Opłata inicjalna w sekurytyzacji jest kosztem bezpośrednim

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 31 sierpnia 2016 r. (III SA/Wa 2007/15).

Bank planuje zawierać z innymi podmiotami (inicjatorami sekurytyzacji) umowy, zgodnie z którymi bank będzie odpłatnie nabywać od inicjatorów sekurytyzacji prawo do wszystkich świadczeń otrzymywanych przez inicjatorów z puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności. Świadczenia pieniężne będą przekazywane bankowi każdorazowo dopiero po faktycznym otrzymaniu tych świadczeń przez inicjatora sekurytyzacji od dłużnika z tytułu sekurytyzowanych wierzytelności lub po zaspokojeniu się inicjatora z zabezpieczeń tych wierzytelności. W zamian za nabycie prawa do tak określonych przyszłych wpływów pieniężnych, bank przekaże inicjatorowi jednorazowe wynagrodzenie – opłatę inicjalną.

Bank zadał pytanie: czy wydatki z tytułu zapłaty opłaty inicjalnej są kosztami innymi niż bezpośrednio związane z przychodami banku i powinny być potrącalne jako koszty proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą?

Zdaniem banku, wydatki z tytułu opłaty inicjalnej są takimi kosztami (tj. kosztami pośrednimi) i powinny być ujmowane proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. W stosunku do analizowanych umów subpartycypacji brak jest bowiem możliwości przypisania wydatków związanych z opłatą inicjalną do konkretnych przychodów osiąganych przez bank.

Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem banku i uznał, że wydatki z tytułu opłaty inicjalnej należy uznać za koszty bezpośrednio związane z przychodami. Wydatki te można, zdaniem organu, przyporządkować konkretnym przychodom, tj. strumieniom pieniężnym otrzymywanym od inicjatora.

WSA oddalił skargę banku, podzielając zdanie organu. Wskazał, że przedmiotowy wydatek można przyporządkować konkretnym przychodom. W ocenie sądu, argumentacja banku, że opłaty stanowią wydatek pośredni, jest nietrafna w kontekście samej istoty procesu sekurytyzacji. Co do zasady jest on nierozerwalnie związany z pozyskiwaniem środków finansowych, których zwrot następuje właśnie ze wskazanych wierzytelności.

—Jan Jakub Matak, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową Deloitte

Komentarz eksperta

Łukasz Pierwienis, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Rozważając różne formy zewnętrznego finansowania działalności gospodarczej, podatnicy, oprócz takich umów jak pożyczka czy faktoring, coraz częściej korzystają z umów o subpartycypację.

Subpartycypacja jest zdefiniowana w ustawie z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i znajduje specyficznie zastosowanie w sektorze bankowym przez instytucje wyspecjalizowane w sekurytyzacji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać konstrukcję subpartycypacji również z podmiotem spoza sektora finansowego, jak uczynił to bank w sprawie opisanej w komentowanym orzeczeniu. Wątpliwości może jednak budzić charakter opłaty inicjalnej wypłacanej przez bank, jako wynagrodzenie za prawo do przyszłych przepływów pieniężnych wynikających z wierzytelności posiadanych przez inicjatora (sekurytyzacja syntetyczna). W omawianej sprawie zarówno bank, organ, jak i sąd przyjęły jako punkt wyjścia uznanie płatności banku na rzecz inicjatora sekurytyzacji jako koszt uzyskania przychodu, koncentrując się na kwalifikacji tego kosztu jako bezpośredni lub pośredni.

Komentowane orzeczenie wpisuje się w dominującą w ostatnim czasie linię orzeczniczą sądów administracyjnych opowiadającą się za jednorazowym ujmowaniem dla celów podatku dochodowego opłat inicjalnych ponoszonych przez podatników (np. wyroki NSA: z 19 stycznia 2011 r., II FSK 1546/09; z 17 maja 2011 r., II FSK 59/10 i z 18 lutego 2014 r. II FSK 483/12).