Cen transferowych: dane wewnętrzne podstawą w szacowaniu

Ceny transferowe są w ostatnim czasie jednym z chętniej kontrolowanych obszarów, a organy coraz częściej próbują kwestionować ceny stosowane przez podmioty powiązane.

Publikacja: 24.10.2016 02:00

Cen transferowych: dane wewnętrzne podstawą w szacowaniu

Foto: 123RF

Zgodnie z art. 9a ustawy o CIT obowiązkowym elementem dokumentacji cen transferowych jest opis zastosowanej metodologii kalkulacji ceny. Jeśli podatnik jest w stanie wykazać, że przyjęta metoda jest najbardziej adekwatna do warunków analizowanej transakcji, a sama transakcja realizowana jest na warunkach rynkowych, to powinien takie informacje zawrzeć w dokumentacji. Umożliwia to podatnikowi przedstawienie własnej oceny zgodności warunków ustalonych z podmiotem powiązanym z zasadą ceny rynkowej (ang. arm's length principle), tj. zgodności z warunkami, jakie w porównywalnych okolicznościach zostałyby ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi.

Przedstawienie wyników analizy danych porównawczych, tj. danych uzasadniających rynkowy charakter cen stosowanych w transakcjach wewnątrzgrupowych, nie jest obecnie obowiązkowym elementem dokumentacji cen transferowych. W efekcie, w przypadku ewentualnej kontroli podatkowej, ciężar udowodnienia nierynkowego charakteru transakcji spoczywa na organach podatkowych. Przy czym organy podatkowe, dokonując ewentualnego doszacowania dochodu, są zobowiązane do przeprowadzenia takiego szacowania przy wykorzystaniu procedury przeprowadzenia analizy porównywalności, opisanej w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (dalej: rozporządzenie), oraz do zastosowania pięciu metod szacowania wskazanych w tym rozporządzeniu. W pierwszej kolejności organy są zobowiązane do analizy metody zastosowanej przez podatnika oraz przedstawienia argumentacji dla jej ewentualnego odrzucenia.

Transakcje towarowe

Ostatnie orzecznictwo sądów wskazuje, że organy podatkowe dokonując szacowania dochodu podatnika, często w pierwszej kolejności przeprowadzają analizę danych wewnętrznych, czyli danych o porównywalnych transakcjach realizowanych przez podatnika z podmiotami niepowiązanymi.

W maju 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wydał wyrok (wyrok z 4 maja 2016 r., I SA/Łd 125/16) podtrzymujący decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w zakresie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w związku z zawyżeniem kosztów i zaniżeniem przychodów z tytułu rozliczeń w transakcjach z podmiotami powiązanymi. W przedmiotowej sprawie organ zakwestionował trzy transakcje zawarte przez spółkę z podmiotami powiązanymi w 2009 roku: zakup pomidorów, sprzedaż miału oraz sprzedaż kartonów.

Na podstawie danych pozyskanych od kontrolowanego podmiotu organ ustalił, że średnia cena zakupu pomidorów od podmiotów powiązanych wynosiła 16,63 zł, natomiast od niepowiązanych 11,72 zł. Zdaniem Dyrektora UKS, przedstawiona przez spółkę kontrolowaną dokumentacja cen transferowych nie zawierała stosownej argumentacji dla różnic w cenach stosowanych przez podatnika z podmiotami powiązanymi i niepowiązanymi. Wobec tego organ uznał, że spółka nabywała pomidory od podmiotów powiązanych po zawyżonych cenach, i w efekcie wykazała wyższe koszty uzyskania przychodów, co spowodowało zaniżenie jej dochodu do opodatkowania. Organ podatkowy doszacował dochód spółki na podstawie danych wewnętrznych.

Również w transakcjach sprzedaży miału oraz sprzedaży kartonów organ zastosował porównanie wewnętrzne, a więc porównał ceny stosowane przez spółkę w transakcjach z podmiotami powiązanymi z cenami stosowanymi z podmiotami niepowiązanymi. W obydwu transakcjach ceny stosowane w odniesieniu do podmiotów powiązanych odbiegały od tych obowiązujących w transakcjach zawieranych przez spółkę z podmiotami niezależnymi.

Musi być interes ekonomiczny

W przytoczonym wyroku zwrócono także uwagę na istotność uwzględnienia w dokumentacji podatkowej argumentów pokazujących, że wysokość ceny stosowanej w transakcjach kontrolowanych jest potwierdzona interesem ekonomicznym podatnika. Ma to znaczenie przede wszystkim w przypadku, gdy ceny stosowane w transakcji z podmiotami powiązanymi odbiegają znacząco od cen stosowanych w analogicznych transakcjach z podmiotami niepowiązanymi. W takiej sytuacji podatnicy powinni zawrzeć w dokumentacji:

- uzasadnienie ewentualnych różnic występujących pomiędzy cenami stosowanymi w transakcjach z podmiotami powiązanymi oraz niepowiązanymi,

- opis wpływu strategii biznesowej na cenę transferową oraz

- wyjaśnienie, że transakcja miała na celu uzyskanie przychodów.

Z uwagi na to, że kontrolowana spółka nie przedstawiła dokumentacji zawierającej uzasadnienie różnic występujących pomiędzy cenami stosowanymi w transakcjach kontrolowanych oraz niekontrolowanych, organ uznał, że dokumentacja nie spełnia wymogów wynikających z art. 9a ust. 1 ustawy o CIT.

Sprawdzane są także usługi

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z lipca 2016 roku potwierdza, że, jeżeli jest to możliwe, to organy w pierwszej kolejności analizują dane wewnętrzne (wyrok z 5 lipca 2016 r., II FSK 1812/14). W przedmiotowej sprawie zakwestionowane zostały ceny stosowane przez spółkę w transakcji najmu powierzchni biurowej, magazynowej oraz miejsc parkingowych od podmiotu powiązanego.

Dokonując oszacowania, organ za najbardziej właściwą przyjął metodę porównywalnej ceny niekontrolowanej. Biorąc pod uwagę, że powierzchnie w tej samej nieruchomości były wynajmowane kontrolowanej spółce, osiemnastu podmiotom niezależnym oraz czterem podmiotom powiązanym, w pierwszej kolejności organ wykorzystał do przeprowadzenia analizy wewnętrzne dane dotyczące tych transakcji. Dodatkowo, do ustalenia rynkowości zastosowanych cen, organ zgromadził także dane o stawkach czynszu stosowanych w kontrolowanym okresie w budynkach znajdujących się na tym samym obszarze i posiadających tę samą klasę, tzn. posiadających taki sam standard i lokalizację. W efekcie przeprowadzonych analiz, organ uznał, że stawki czynszu stosowane w transakcji pomiędzy spółką kontrolowaną a podmiotem powiązanym znacznie odbiegały od stawek płaconych przez innych najemców w danym okresie.

Jak się przygotować

Dane wewnętrzne, które organ może pozyskać od kontrolowanej spółki, bardzo często są podstawą szacowania cen transferowych. Ten rodzaj informacji umożliwia przeprowadzenie analizy porównawczej, która jest efektywna zarówno pod względem kosztowym, jak i czasowym. Przeprowadzenie analizy porównawczej na podstawie zewnętrznych danych często wymaga bowiem użycia specjalistycznych, komercyjnych baz danych.

Mając to na uwadze, podatnicy zawierający transakcje z podmiotami powiązanymi i niepowiązanymi, powinni zweryfikować, czy transakcje te są porównywalne, a tym samym, czy ceny stosowane w transakcjach z podmiotami niepowiązanymi, mogą zostać wykorzystane przez organy do kwestionowania rynkowego charakteru transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi. Przeprowadzenie takiej analizy pozwoli na przygotowanie się na ewentualne pytania organów w przypadku potencjalnej kontroli podatkowej. Gdy ceny w takich tran- sakcjach realizowanych z podmiotami niepowiązanymi odbiegają od cen stosowanych w transakcjach kontrolowanych, podatnik powinien wskazać czynniki wpływające na brak ich porównywalności i uniemożliwiające tym samym porównanie warunków / cen stosowanych w ramach takich transakcji.

Aby określić czynniki porównywalności argumentujące zastosowanie lub odrzucenie danych wewnętrznych jako potencjalnych danych porównawczych, należy wziąć pod uwagę czynniki porównywalności wymienione w rozporządzeniu, a więc:

- cechy charakterystyczne dóbr, usług lub innych świadczeń;

- przebieg transakcji, w tym funkcje, jakie wykonują podmioty w porównywalnych transakcjach, biorąc pod uwagę angażowane przez nie aktywa, kapitał ludzki oraz ponoszone ryzyka;

- warunki transakcji określone w umowie lub w porozumieniu lub innym dowodzie dokumentującym te warunki;

- warunki ekonomiczne występujące w czasie i miejscu, w którym dokonano transakcji;

- strategię gospodarczą.

—Marta Klepacz jest Doświadczonym Konsultantem w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy

podstawa prawna: rozporządzenie ministra finansów z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (DzU nr 160, poz. 1268 ze zm.)

podstawa prawna: art. 9a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 851 ze zm.)

Magdalena Dymkowska, menedżer Zespołu Cen Transferowych w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy

Warto gromadzić dane uzasadniające rynkowy charakter transakcji

Zainteresowanie organów podatkowych cenami transferowymi jest w ostatnim czasie coraz większe, a działania podejmowane przez fiskusa w tym obszarze coraz bardziej skuteczne. Gdy się przeanalizuje podejście władz podatkowych, okazuje się, że przedstawienie dokumentacji cen transferowych zawierającej wyłącznie elementy wskazane w art. 9a ustawy o CIT nie eliminuje samego ryzyka doszacowania dochodu. Wyklucza wyłącznie opodatkowanie takiego doszacowanego dochodu sankcyjną, 50-proc. stawką podatkową.

Należy pamiętać, że w celu minimalizacji ryzyka doszacowania dochodu podatnik powinien przedstawić w dokumentacji argumenty / dane uzasadniające rynkowy charakter transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi. W przypadku podatników zawierających transakcje zarówno z podmiotami powiązanymi, jak i z podmiotami niezależnymi, w pierwszej kolejności rekomendowana jest weryfikacja porównywalności takich transakcji. W przypadku, gdy transakcje z podmiotem powiązanym i podmiotami niezależnymi można uznać za porównywalne, podatnicy powinni przeprowadzić analizę warunków tych transakcji a wyniki takiej analizy uwzględnić w dokumentacji cen transferowych. Jeśli przeprowadzenie wewnętrznej analizy porównawczej nie jest możliwe (np. z powodu nieporównywalnych cech towaru sprzedawanego w ramach transakcji), to konieczne może być zebranie argumentów przemawiających za odrzuceniem danych wewnętrznych jako potencjalnych danych porównawczych.

Biorąc pod uwagę aktywność organów podatkowych w obszarze cen transferowych oraz obowiązek przygotowania wraz z dokumentacją analizy porównawczej dla transakcji zawieranych od 1 stycznia 2017 roku (dla podatników, których przychody lub koszty przekroczą w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 10 mln euro), przygotowanie rzetelnej analizy porównawczej, której elementem jest analiza możliwości wykorzystania wewnętrznych danych podatnika, może okazać się kluczowa dla ograniczenia ryzyka doszacowania dochodu.

Zgodnie z art. 9a ustawy o CIT obowiązkowym elementem dokumentacji cen transferowych jest opis zastosowanej metodologii kalkulacji ceny. Jeśli podatnik jest w stanie wykazać, że przyjęta metoda jest najbardziej adekwatna do warunków analizowanej transakcji, a sama transakcja realizowana jest na warunkach rynkowych, to powinien takie informacje zawrzeć w dokumentacji. Umożliwia to podatnikowi przedstawienie własnej oceny zgodności warunków ustalonych z podmiotem powiązanym z zasadą ceny rynkowej (ang. arm's length principle), tj. zgodności z warunkami, jakie w porównywalnych okolicznościach zostałyby ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe