CIT: kiedy spółka rozlicza przychód z nieodpłatnego poręczenia

Spółka, której udziałowcy zabezpieczyli kredyt bez wynagrodzenia, powinna wykazać przysporzenie jednorazowo, w dacie podpisania umowy i oświadczeń w tym zakresie.

Publikacja: 03.10.2018 06:20

CIT: kiedy spółka rozlicza przychód z nieodpłatnego poręczenia

Foto: Adobe Stock

Spółka zawarła umowę kredytu inwestycyjnego do spłacenia w okresie 10 lat. Zobowiązania kredytowe zostały zabezpieczone m.in. poręczeniem udzielonym przez udziałowców – stali się oni solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania spółki. Poręczenia cywilne bądź poręczenie weksli własnych spółki udzielone zostały nieodpłatnie – spółka nie musi płacić z tego tytułu wynagrodzenia ani wykonywać jakiegokolwiek innego świadczenia wzajemnego na rzecz poręczycieli.

Czy i kiedy spółka powinna rozpoznać przychód z nieodpłatnych świadczeń w postaci poręczeń? Czy okres trwania poręczenia będzie miał znaczenie dla rozliczenia tego przychodu? – pyta czytelniczka.

Wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (z wyjątkami nie mającymi zastosowania w sytuacji opisanej w pytaniu), to kategorie zaliczane do przychodów na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Nie ma definicji

Pojęcie „nieodpłatne świadczenie" nie zostało doprecyzowane w przepisach, dlatego przedsiębiorcy często zgłaszają swoje wątpliwości dotyczące ewentualnej konieczności rozpoznania przychodu z tego tytułu. Ustawodawca ograniczył się bowiem jedynie do wskazania sposobu i kryteriów ustalenia jego wartości (art. 12 ust. 6 ustawy o CIT). W praktyce przyjmuje się, że pojęcie to ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (por. uchwałę NSA z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02 oraz uchwałę NSA z 16 października 2006 r., II FPS 1/06). Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Otrzymujący takie świadczenie nie jest zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Gdy spełniający świadczenie uzyskuje albo ma uzyskać w przyszłości wzajemnie jakieś inne przysporzenie majątkowe, to świadczenie takie nie ma charakteru nieodpłatnego.

Nieodpłatne poręczenie może zostać uznane za nieodpłatne świadczenie w CIT jeżeli:

- jedna ze stron otrzymuje materialną korzyść w związku z poręczeniem, której wartość można wycenić,

- udzielenie poręczenia nie pociąga za sobą żadnych kosztów bądź świadczenia wzajemnego ze strony otrzymującego je podmiotu,

- udzielający poręczenia jest gotowy udzielić go bez wynagrodzenia.

Korzyści i ryzyko

Nieodpłatne udzielenie poręczenia nie jest zdarzeniem obojętnym gospodarczo ani dla podmiotu poręczającego, ani podmiotu, którego zobowiązanie jest tym poręczeniem zabezpieczane. Poręczający przejmuje finansowe ryzyko niewywiązania się dłużnika z zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to posiada określoną wartość, tj. cenę, którą uzyskujący poręczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby zapłacić poręczycielowi. Udzielenie poręczenia zazwyczaj nie pozostaje bez wpływu na możliwość i warunki zaciągania innych zobowiązań przez poręczyciela. Korzyść majątkowa po stronie otrzymującego poręczenie może natomiast polegać m.in. na zwiększeniu się jego zdolności kredytowej, uzyskaniu niższego oprocentowania kredytu (pożyczki), czy samej możliwości jego zaciągnięcia.

Korzyść spółki, polegająca na bezpłatnym zabezpieczeniu jej kredytów, ma wymiar ekonomiczny i odpowiada wartości ryzyka, które w normalnych warunkach rynkowych musiałaby poręczycielowi wynagrodzić. Wartość tego nieodpłatnego poręczenia jest zatem dla spółki przychodem w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

W cenach rynkowych

Zgodnie z art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o CIT, wartość nieodpłatnego świadczenia należy wycenić na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Innymi słowy, wartość udzielonych poręczeń powinna odpowiadać cenom rynkowym.

Przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, jak wynika z literalnego brzmienia art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, powstaje w dacie jego otrzymania. W analizowanej sprawie oznacza to, iż przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia powinien być wykazany jednorazowo, w roku podatkowym, w którym nieodpłatne poręczenia zostały spółce udzielone. W tym bowiem momencie wystąpiło przysporzenie związane z brakiem obowiązku zapłaty za usługę (świadczenie). Nie ma podstaw do rozliczania przychodu z tego tytułu przez cały okres obowiązywania umowy (proporcjonalnie do okresu trwania zabezpieczenia w poszczególnych okresach rozliczeniowych).

Zaprezentowane stanowisko podzielił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 4 września 2018 r. (0111-KDIB2-1.4010.333. 2018.1.BJ) czy Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 24 lutego 2017 r. (2461-IBPB-1-3.4510.1177.2016.1.APO).

Autor jest doradcą podatkowym

Na wypadek kłopotów dłużnika

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie (art. 876 § 1 i 2 kodeksu cywilnego). Umowa poręczenia jest to umowa gwarancyjna, która ma postać zabezpieczenia typu osobistego, poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela. Poręczenie dochodzi do skutku poprzez zawartą umowę, przez którą poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Dla ważności umowy poręczenia konieczne jest również złożenie przez poręczyciela pisemnego oświadczenia. Umowa poręczenia może mieć charakter nieodpłatny lub odpłatny.

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1036)

podstawa prawna: ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1025 ze zm.)

Spółka zawarła umowę kredytu inwestycyjnego do spłacenia w okresie 10 lat. Zobowiązania kredytowe zostały zabezpieczone m.in. poręczeniem udzielonym przez udziałowców – stali się oni solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania spółki. Poręczenia cywilne bądź poręczenie weksli własnych spółki udzielone zostały nieodpłatnie – spółka nie musi płacić z tego tytułu wynagrodzenia ani wykonywać jakiegokolwiek innego świadczenia wzajemnego na rzecz poręczycieli.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona