Podatniczka wraz z innymi spółkami zawarła umowę cash poolingu. Celem wspólnego systemu zarządzania płynnością jest polepszenie kondycji spółek w prowadzonej działalności gospodarczej i zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego. W przypadku spółki jest on prowadzony w walucie polskiej. Na koniec każdego dnia salda na rachunkach uczestników są zerowane (z wyjątkiem rachunku konsolidacyjnego agenta). Umowa nie przewiduje transferów zwrotnych na początku dnia następnego. Każdy z uczestników, z wyjątkiem agenta – posiadacza rachunku konsolidacyjnego, będzie posiadał odrębny rachunek bankowy, określany jako rachunek źródłowy. W odniesieniu do każdego z nich bank będzie wyliczał odsetki należne od uczestnika z tytułu sald ujemnych oraz/albo należne mu z tytułu sald dodatnich.
Firma zapytała czy będzie zobowiązana do sporządzania dokumentacji podatkowej transakcji z podmiotami powiązanymi. Chciała także wiedzieć czy odsetki od sald powstałe w wyniku umowy cash pooling podlegają ograniczeniom w prawie do kosztów przewidzianych dla tzw. cienkiej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61w związku z art. 16 ust. 7b ustawy o CIT).
Wykładnia fiskusa okazała się niekorzystna dla spółki. Urzędnicy podkreślili, że istotą cash poolingu jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez nie korzyści w postaci odsetek. Dlatego jest to rodzaj pożyczek w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT udzielanych pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w tej strukturze. Środki pieniężne są przekazywane pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnym zobowiązaniu do zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek. Fiskus potwierdził tym samym obowiązek sporządzania dokumentacji i ograniczenie w prawie do kosztów.
Sąd administracyjny I instancji przyznał rację firmie. Jednak ostatecznie z korzystną dla niej wykładnią nie zgodził się NSA. Sąd kasacyjny zwrócił uwagę na art. 16 ust. 7b ustawy o CIT, który definiuje umowę pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7. Przez pożyczkę rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Przez pożyczkę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę. Przepis ten definiuje umowę pożyczki na użytek stosowania norm ograniczających prawo do kosztów przy tzw. cienkiej kapitalizacji szerzej niż wynika to z definicji z kodeksu cywilnego.
Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają też regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu. Stąd też umowę taką należy zaliczyć do umów nienazwanych. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane środki finansowe podlegają zaś zwrotowi wraz z wynagrodzeniem, określonym w formie odsetek. Zdaniem NSA sporna umowa cash poolingu wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki z art. 16 ust. 7b ustawy o CIT.
