CIT: spółka, która nie ujawni tego, co i tak wiadome, zapłaci podwójnie

Nie tylko spółki komandytowe będą obłożone od nowego roku podwójnym podatkiem dochodowym. W projekcie ustawy, która to przewiduje, znalazła się też mniej nagłośniona zmiana, dotycząca spółek jawnych. To jedna z najprostszych form prowadzenia biznesu, bez osobowości prawnej. Jej wspólnicy płacą dziś PIT od swoich dochodów, ale spółka jako taka podatku dochodowego nie płaci.

Pułapka biurokratyczna

Te ze spółek jawnych, których udziałowcami są nie tylko osoby fizyczne (a więc np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), zapłacą CIT, jeśli przed nowym rokiem obrotowym nie złożą informacji, kim są wspólnicy oraz kto pośrednio osiąga dochody z danej spółki. Ma to być szczegółowa informacja, zawierająca m.in. dane adresowe oraz wielkość prawa do udziału w zysku spółki jawnej.

Czytaj także: Spółki komandytowe z podatkiem CIT

Projekt przewiduje złożenie takiej informacji do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby spółki. Jakby tego było mało, taką samą informację należałoby złożyć do urzędów właściwych dla „każdego podatnika, osiągającego dochody z takiej spółki".

Projektowany przepis przejściowy przewiduje, że pierwsze takie informacje trzeba by składać do końca stycznia 2021 r. Dotyczyłoby to spółek, których rok obrotowy rozpoczyna się po 31 grudnia 2020 r.

O ile Ministerstwo Finansów obszernie uzasadnia nałożenie CIT na spółki komandytowe (traktując je jako narzędzie agresywnej optymalizacji), o tyle w uzasadnieniu projektu próżno szukać szerszego wyjaśnienia dla nowych rygorów dla spółek jawnych. Napisano tam wprawdzie o „zapewnieniu możliwości weryfikacji prawidłowości rozliczeń" udziałowców, a także o potrzebie identyfikacji podmiotów zarabiających dzięki danej spółce.

Co się stanie, gdy spółka jednak dostarczy odpowiednią informację fiskusowi, choć po terminie? Tego w ogóle w projekcie nie przewidziano. Literalnie czytając ustawę, oznaczałoby to, że taka spółka pozostanie podatnikiem CIT już do końca swojego istnienia. Jedyną metodą na wyjście z tej sytuacji byłaby likwidacja spółki i założenie jej na nowo. Takie przepisy mogłyby być zatem groźną pułapką dla spółek jawnych, których udziałowcami są np. spółki z o. o.

Mnożenie oświadczeń

Przepis byłby zatem surowy, ale równie surowo ocenia go Przemysław Pruszyński, ekspert podatkowy Konfederacji Lewiatan. Jego zdaniem, podwójne opodatkowanie na trwałe to zbyt surowa sankcja, a obowiązki informacyjne są nadmierne.

– Przecież administracja skarbowa i tak ma dane z Krajowego Rejestru Sądowego, a także z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, mówiące, kto i w jaki sposób czerpie zyski ze spółek zarejestrowanych w Polsce – przypomina Pruszyński. Zwraca też uwagę, że projekt przygotowano niestarannie. – Wykonanie nowego obowiązku przez zakładane spółki będzie niemożliwe, bo przed pierwszym rokiem obrotowym spółka po prostu nie istnieje. Dlatego warto dodać możliwość dostarczania informacji w ciągu pierwszych 30 dni – proponuje ekspert.

Kwestia składania danych posiadanych już przez fiskusa albo inne urzędy została uregulowana w art. 306d ordynacji podatkowej. Wyraźnie zabrania on fiskusowi żądania informacji, które ten już ma albo może uzyskać z różnych publicznych rejestrów. Podobny przepis istnieje np. w kodeksie postępowania administracyjnego.

– Najwyraźniej spółki jawne zostały potraktowane przez projektodawców jako z góry podejrzane o nieuczciwe optymalizacje, podobnie jak spółki komandytowe – ocenia Przemysław Pruszyński. Tymczasem, jak wynika z danych GUS, w 2018 r. na 40 tys. spółek komandytowych tylko 2,2 tys. było częścią struktur międzynarodowych. Natomiast tych, które można uznać za narzędzie unikania opodatkowania, z udziałowcami z Malty, było zaledwie 129. –  Może zatem wysiłki Ministerstwa Finansów powinny pójść raczej w kierunku identyfikacji i kontroli tej garstki spółek, a nie dokładania obciążeń podatkowych ogółowi spółek danego typu – sugeruje Pruszyński.