Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało, że polskie podmioty stały się beneficjentami swobody przepływu towarów, usług, kapitału oraz osób. Zgodnie z zasadą swobody przepływu osób, wszyscy obywatele Unii Europejskiej mają prawo do przemieszczania się, osiedlania się, podejmowania działalności gospodarczej i pracy w dowolnym kraju UE bez konieczności posiadania wiz i zezwoleń. Ponadto, obywatele jednego państwa członkowskiego podejmujący pracę lub inną działalność ekonomiczną w innym państwie członkowskim, na mocy przepisów unijnych mają zagwarantowane traktowanie w tożsamy sposób, w jaki to państwo traktuje swoich obywateli. Zabronione jest różnicowanie przez państwo członkowskie sytuacji prawnej obywateli swojego kraju i sytuacji prawnej obywateli innych państw członkowskich oraz jakakolwiek postać dyskryminacji obywateli innych państw.
Swoboda przepływu usług
W związku z funkcjonowaniem zasady swobody przepływu usług wielu obywateli Polski wyjechało w ciągu ostatnich lat do pracy za granicą. Powodem takich decyzji były m.in. korzystniejsze warunki finansowe podejmowanej pracy, korzystniejsze systemy zabezpieczenia społecznego oraz bardziej przejrzyste systemy podatkowe. Biorąc pod uwagę ostatnią z wymienionych przesłanek zaczęły się pojawiać wątpliwości, w jaki sposób powinny być realizowane obowiązki podatkowe tych osób. Kluczowym problemem okazało się ustalenie, czy zamieszkiwanie, praca oraz rozliczanie się z podatków za granicą wyłącza obowiązek podatkowy wobec polskiego fiskusa, czy może osoby takie muszą rozliczać się ze swoich obowiązków podatkowych podwójnie.
Rezydencja
W celu odpowiedzi na to pytanie należy scharakteryzować pojęcie rezydencji podatkowej. Determinuje ona stałe miejsce wypełniania przez podatnika zobowiązań podatkowych. Jej istotą jest określenie kto i w jakim zakresie podlega w danym kraju opodatkowaniu. Rezydent podatkowy danego kraju podlega tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że opodatkowaniu w tym kraju podlega całość dochodów (przychodów) podatnika niezależnie od miejsca, w którym zostały one uzyskane. Podmiot, który nie jest rezydentem danego kraju, podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i w tym przypadku opodatkowaniu podlegają jedynie jego dochody (przychody) uzyskane w tym kraju.
Poszczególne jurysdykcje określają indywidualnie sposoby uzyskiwania rezydencji podatkowej. Przykładowo, polską rezydencję podatkową uzyskuje się w związku z posiadaniem w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych lub w związku z przebywaniem w Polsce nie krócej niż przez 183 dni w roku podatkowym. W celu prawidłowego ustalenia obowiązku podatkowego należy zatem zbadać status podatnika pod kątem rezydencji podatkowej.
Przykład
Pan Krzysztof posiada obywatelstwo polskie od 10 lat, ale mieszka, pracuje oraz płaci podatki w Wielkiej Brytanii. Jego rodzina mieszka w Polsce, ale on sam nie posiada w Polsce żadnego majątku i odwiedza swój rodzinny kraj okazjonalnie. Pan Krzysztof zastanawia się zatem, czy ma jakiekolwiek obowiązki podatkowe wobec polskiego fiskusa.
