Czy wypłata z tytułu udzielonego poręczenia jest kosztem podatkowym

Wypłata należności na rzecz banku z tytułu udzielonego poręczenia nie jest kosztem ponoszonym w celu osiągnięcia przychodów ani zachowania czy zabezpieczenia jego źródła.

Publikacja: 13.12.2017 04:40

Czy wypłata z tytułu udzielonego poręczenia jest kosztem podatkowym

Foto: Fotorzepa, Andrzej Bogacz

Fundusz prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania dodatkowych zabezpieczeń w formie poręczeń. Umożliwiają one przedsiębiorcom zaciąganie kredytów. Fundusz wyjaśnił, że jego oferta jest adresowana m.in. do firm, które nie są w stanie przedstawić wystarczającej ilości wiarygodnych zabezpieczeń własnych. Z tym zastrzeżeniem, że warunkiem uzyskania poręczenia jest posiadanie przez przedsiębiorcę zdolności kredytowej, a decyzja o udzieleniu poręczenia jest podejmowana po przeprowadzeniu przez spółkę szczegółowej analizy sytuacji majątkowej przedsiębiorcy. Za udzielenie poręczenia bankowi na rzecz danego przedsiębiorcy, tj. klienta, fundusz pobiera wynagrodzenie w postaci opłat i prowizji, przy czym prowizja obliczana jest jako procent udzielonego poręczenia.

Z wniosku wynikało, że gdy klient okaże się nierzetelny i nie spłaca zobowiązań wobec banku, dług reguluje fundusz. Po wypłacie należności na rzecz banku z tytułu udzielonego poręczenia, na podstawie przysługującego mu roszczenia regresowego, fundusz rozpoczyna procedurę mającą na celu odzyskanie od przedsiębiorcy równowartości wypłaconej kwoty poręczenia.

We wniosku o interpretację fundusz zapytał czy może uznać za koszt uzyskania przychodu kwotę wypłaconego bankowi poręczenia.

Fiskus odpowiedział, że nie. Wskazał na art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b ustawy o CIT, który wyłącza z kategorii kosztów wydatki na spłatę zobowiązań osób trzecich. Urzędnicy podkreślili, że spłata długów wynikających z poręczenia i gwarancji należy zaliczyć do instytucji, które z natury swojej stanowią zabezpieczenie cudzego zobowiązania i z których wynika obowiązek zapłaty zobowiązania osoby trzeciej. Tym samym, wyłączeniem z kosztów objęte zostały zobowiązania, których obowiązek poniesienia spoczywa na innym niż podatnik (np. fundusz) podmiocie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę funduszu. Stwierdził, że zrealizowanie przez skarżącego poręczenia poprzez wypłatę bankowi należności pieniężnej z tego tytułu samo w sobie nie generuje przychodu. Wypłacona bankowi kwota poręczenia ma charakter zwrotny i skarżący, na podstawie przysługującego mu roszczenia regresowego w stosunku do przedsiębiorcy, prowadzi procedurę mającą na celu odzyskanie od przedsiębiorcy równowartości wypłaconej kwoty poręczenia. Ponadto WSA zgodził się z fiskusem, że w sprawie ma zastosowanie wyłączenie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b ustawy o CIT.

Ostatecznie przegraną funduszu przypieczętował Naczelny Sąd Administracyjny. Nie zgodził się ze skarżącym, że charakter prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, polegającej na odpłatnym udzielaniu poręczeń kredytowych, wyłącza zastosowanie w jego przypadku art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b ustawy o CIT. NSA przypomniał, że przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Istotą umowy poręczenia jest zobowiązanie się poręczyciela do wykonania na rzecz wierzyciela określonego zobowiązania ciążącego na osobie trzeciej (dłużniku) w przypadku, gdy ta go nie wykona. W sytuacji wykonania zobowiązania przez poręczyciela przysługuje mu wobec dłużnika roszczenie regresowe, w postaci zwrotu spełnionego przez niego świadczenia.

Odnośnie do prawa podatkowego NSA podkreślił, że wypłacona kwota jest zwracana funduszowi przez przedsiębiorcę (dłużnika). Jest to zwrot poniesionego przez niego wydatku, a nie jego przychód. Wypłata sumy poręczenia nie ma na celu generowania przychodu, a jest realizacją zobowiązania, które już ten przychód przyniosło. Zwrot ten nie jest przychodem, a właśnie zwrotem wydatku poniesionego na podstawie umowy, z tytułu której fundusz uzyskał przychód w postaci opłat i prowizji. W ocenie sądu wydatek na realizację poręczenia z założenia nie ma charakteru definitywnego, ponieważ jest on zwracany przez zleceniodawcę (dłużnika). Dlatego ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów wydatki na spłatę poręczenia. Tym samym uniemożliwił przerzucenie na Skarb Państwa ryzyka, że do zwrotu wydatku nie dojdzie, np. z uwagi na upadłość dłużnika. Ponadto, wydatki na spłatę poręczenia wskazane zostały także wprost w art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b ustawy o CIT. NSA kategorycznie stwierdził, że podstawą do wyłączenia spod jego działania nie może być pecyficzny charakter prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie odpłatnego udzielania poręczeń.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 listopada 2017 r. (II FSK 2731/15). ©?

Komentarz eksperta

Waldemar Knap, doradca podatkowy w kancelarii Czyż Łabno Wojtowicz-Janicka z Krakowa

Komentowany wyrok NSA może niekorzystnie wpłynąć na sytuację poręczycieli, niezależnie od tego czy udzielane przez nich poręczenia mają charakter incydentalny, czy stanowią element rutynowych transakcji w prowadzonej przez poręczycieli działalności gospodarczej. Prezentowany przez sąd pogląd nie jest przy tym odosobniony. NSA podobnie orzekł w wyroku z 16 lipca 2016 r. (II FSK 1651/14), w odniesieniu do wypłaty sumy gwarancyjnej z tytułu udzielonej gwarancji.

W komentowanym wyroku sąd podnosi, że wypłacona przez podatnika kwota poręczenia ma charakter zwrotny, tj. będzie zwrócona przez dłużnika, a zwrot taki nie będzie dla podatnika przychodem, co pozwoli zachować neutralność zdarzenia w podatku dochodowym. Warto jednak zauważyć, że taka konstrukcja może przenosić na podatnika ryzyko niewypłacalności dłużnika. Wynika to m.in. z ograniczeń ustawowych dotyczących zaliczania do kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu udzielonych poręczeń i nieściągalnych wierzytelności. Jak wskazała Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 13 sierpnia 2014 r. (ILPB3/423-225/14-3/KS), w przypadku wierzytelności z tytułu regresu wobec przedsiębiorcy, którego zobowiązanie zostało poręczone, wierzytelność poręczyciela nie stanowi przychodu należnego, co uniemożliwia zaliczenie jej do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT. ?

Fundusz prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania dodatkowych zabezpieczeń w formie poręczeń. Umożliwiają one przedsiębiorcom zaciąganie kredytów. Fundusz wyjaśnił, że jego oferta jest adresowana m.in. do firm, które nie są w stanie przedstawić wystarczającej ilości wiarygodnych zabezpieczeń własnych. Z tym zastrzeżeniem, że warunkiem uzyskania poręczenia jest posiadanie przez przedsiębiorcę zdolności kredytowej, a decyzja o udzieleniu poręczenia jest podejmowana po przeprowadzeniu przez spółkę szczegółowej analizy sytuacji majątkowej przedsiębiorcy. Za udzielenie poręczenia bankowi na rzecz danego przedsiębiorcy, tj. klienta, fundusz pobiera wynagrodzenie w postaci opłat i prowizji, przy czym prowizja obliczana jest jako procent udzielonego poręczenia.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów