Czy pomoc rodziny w przedświątecznym handlu ma wpływ na firmowe koszty

Rz: Właściciele niewielkich sklepów w okresie wzmożonego ruchu mogą korzystać z pomocy członków rodzin. Kiedy męża dowożącego towar z hurtowni albo syna, który go rozpakowuje, należy traktować jako osobę współpracującą z przedsiębiorcą?

Anna Główka: Osoby współpracujące to osoby, które pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności. Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy z 13 paź- dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określenie to – oprócz męża, żony i własnych dzieci – dotyczy również dzieci drugiego małżonka i przysposobionych, rodziców, macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających. Brat czy siostra nie są już uznawani za współpracujących. Za współpracę przy prowadzeniu działalności może zostać uznana każda pomoc - bez względu na zakres wykonywanych czynności i okres jej świadczenia (a więc także, gdy jest świadczona sporadycznie). Nie jest również istotne to, czy pomoc udzielana jest za wynagrodzeniem czy nieodpłatnie.

Jakie obowiązki wobec ZUS czy urzędu skarbowego ma w takim przypadku przedsiębiorca?

Od dnia rozpoczęcia współpracy istnieje obowiązek ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego. Członka rodziny należy zatem zarejestrować w ZUS, a zgła- szając go do ubezpieczeń społecznych, podać kod tytułu do ubezpieczenia 05 11. Podstawowe składki ZUS osoby współpracującej wyliczane są w ten sam sposób, jak składki ZUS przedsiębiorcy (z wyjątkiem zawarcia z taką osobą umowy zlecenia). Początkujący przedsiębiorca ma prawo opłacać tzw. „mały ZUS". Takie udogodnienia nie dotyczą pomagającego mu małżonka, za którego należy odprowadzać składki w pełnej wysokości.

Czy na rozliczenia podatkowe przedsiębiorcy i współpracowników ma wpływ to, czy członkowie rodziny otrzymują wynagrodzenie czy pomagają nieodpłatnie?

W obu przypadkach uznawani są za osoby współpracujące, jednak faktycznie składki ZUS różnią się w zależności od formy zatrudnienia członków rodziny. Przy umowie o pracę składki rozliczamy tak, jak rozlicza je sam przedsiębiorca. Tak samo jest, gdy członek rodziny współpracuje nieodpłatnie. Przy umowach zlecenie składki zależą od wysokości wynagrodzenia.

Często zdarza się, że mąż czy żona – oprócz współpracy w omawianej działalności – są zatrudnieni przez inny podmiot, który odprowadza za nich składki ZUS. Jeśli ich wynagrodzenie jest tam równe lub wyższe minimalnemu, to w związku z pomocą w działalności małżonka odprowadza się jedynie składkę zdrowotną. Ponadto, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, nie uznaje się za koszt podatkowy wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej (z wyjątkiem spółki komandytowo- -akcyjnej) – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Wynagrodzenie osoby współpracującej nie jest więc kosztem podatkowym działalności. Będą nim natomiast składki na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących. Składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca odliczy od podatku.

Wynagrodzenie osoby współpracującej podlega co do zasady opodatkowaniu PIT. W przypadku udzielania pomocy nieodpłatnie, po stronie przedsiębiorcy powstanie przychód z nieodpłatnego świadczenia, które – w określonych sytuacjach – może korzystać ze zwolnienia. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT, wolna od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych m.in. od małżonka, wstępnych, zstępnych, pasierba, macochy czy ojczyma. ©?

—rozm. Agnieszka Łukasiewicz

Koszty Finanse w Firmie