Status zagranicznego funduszu nie pozbawia korzyści w CIT

Niemiecka firma posiada status spółki inwestycyjnej i jest osobą prawną. Jej działalność obejmuje głównie zarządzanie niemieckimi funduszami inwestycyjnymi, które nie są odrębnymi, samoistnymi podmiotami praw i obowiązków (tj. nie posiadają zdolności prawnej). W szczególności nie są one spółkami kapitałowymi ani osobowymi, innymi osobami prawnymi ani jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej. Spółka zapytała, czy w takich okolicznościach posiada status podatnika CIT w Polsce w zakresie dochodów wynikających z działalności inwestycyjnej dotyczącej zarządzanych przez nią funduszy. Miała też wątpliwości, czy jeżeli zarządzane przez nią fundusze inwestycyjne będą spełniać warunki określone w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT, to dotyczące ich dochody będą zwolnione z podatku.

Fiskus odpowiedział, że niemiecka spółka jest podatnikiem polskiego CIT. Jednak odmówił prawa do zwolnienia dla dochodów dotyczących funduszy inwestycyjnych. W ocenie urzędników zwolnieniu podmiotowemu może podlegać jedynie ten, kto jest podatnikiem. A funduszy inwestycyjnych, które podatnikami nie są, nie można uznać za instytucję wspólnego inwestowania z art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT.

Spółka zaskarżyła interpretację. Rację przyznał jej najpierw WSA w Warszawie. Stwierdził, że art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT posługuje się niezdefiniowanym nigdzie pojęciem „instytucja wspólnego inwestowania". Tę właśnie instytucję ustawa zwalnia z opodatkowania, jeżeli wystąpią enumeratywnie określone warunki zwolnienia. W ocenie WSA, przyznając rację fiskusowi, trzeba by uznać, że pomimo spełnienia wszystkich tych warunków podmiot z kraju UE lub EOG, który nie spełnia koniecznych przesłanek dla uznania go za podatnika polskiego CIT, nie mógłby korzystać ze zwolnienia podatkowego. A tego nie da się pogodzić z podstawowymi zasadami pierwotnego prawa unijnego, tj. z zasadą niedyskryminacji, swobody przepływu kapitału oraz swobody przedsiębiorczości.

NSA także nie przyznał racji fiskusowi. Odwołując się do orzecznictwa, zauważył, że określone w polskiej ustawie podatkowej kryteria kwalifikacji podmiotu jako podatnika CIT nie mogą być ostateczne i rozstrzygające dla zastosowania spornego zwolnienia. Istotny jest status podatkowy w kraju siedziby. Kryterium zastosowania zwolnienia jest podobieństwo funduszy zagranicznych do funduszy polskich, którym takie zwolnienie przysługuje.

Przy interpretacji spornych przepisów należy mieć na uwadze, że nowelizacja ustawy o CIT z 25 listopada 2010 r. została wprowadzona w celu zapewnienia zgodności polskich przepisów podatkowych z normami prawa europejskiego. Stanowiła też następstwo wszczętego przez Komisję Europejską postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Dążąc do zapewnienia równego traktowania, należało uwzględnić sytuację, w której podmiot w państwie siedziby jest uznawany za fundusz inwestycyjny, natomiast zgodnie z przepisami prawa polskiego nim nie jest. NSA zgodził się, że nowelizacja miała na celu zagwarantowanie, aby każda instytucja z każdego kraju Unii (lub EOG), która co do celów i zasad funkcjonowania odpowiada polskiemu funduszowi inwestycyjnemu, mogła korzystać ze zwolnienia podatkowego, jeżeli istotnie jest instytucją zbiorowego (wspólnego) inwestowania.

W konsekwencji sporne zwolnienie, w zależności od konkretnych okoliczności faktycznych, może mieć zarówno charakter podmiotowy, jak i przedmiotowy. W omawianym przypadku podatnikiem CIT będzie spółka zarządzająca niemieckim funduszem inwestycyjnym w zakresie, w jakim go reprezentuje, i w tym kontekście należy oceniać spełnienie warunków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 października 2015 r. (II FSK 2280/13).

Komentarz eksperta

Zbigniew Marczyk, radca prawny, Counsel, kancelaria Hogan Lovells

Wydane przez NSA wyroki w pięciu podobnych sprawach dotyczących zwolnienia z CIT niemieckich funduszy inwestycyjnych wpisują się w korzystną dla zagranicznych funduszy linię orzecznictwa polskich sądów. Wyroki te potwierdzają, że minister finansów w wydanych interpretacjach bezzasadnie odmówił zwolnienia z podatku dochodowego w Polsce niemieckim funduszom inwestycyjnym spełniającym warunki przewidziane w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT. Niestety, praktycznie od samego początku obowiązywania tego przepisu (wszedł w życie w styczniu 2011 r.) fiskus robił wszystko, aby interpretacje wyłączały prawo zagranicznych funduszy do skorzystania ze zwolnienia. W zależności od kraju siedziby danego funduszu różne były podstawy odmowy preferencji. W odniesieniu do funduszy niemieckich twierdzono wręcz, że ze względu na ich specyficzny status (mają one jedynie charakter umowny i nie posiadają podmiotowości prawnej) nie mogą one w ogóle być traktowane jako podatnicy zwolnieni z CIT w Polsce.

Na aprobatę zasługuje to, że NSA nie kierował się tylko przepisami o CIT, ale uwzględnił też cel ich wprowadzenia oraz przepisy unijne. Chodziło bowiem o zniesienie dyskryminacji zagranicznych funduszy inwestycyjnych osiągających dochody w Polsce w porównaniu z uprzywilejowanym statusem funduszy polskich, które od lat korzystają ze zwolnienia z CIT. Na istnienie takiej nierówności przed 2011 r. wielokrotnie zwracała uwagę Komisja Europejska.

NSA, w odróżnieniu od fiskusa, bierze pod uwagę, że zagraniczne fundusze inwestycyjne zawsze będą się cechować określoną odrębnością prawną w porównaniu z polskimi funduszami. Jednak różnice te nie powinny same w sobie wyłączać możliwości zwolnienia tych funduszy z podatku w Polsce, jeżeli tylko spełnione zostaną podstawowe warunki pozwalające uznać, że cel i sposób funkcjonowania zagranicznej instytucji wspólnego inwestowania jest zbliżony do tego, jaki charakteryzuje fundusze polskie.