W przypadku zbycia pożyczki odsetki od niej nie są kosztem

Gdy spółka wykorzysta instytucję świadczenia w miejsce wykonania, może ująć w kosztach jedynie wartość główną pożyczki oraz uprzednio wniesione dopłaty. Prawo to nie przysługuje jej w odniesieniu do odsetek z uwagi na brak elementu poniesienia wydatku.

Publikacja: 09.11.2015 02:00

W przypadku zbycia pożyczki odsetki od niej nie są kosztem

Foto: www.sxc.hu

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 15 września 2015 r. (I SA/Kr 1200/15).

Spółka z siedzibą w Polsce była wierzycielem podmiotów z Czech oraz Słowacji i jednocześnie dłużnikiem spółki portugalskiej. W celu zwolnienia się z długu wykorzystała instytucję datio in solutum przewidzianą w art. 453 kodeksu cywilnego. Przeniesione zostały wierzytelności pożyczkowe w części głównej i odsetkowej, jak również roszczenia o zwrot dopłat do spółek.

We wniosku interpretacyjnym spółka stwierdziła, że koszt jest bezpośredni i powstaje w momencie zbycia wierzytelności. Spółka wskazała, że zarówno część główna pożyczki, jak i naliczone od niej odsetki powinny stanowić koszt uzyskania przychodu w przypadku przeniesienia wierzytelności na inny podmiot. Na poparcie swoich tez przytoczyła orzeczenia sądów administracyjnych, w których stwierdzono, że w przypadku przeniesienia roszczenia o spłatę pożyczki wraz z odsetkami, jako poniesiony wydatek należy zaliczyć również kwotę faktycznie wymagalnych odsetek (wyrok NSA z 21 listopada 2012 r., II FSK 1509/11).

Organ podatkowy zgodził się z wnioskodawcą w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu części głównej pożyczki i roszczeń o zwrot dopłat do spółek. Jednak ze względu na to, że odsetki od pożyczki nie wiązały się z poniesionym uprzednio wydatkiem, organ stwierdził, że nie spełniają przesłanek z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT i nie mogą być ujęte w kosztach.

Sąd oddalił skargę. W uzasadnieniu stwierdzono, że orzecznictwo przytoczone we wniosku interpretacyjnym odnosi się do sprzedaży wierzytelności, a nie do umowy datio in solutum. Zdaniem WSA w Krakowie nie można mieszać tych dwóch instytucji, ponieważ w przypadku datio in solutum nie mamy do czynienia z ceną. WSA w Krakowie podzielił stanowisko organu i wskazał, że za koszt mogą zostać uznane kwoty udzielonych pożyczek oraz wniesionych uprzednio dopłat do spółek. W kosztach nie mogą być natomiast ujęte odsetki od zbytych pożyczek, jako że w ich przypadku nie wystąpił element poniesienia wydatku.

—Radosław Nowak, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Natalia Matuszak, konsultantka w warszawskim biurze Deloitte

Przedmiotowy wyrok nie zasługuje na aprobatę.

Datio in solutum (świadczenie w miejsce wykonania) jest instytucją prawa cywilnego, stanowiącą wyjątek od zasady realnego wykonywania zobowiązań cywilnych. Polega na spełnieniu przez dłużnika, za zgodą wierzyciela, świadczenia zastępczego celem zwolnienia się z zobowiązania.

W przedmiotowej sprawie ze względu na jednolite stanowisko organu podatkowego i WSA w Krakowie oraz podatnika co do kwestii ujęcia jako kosztów bezpośrednich głównej kwoty pożyczki oraz uprzednio wniesionych dopłat do spółek, osią sporu stała się możliwość rozpoznania jako kosztu podatkowego należnych odsetek od pożyczek przekazanych w ramach datio in solutum spółce portugalskiej.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT nie uważa się za koszt uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). W zakresie przychodu z ww. przepisem ustawy o CIT koresponduje jej art. 12 ust. 4 pkt 2. Zasadniczo więc odsetki od pożyczek, które nie zostają uiszczone na rzecz wierzyciela, są neutralne w CIT.

Wnioskodawca, powołując się na wyrok NSA (II FSK 1509/11) oraz nieprawomocny wyrok WSA w Krakowie (wyrok z 10 września 2014 r., I SA/Kr 1023/14), wskazywał jednak na możliwość zaliczenia należnych odsetek do kosztów w przypadku przeniesienia wierzytelności pożyczkowej na wierzyciela w ramach umowy datio in solutum. Z jednej strony przedmiotowe wyroki nie odnosiły się jednak bezpośrednio do analizowanej instytucji, a kolejno do umowy sprzedaży oraz zwolnienia z długu. Zatem odniesieniu tych wyroków do przedmiotowego stanu faktycznego może stać na przeszkodzie specyfika poszczególnych instytucji, w tym wystąpienie elementu ceny w umowie sprzedaży oraz zwolnienia z zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela w przypadku zwolnienia z długu. Z drugiej jednak strony wraz z przeniesieniem kwoty głównej pożyczki, spółka – dłużnik wyposaża wierzyciela w uprawnienie do dochodzenia odsetek już należnych, niewątpliwie uszczuplając w ten sposób swój majątek. Wydaje się zatem, że nie ma podstaw do tego, aby przeniesienie prawa do żądania należnych odsetek nie zostało uznane za „poniesiony koszt" jeżeli czynność ta jest podejmowana w celu „osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów" (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT). Stanowisko takie zostało zajęte przykładowo przez WSA w Gdańsku w nieprawomocnym orzeczeniu z 3 czerwca 2015 r. (I SA/Gd 492/15).

Niestety na poziomie sądów administracyjnych do tej pory nie zostało wypracowane ugruntowane stanowisko odnoszące się do możliwości ujmowania w kosztach naliczonych odsetek od pożyczek w przypadku przenoszenia wierzytelności pożyczkowej na wierzyciela za pomocą datio in solutum. Ministerstwo Finansów prezentuje negatywne stanowisko dla podatników. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 20 grudnia 2012 r. (IBPBI/2/423-1192/12/PP) wskazała, że odsetki od pożyczki nie mogą być uznane za koszt podatkowy, jako że uzyskanie z nich przychodu nie wiąże się ze zmniejszeniem majątku spółki. Zatem w przypadku przeniesienia wierzytelności pożyczkowej w ramach datio in solutum podatnik jest uprawniony do rozpoznania kosztów tylko w wysokości głównej udzielonej pożyczki.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 15 września 2015 r. (I SA/Kr 1200/15).

Spółka z siedzibą w Polsce była wierzycielem podmiotów z Czech oraz Słowacji i jednocześnie dłużnikiem spółki portugalskiej. W celu zwolnienia się z długu wykorzystała instytucję datio in solutum przewidzianą w art. 453 kodeksu cywilnego. Przeniesione zostały wierzytelności pożyczkowe w części głównej i odsetkowej, jak również roszczenia o zwrot dopłat do spółek.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona