Skutki cesji wierzytelności opłat leasingowych w ewidencji

- Jak rozliczyć podatkowo i bilansowo cesję wierzytelności z tytułu opłat leasingowych dokonaną w ramach leasingu operacyjnego? – pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 509 § 1 kodeksu cywilnego, wierzyciel (zwany cedentem) może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią zwaną cesjonariuszem (cesja lub przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu lub właściwości zobowiązania. Cesja wierzytelności może zostać przeprowadzona na podstawie dowolnej umowy (np. umowy sprzedaży). Przedmiotem cesji mogą być m.in. wierzytelności z tytułu opłat leasingowych regulowanych w ramach leasingu operacyjnego. Cedentem należności leasingowych jest finansujący, dłużnikiem – korzystający, a cesjonariuszem – nabywca należności leasingowej. Celem takiej operacji może być np. zabezpieczenie spłaty zaciągniętej przez finansującego pożyczki lub kredytu bankowego.

Przychody i koszty

W myśl art. 23k ustawy o PIT (odpowiednio art. 17k ustawy o CIT), jeżeli finansujący (cedent) przeniósł na rzecz osoby trzeciej (cesjonariusza) wierzytelności z tytułu opłat ustalonych w umowie leasingu operacyjnego, a równocześnie nie została przeniesiona na tę osobę własność przedmiotu umowy leasingowej, wówczas do przychodów podatkowych finansującego nie zalicza się kwot wypłaconych mu przez osobę trzecią z tytułu przeniesienia wierzytelności. Przychodem finansującego będą natomiast opłaty leasingowe uiszczane przez korzystającego na rzecz osoby trzeciej, w dniu wymagalności zapłaty. Z kolei, kosztem podatkowym finansującego jest zapłacone osobie trzeciej wynagrodzenie lub dyskonto (w wysokości różnicy między wyższą wartością nominalną, a niższą ceną sprzedaży należności leasingowej).

Cesja może dotyczyć także najmu i dzierżawy

Identyczne uregulowania – jak w przypadku cesji wierzytelności z tytułu opłat leasingu operacyjnego – zastosowano w zakresie podatkowych skutków cesji wierzytelności z tytułu opłat wynikających z umów najmu i dzierżawy, pod warunkiem, że umowy te między stronami nie wygasają (art. 14 ust. 2b i art. 22 ust. 1h ustawy o PIT; art. 12 ust. 4b i art. 15 ust. 7 ustawy o CIT).

Ewidencja księgowa cesji wierzytelności z tytułu opłat leasingowych w leasingu operacyjnym

Rzeczpospolita

VAT u sprzedawcy nie budzi wątpliwości...

Przelew wierzytelności leasingowych nie podlega – po stronie sprzedawcy – opodatkowaniu VAT. Nie jest to bowiem ani odpłatna dostawa towarów – ponieważ wierzytelność jest prawem majątkowym – ani odpłatne świadczenie usług. Transakcja ta jest efektem realizacji prawa własności w relacji do wierzytelności powstałej z tytułu uprzedniego wykonania umowy leasingowej.

...ale nabywca nie może spać spokojnie

Jednak kwestia opodatkowania VAT cesji wierzytelności leasingowych po stronie nabywcy nie jest już tak jednoznaczna. Istnieje bowiem w tym zakresie rozbieżne orzecznictwo podatkowe. Generalnie przyjmuje się, że zakup na własne ryzyko wierzytelności leasingowych na podstawie umowy cesji, której podstawą jest ich sprzedaż przez cedenta (finansującego) za cenę niższą od jej wartości nominalnej (w sytuacji, gdy różnica między wartością nominalną wierzytelności, a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w momencie sprzedaży) nie podlega VAT (por. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 11 kwietnia 2017 r., 1462-IPPP1.4512.152.2017.2.EK). W obrocie prawnym funkcjonują także odmienne interpretacje (por. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 sierpnia 2017 r., 0114-KDIP4. 4012.222.2017.1.KR; interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 1 czerwca 2016 r., ITPP2/4512- 268/16/AK). Według nich, nabycie wierzytelności za odpłatnością (w formie dyskonta będącego różnicą między wartością nominalną zbywanej wierzytelności, a jej ostateczną ceną zakupu) jest usługą polegającą na jej przeniesieniu z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na podstawie umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności (osoba trzecia) świadczy na rzecz jej zbywcy (finansującego) usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru windykacji należności od dłużnika (korzystającego). Zbywca wierzytelności uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego:

- ryzyka niewypłacalności dłużnika,

- konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego,

- opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki.

Usługa polegająca na „wyręczeniu" kontrahenta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu VAT bez możliwości skorzystania ze zwolnienia (art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT). Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Jej podstawą jest bowiem przeniesienie prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności, do świadczenia usługi dochodzi już w chwili samego zakupu należności, bez względu na to, czy nabycie to nastąpiło w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych.