Pomocnym w rozstrzygnięciu o podatkowym ujęciu nadwyżek inwentaryzacyjnych może być m.in. wyrok NSA z 16 lipca 2013 r. (II FSK 2113/11), który wyraźnie wskazuje, że „(...) zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. [ustawy o CIT – red.] za przychód, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, uznaje się w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Ujawnienie nadwyżek magazynowych jest w istocie stwierdzeniem, że wnioskodawca posiada większą ilość materiałów niż wynika to z prowadzonej przez niego ewidencji magazynowej.(...) Na mocy art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p., wartość tego przysporzenia stanowi przychód podatkowy."
Czytaj także: Niedobory inwentaryzacyjne jako koszty uzyskania przychodów
Wartość przychodów powinna być – zgodnie z 12 ust. 5 ustawy o CIT – określona na podstawie cen rynkowych, stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania, a momentem ich powstawania jest data stwierdzenia nadwyżek inwentaryzacyjnych. Nie skutkuje jednak powstaniem przychodów podatkowych ujawnienie środka trwałego/wartości niematerialnej i prawnej, rozumiane jako wprowadzenie ich do ewidencji w terminie późniejszym niż w miesiącu przekazania go do używania (por. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 27 czerwca 2014 r., ILPB3/423-148/14-2/EK).
Uwaga! W związku z wystąpieniem nadwyżek inwetaryzacyjnych nie dochodzi do opodatkowania VAT.
Solidne uzasadnienie
Niedobory, stwierdzone podczas inwentaryzacji, nie stanowią elementu wymienianego wprost w katalogu kosztów nieuznawanych za koszt uzyskania przychodów w ustawach o podatku dochodowym, ale też kosztów, powstałych z tytułu rozliczania niedoborów, nie można bez dodatkowej analizy umieścić w rachunku podatkowym. Podkreślanym przez fiskusa warunkiem uznania niedoboru za koszt uzyskania przychodów jest uzależnienie go od zdarzeń nieprzewidywalnych i będących nie do uniknięcia przez podmiot gospodarczy, czyli de facto chodzi o niedobory niezawinione (w tym także tzw. niedobory naturalne), których przyczyną nie jest niedbalstwo, nieracjonalność lub brak należytej staranności w działaniu. Udokumentowanie powstania takiego kosztu podatkowego nie może ograniczyć się tylko do sporządzenia protokołu z inwentaryzacji, ponieważ w tej kwestii niezbędne jest przeprowadzenie postępowania, wyjaśniającego przyczyny i okoliczności powstania niedoborów, oraz sporządzenie rzetelnej notatki potwierdzającej tę sytuację. Stwierdzone niedobory niezawinione można traktować jako koszt podatkowy w momencie ich poniesienia, a wynika to z zaliczenia takich kosztów do kosztów pośrednich rozliczanych zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, tj. potrącalnych w dacie ich poniesienia.
