Czy przy wymiarze podatku od nieruchomości liczy się ewidencja gruntów czy oświadczenie podatnika?

Prowadzę działalność gospodarczą w zakresie wypoczynku i rekreacji. Posiadam nieruchomość gruntową, sklasyfikowaną jako tereny wypoczynkowe. Na tej działce znajduje się budynek sklasyfikowany jako „pozostałe budynki niemieszkalne", który nie jest trwale związany z gruntem. 0rgany podatkowe, ustalając podatek dla tego budynku, posłużyły się ewidencją gruntów i budynków, mimo mojego pisemnego oświadczenia, że budynek ten nie wypełnia przesłanek do uznania go za przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Czy organy podatkowe miały prawo wziąć pod uwagę ewidencję gruntów i budynków, a nie moje oświadczenie? – pyta czytelnik.

Kwestie opodatkowania podatkiem od nieruchomości często powodują wątpliwości praktyczne. Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podstawą opodatkowania jest dla:

- gruntów – powierzchnia,

- budynków lub ich części –powierzchnia użytkowa,

- budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne,

- budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z 1 stycznia roku, w którym rozliczono ostatni odpis amortyzacyjny.

Ustawodawca określił bazę danych

Zgodnie z art. 21 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne, podstawę wymiaru podatków i świadczeń czy oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Oznacza to, że wspomniana ewidencja jest dokumentem urzędowym, na podstawie którego organ podatkowy określa powierzchnię i rodzaj przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Ewidencja ma moc dokumentu urzędowego, więc zgodnie z art. 194 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone.

Co zawiera rejestr

Wspomniana ewidencja gruntów i budynków obejmuje podstawowe informacje dotyczące:

- w przypadku gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty;

- w przypadku budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych.

Ponadto wykazuje się w niej również dane właścicieli nieruchomości, a w przypadku gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli – osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania. Dane o właścicielu nieruchomości obejmują miejsce pobytu stałego lub adres siedziby podmiotu, informację o (ewentualnym) wpisaniu do rejestru zabytków, informację, czy wyróżniony w ewidencji gruntów i budynków obszar gruntu, w całości lub w części, objęty jest formą ochrony przyrody wskazaną w art. 6 ust. 1 pkt 1-9 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Ponadto podana jest również wartość katastralna nieruchomości oraz informacje dotyczące umów dzierżawy, jeżeli od wykazania takich informacji w ewidencji gruntów i budynków uzależnione jest nabycie praw wynikających z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także z przepisów o rozwoju obszarów wiejskich.

Podstawą są zapisy

Ewidencja gruntów i budynków jest urzędowym źródłem informacji faktycznych wykorzystywanych w postępowaniach administracyjnych, w tym w postępowaniu podatkowym. Organy ustalające wysokość zobowiązań w podatku od nieruchomości nie są uprawnione do przyjęcia innej podstawy wymiaru podatku niż dane wskazane w ewidencji gruntów.

Stanowisko znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowo – administracyjnym. NSA w wyroku z 13 stycznia 2015 r. (II FSK 3226/12) wskazał, że organ podatkowy nie może samodzielnie przeprowadzać klasyfikacji funkcji nieruchomości, ale powinien odwołać się do zapisów umieszczonych w ewidencji gruntów i budynków.

Ustalając wymiar podatku organ jest zobowiązany uwzględniać dane wynikające z tej ewidencji. Dopóki dane te nie zostaną zmienione w odpowiednim trybie, dopóty organ podatkowy będzie zobowiązany uwzględniać je przy ustalaniu wymiaru podatku. Jeśli więc organ podatkowy postąpiłby odwrotnie, a więc przyjął dane inne niż wynikające z ewidencji gruntów i budynków (np. przyjąłby oświadczenie podatnika), to działałby w sposób sprzeczny z prawem (wyrok WSA w Rzeszowie z 22 listopada 2012 r., I SA/Rz 917/12). Przyjęcie przez organ podatkowy innych danych niż te, które wynikają z ewidencji gruntów i budynków, naruszałoby art. 21 ust. 1 prawa geodezyjnego i kartograficznego, a więc byłoby działaniem sprzecznym z prawem.

Odstępstwa

Jak podnosi się w orzecznictwie, odstępstwa od wspomnianego bezwzględnego związania wpisami w ewidencji gruntów i budynków mogą jednak zaistnieć. Będzie to miało miejsce gdy informacje zamieszczone we wspomnianej ewidencji pozostają w sprzeczności z danymi zawartymi w innych rejestrach publicznych, których pierwszeństwo wynika z regulujących ich prowadzenie bezwzględnie obowiązujących przepisów. Może to również mieć miejsce w przypadku, gdy posłużenie się wyłącznie danymi ewidencyjnymi musiałoby się wiązać z pominięciem przepisów podatkowych, mających wpływ na wymiar podatku. W takiej sytuacji organ podatkowy powinien pominąć informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków, sprzeczne z prawnie wiążącymi danymi innego organu rejestru publicznego lub te dane ewidencyjne, które wykluczają zastosowanie regulacji zawartych w ustawie podatkowej, mające znaczenie dla wymiaru podatku (wyrok WSA w Szczecinie z 6 lipca 2016 r., I SA/Sz 115/16). Chodzi tu o informacje o względnej mocy wiążącej, czyli takie, których zgodność z rzeczywistym stanem prawnym/faktycznym może być weryfikowana przy wymiarze podatku poprzez zastosowanie instrumentów procesowych. Dotyczy to takich elementów przedmiotowych, które wskazano w ustawie podatkowej, a przepisy dotyczące stosowania ewidencji gruntów i budynków nie przewidują dla tych kategorii skonkretyzowanego symbolu bądź dane dotyczą zlokalizowanych budynków, które nie istnieją.

Stosownie do uchwały NSA z 18 listopada 2013 r. (II FPS 2/13), zasada związania danymi zawartymi w ewidencji gruntów i budynków, uregulowana w art. 21 ust. 1 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne nie miała decydującego znaczenia dla wyłączenia z opodatkowania podatkiem od nieruchomości, na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l. w stanie prawnym obowiązującym od 9 grudnia 2003 r. do 31 grudnia 2006 r., budowli dróg oraz obiektów budowlanych związanych z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, o którym mowa w wymienionym przepisie, w przypadku braku w tej ewidencji odpowiedniego oznaczenia symbolem „dr".

Przykład

Ewidencję gruntów i budynków oraz gleboznawczą klasyfikację gruntów prowadzą starostowie. Właściciele i osoby władające mają obowiązek zgłosić właściwemu staroście zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania tych zmian. Z kolei operat ewidencyjny aktualizuje się niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez starostę odpowiednich dokumentów określających zmiany danych ewidencyjnych. O zmianach w danych ewidencyjnych mających znaczenie dla wymiaru podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego starosta zawiadamia m.in. organy podatkowe. Zawiadomienie takie powinno zawierać m.in. oznaczenie dokumentu, który był podstawą do zmiany, oraz datę wprowadzenia zmiany czy oznaczenia odpowiednich jednostek rejestrowych gruntów, budynków i lokali oraz pozycji kartotek budynków i lokali, w których nastąpiły zmiany, jak również zestawienie odpowiednich danych ewidencyjnych przed zmianąi po zmianie. Datą zmiany treści ewidencji jest zatem data określona w zawiadomieniu starosty, i dopiero z tą datą konkretne obiekty zmienią swój podatkowy charakter.