Czy nauczyciel akademicki jest twórcą w rozumieniu przepisów o PIT

Ustawodawca wprost potwierdził, że nauczyciele dydaktyczni uczelni wyższych należą do kręgu beneficjentów preferencji podatkowej i mogą stosować 50-proc. koszty uzyskania przychodów w zakresie, w jakim ich praca ma charakter twórczy.

Publikacja: 24.09.2018 06:00

Czy nauczyciel akademicki jest twórcą w rozumieniu przepisów o PIT

Foto: Fotorzepa, Mateusz Dąbrowski md Mateusz Dąbrowski

Od 1 stycznia 2018 r. trwa festiwal zmian w zakresie możliwości stosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów dla twórców. Zmiany te zostały zapoczątkowane ustawą z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Część z nich, jak chociażby podniesienie limitu 50-proc. kosztów uzyskania przychodów do górnej granicy pierwszego progu podatkowego (85 528 zł), była niewątpliwie bardzo korzystna dla podatników. Przypomnijmy, że do końca 2017 r. twórcy mogli odnosić w ciężar kosztów jedynie połowę tej kwoty.

Katalog zawodów...

Pozostałe zmiany wzbudziły jednak wiele kontrowersji. Chodziło głównie o dodany do art. 22 ustawy o PIT ust. 9b, w którym ustawodawca zdecydował się na zawarcie katalogu zawodów, które mogą korzystać z 50-proc. kosztów uzyskania przychodów. W katalogu tym w punkcie 2 znalazła się działalność badawczo-rozwojowa oraz naukowo-dydaktyczna. W związku z tym pojawiły się poważne wątpliwości czy z preferencji podatkowej będą mogli korzystać pozostali nauczyciele akademiccy, którzy zajmują się wyłącznie działalnością dydaktyczną.

...i oficjalne wyjaśnienia

Ministerstwo Finansów częściowo rozwiało te wątpliwości wydając 20 grudnia 2017 r. oficjalne wyjaśnienia w zakresie kosztów uzyskania przychodu opublikowane na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wskazano w nich, że wprowadzony przepis nie oznacza utraty prawa do stosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów w stosunku do tych nauczycieli akademickich, o których mowa w art. 108 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, którzy – niezależnie od zakwalifikowania do określonej grupy – w ramach stosunku pracy tworzą dzieła objęte ochroną praw autorskich. Przepis ten stanowi, że za nauczycieli akademickich uważa się pracowników naukowo-dydaktycznych, pracowników dydaktycznych, pracowników naukowych, dyplomowanych bibliotekarzy oraz dyplomowanych pracowników dokumentacji. Jednocześnie jednak resort wskazał, że przepis dotyczy wyłącznie:

? przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia utworu (dzieła) – art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

? dzieł stworzonych również w ramach stosunku pracy, w odniesieniu do których pracodawca – na mocy art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych – nabywa (z chwilą przyjęcia utworu) autorskie prawa majątkowe.

Tym samym 50-proc. koszty mają zastosowanie tylko do tej części wynagrodzenia, która wiąże się z pracą twórczą. W związku z tym konieczne jest uregulowanie w umowie o pracę lub w regulaminie wynagrodzeń, jaka jego cześć stanowi honorarium za rozporządzenie autorskimi prawami majątkowymi do utworu.

Potrzebna była nowelizacja

Stanowisko to zostało dodatkowo potwierdzone w komunikacie Ministerstwa Finansów z 17 stycznia 2018 r., gdzie wskazano, że nowe rozwiązania mają zastosowanie do tych nauczycieli akademickich, tj. do pracowników naukowo-dydaktycznych, dydaktycznych i naukowych, którzy w ramach stosunku pracy tworzą dzieła objęte ochroną praw autorskich. Ministerstwo wskazało również, że celem nowych regulacji jest wyeliminowanie niezgodnego z prawem stosowania 50-proc. kosztów do wynagrodzeń nauczycieli akademickich, w sytuacji gdy nie tworzą oni dzieł, do których można stosować wskazaną preferencję podatkową.

Jednocześnie resort finansów uznał, że konieczne jest jednoznaczne określenie kryteriów korzyści podatkowej i przygotował kolejną nowelizację przepisów, która miałaby rozwiewać wszelkie wątpliwości. 19 lipca 2018 r. weszła z życie ustawa z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Komentowany przepis art. 22 ust. 9b pkt 8 otrzymał następujące brzmienie: „50-proc. koszty uzyskania przychodów stosuje się do przychodów uzyskiwanych z tytułu działalności badawczo-rozwojowej, naukowo-dydaktycznej, naukowej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej".

Tym samym ustawodawca wprost potwierdził, że nauczyciele dydaktyczni uczelni wyższych należą do kręgu beneficjentów preferencji podatkowej, w zakresie w jakim ich praca ma charakter twórczy. Oznacza to, że zastosowanie mają do nich ogólne wytyczne MF związane z wyodrębnieniem tej części wynagrodzenia, która stanowi honorarium za pracę twórczą.

To jeszcze nie koniec zmian

Na tym jednak zmiany się nie kończą, ponieważ w ustawie z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, która ma wejść w życie 1 października 2018 r., znalazł się przepis, który może diametralnie zmienić sytuację nauczycieli akademickich. Artykuł 116 ust. 7 ustawy stanowi, że wykonywanie obowiązków nauczyciela akademickiego stanowi działalność twórczą o indywidualnym charakterze, o której mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a więc jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze (utworem). Przepis ten z pewnością będzie wzbudzał wiele kontrowersji. Wynikałoby z niego, że nauczyciele akademiccy do całości swoich przychodów będą mogli stosować 50-proc. koszty uzyskania przychodów bez konieczności wyodrębniania jaka część ich wynagrodzenia stanowi honorarium za pracę twórczą. Niestety w uzasadnieniu do projektu ustawy brak jest informacji jaki był zamysł ustawodawcy i czy interpretacja przepisu będzie tak korzystna jak się na pierwszy rzut oka wydaje. Pozostaje czekać aż Ministerstwo Finansów zajmie oficjalne stanowisko w tej sprawie w wyjaśnieniach podatkowych lub interpretacjach indywidualnych. ?

Autor jest doradcą podatkowym, konsultantem podatkowym w Russell Bedford

Podstawa prawna:art. 22 ust. 9b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1509 ze zm.)

Od 1 stycznia 2018 r. trwa festiwal zmian w zakresie możliwości stosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów dla twórców. Zmiany te zostały zapoczątkowane ustawą z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Część z nich, jak chociażby podniesienie limitu 50-proc. kosztów uzyskania przychodów do górnej granicy pierwszego progu podatkowego (85 528 zł), była niewątpliwie bardzo korzystna dla podatników. Przypomnijmy, że do końca 2017 r. twórcy mogli odnosić w ciężar kosztów jedynie połowę tej kwoty.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe