Raje podatkowe nie są już atrakcyjne

Walka z rajami podatkowymi może być wkrótce skuteczniejsza. Na wtorkowym posiedzeniu ministrów finansów państw członkowskich Unii Europejskiej padła propozycja, by państwa, które nie dostarczają niezbędnych informacji do walki z uchylaniem się od płacenia podatków, straciły dostęp do finansowania z dużych organizacji międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy.

Analiza wprowadzanych ostatnio obostrzeń w prawie podatkowym pokazuje jednak, że już dziś korzystanie z takich form optymalizacji jest coraz trudniejsze. Chodzi tu zarówno o przepisy polskie, jak i innych krajów – zwłaszcza członków Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Polska danina od spółek

Żadne przepisy nie zabraniają dokonywania transakcji z krajami uznawanymi za raje podatkowe. Kto jednak w biznesie próbuje takich operacji, musi się liczyć z różnymi szykanami. Już od kilkunastu lat obowiązują przepisy o cenach transferowych nakazujące szczegółową dokumentację takich transakcji. W 2014 r. uchwalono ustawę o tzw. zagranicznej spółce kontrolowanej. Nakłada ona polski 19-proc. CIT na dochody spółki zależnej od polskiego podmiotu, zarejestrowanej w raju podatkowym. Całkiem niedawno, 27 października, Sejm dodatkowo zaostrzył jej rygory.

Wykorzystywanie schematów zmierzających do optymalizacji z użyciem rajów podatkowych stało się jeszcze trudniejsze po modyfikacji wielu umów o unikaniu opodatkowania i wymianie informacji podatkowych. Proces ten trwał ostatnie pięć–siedem lat. Kolejną poważną barierą jest obowiązująca od ubiegłego roku klauzula zakazu obchodzenia prawa podatkowego.

Najbogatsi i tak uciekną

Józef Banach, radca prawny w kancelarii InCorpore, zwraca uwagę, że trzeba odróżnić planowanie podatkowe z użyciem krajów o liberalnych podatkach od używania typowych rajów podatkowych.

– Z tych drugich na ogół nie sposób wyciągnąć informacji, co się stało z ulokowanymi w nich pieniędzmi – wyjaśnia Banach.

Jego zdaniem korzystanie z typowych rajów podatkowych może być wątpliwe etycznie, a poza tym wystawia korzystającego na celownik służb skarbowych.

– Dzięki zaostrzonym szykanom prawnym mają oręż, by zakwestionować korzyści podatkowe – zauważa Banach.

O tym, że takie obostrzenia poważnie utrudniają stosowanie optymalizacji z użyciem rajów podatkowych, jest przekonana także Joanna Kanicka, doradca podatkowy w Independent Tax Advisers. Zaznacza jednak, że takie operacje zupełnie nie opłacają się przeciętnemu Kowalskiemu, który prowadzi nawet nieduży biznes.

– Niemniej zawsze znajdą się osoby majętne, które będą chciały ukryć tam właśnie swoje majątki i uciec od ich opodatkowania. Z tych też względów wielu państwom i terytoriom zależnym zawsze będzie zależało na tym, by utrzymać status raju podatkowego i zapewnić sobie dochody – konkluduje ekspertka.

Jak jednak zauważa Józef Banach, nie można zarzucać złej woli osobom, które pośrednio inwestowały w różne fundusze robiące interesy w rajach podatkowych.