CIT: przychód z tytułu prowizji jest należny w chwili wykonania usług

W sytuacji skorzystania przez klienta z prawa odstąpienia od umowy pożyczki spółka będzie uprawniona do korekty wysokości wykazanego wcześniej przychodu należnego z tytułu prowizji.

Publikacja: 27.08.2018 05:40

CIT: przychód z tytułu prowizji jest należny w chwili wykonania usług

Foto: Adobe Stock

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17 kwietnia 2018 r. (III SA/Wa 1664/17).

Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług udzielania pożyczek poza systemem bankowym. Udziela osobom fizycznym pożyczek krótkoterminowych i ratalnych z wykorzystaniem Internetu. Kwota każdej pożyczki jest wypłacana jednorazowo i w pełnej wysokości. Dzień wypłaty (udzielenia pożyczki) jest jednocześnie dniem, od którego biegnie 14-dniowy termin na odstąpienie przez klienta od umowy pożyczki. W razie skorzystania z tego prawa, pożyczkobiorca musi zwrócić spółce kwotę dokonanej wypłaty. W przypadku pożyczek udzielanych przez spółkę jedynym kosztem terminowo spłacanej pożyczki jest opłata prowizyjna, która jest należna wyłącznie w sytuacji faktycznego udzielenia pożyczki. Podatnik przyjmuje, że definitywne przysporzenie majątkowe związane z opłatą prowizyjną od danej pożyczki następuje nie wcześniej niż po upływie 14 dni od daty zawarcia danej umowy pożyczki.

Na tle tak przedstawionego stanu faktycznego podatnik zwrócił się do organu z pytaniem, czy zgodnie z postanowieniami umowy ramowej kwota opłaty prowizyjnej za udzielenie pożyczki stanowi dla spółki przychód w momencie, gdy dana opłata staje się należna, tj. po bezskutecznym upływie 14-dniowego terminu na odstąpienie od umowy przez klienta. Zdaniem wnioskodawcy kwota opłaty prowizyjnej będzie przychodem w momencie, gdy ta stanie się należna zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie pożyczki, choćby kasowo nie została jeszcze rozliczona czy otrzymana. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 19 stycznia 2017 r. (1462-IPPB3.4510.962.2016.1.JBB) uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W ocenie organu, w momencie zawarcia umowy pożyczkowej realizuje się przychód należny spółki z tytułu prowizji od zwartej umowy pożyczkowej. W razie odstąpienia od umowy spółka będzie uprawniona do skorygowania wysokości wykazanego wcześniej przychodu należnego z tytułu prowizji od umowy.

Spółka wniosła na tę interpretację skargę do WSA w Warszawie, który jednak przyznał rację organowi i oddalił skargę. Zdaniem sądu, prawo do odstąpienia od zawartej umowy pożyczki nie oznacza, że ta umowa nie została skutecznie zawarta. Gdy klient skorzysta ze swojego uprawnienia, spółka będzie mogła zrobić korektę. W ocenie sądu przychód jest już należny w momencie wykonania usługi i nie ma podstaw, by rozpoznawać go po upływie 14 dni od zawarcia umowy.

—Piotr Szewczyk, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Agnieszka Jędryszek, konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Tematyka rozpoznawania przychodów podatkowych w związku ze świadczeniem usług udzielania pożyczek poza systemem bankowym jest często poruszana w rozstrzygnięciach organów oraz sądów administracyjnych. Zagadnienie odnosi się głównie do ustalenia momentu, w którym określony komponent pożyczki, wynikający z postanowień umowy, powinien zostać uznany za przychód dla kredytodawcy.

W komentowanym orzeczeniu sąd zakwestionował możliwość zakwalifikowania kwoty opłaty prowizyjnej jako przychodu podatkowego dla spółki dopiero po upływie terminu na odstąpienie od umowy, czyli 14 dni od zawarcia umowy pożyczki. Sąd podkreślił, że prawo do odstąpienia od umowy pożyczki (przysługujące kredytobiorcy na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim) pozostaje bez wpływu na moment rozpoznania przychodu z tytułu należnej kredytodawcy opłaty prowizyjnej. Zdaniem sądu główne znaczenie ma data zawarcia umowy pożyczki, a nie moment, w którym kredytobiorcy przestaje przysługiwać prawo do odstąpienia od niej. Ponadto sąd zwrócił uwagę, że umowa zostaje skutecznie zawarta pomimo możliwości odstąpienia od niej.

Zakres działalności kredytodawców wyznaczony jest ramami innych aktów prawnych, co wpływa na kształtowanie się stosunków prawnych stron umowy pożyczki. Jak bowiem zostało przedstawione we wniosku o interpretację, postanowienia umowy ramowej pożyczki muszą być zgodne z regulacjami ustawy o kredycie konsumenckim. W związku z tymi zasadami, spółka jednoznacznie wskazała, że na podstawie postanowień umowy ramowej, w każdym przypadku prowizja jest należna spółce wyłącznie w sytuacji faktycznego udzielenia pożyczki. Z perspektywy kredytodawcy definitywne przysporzenie majątkowe związane z opłatą prowizyjną od danej wypłaty kwoty pożyczki następuje nie wcześniej niż po upływie 14 dni od daty zawarcia danej umowy pożyczki. Jeśli w tym okresie pożyczkobiorca wycofa się z umowy, to spółka nie będzie miała żadnego prawa do dochodzenia od niego zapłaty prowizji.

Wykładnia przepisów zaprezentowana przez sąd w komentowanym orzeczeniu dotyczy określenia momentu powstania przychodu należnego na gruncie art. 12 ustawy o CIT. Sąd stanął na stanowisku, że przychód należny kredytodawcy z tytułu opłaty prowizyjnej realizuje się już w dniu zawarcia umowy pożyczkowej, który jest też dniem wypłaty. W tym miejscu sąd odniósł się do art. 12 ust. 3a ustawy o CIT, zgodnie z którym datą powstania przychodu jest dzień wykonania usługi.

Ponadto sąd wskazał na autonomiczność prawa podatkowego w stosunku do innych gałęzi prawa, skutkiem czego umowy cywilnoprawne nie mogą wpływać na kształt obowiązku podatkowego. W związku z tym, aspekty związane z zaliczeniem określonych przysporzeń majątkowych do przychodów w znaczeniu podatkowym mogą być rozpatrywane wyłącznie w kontekście ustaw podatkowych. Odnosząc powyższe do komentowanego stanu faktycznego, zgodnie z podejściem sądu postanowienia umowy ramowej pożyczki nie mogą wyznaczać momentu rozpoznania przychodu podatkowego.

W końcowej części uzasadnienia komentowanego wyroku została przywołana możliwość korekty wcześniej wskazanego przychodu należnego w sytuacji, kiedy kredytobiorca zrezygnuje z pożyczki. Prawo do korekty wysokości wykazanego wcześniej przychodu należnego z tytułu prowizji od umowy pożyczki, z którego może skorzystać kredytodawca, powinno co do zasady doprowadzić do wyeliminowania zadeklarowanego przychodu, który okazał się nienależny. Trzeba jednak pamiętać, że dokonanie korekty wymaga dodatkowego zaangażowania podatnika, zwłaszcza kiedy skala jego działalności jest duża.

Gdyby podejście organów podatkowych uwzględniło również czynniki charakterystyczne dla specyfiki biznesu, skutkiem mogłoby być ograniczenie ryzyka przeprowadzania korekty rozliczeń. Zwłaszcza, że w praktyce interpretacyjnej odnoszącej się do komentowanej tematyki pojawiały się już przychylne dla podatników stanowiska organów podatkowych (m.in. interpretacje Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 października 2015 r., IBPB-1-2/4510-677/15/MS oraz IBPB-1-2/4510-335/15/MS). ?

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17 kwietnia 2018 r. (III SA/Wa 1664/17).

Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług udzielania pożyczek poza systemem bankowym. Udziela osobom fizycznym pożyczek krótkoterminowych i ratalnych z wykorzystaniem Internetu. Kwota każdej pożyczki jest wypłacana jednorazowo i w pełnej wysokości. Dzień wypłaty (udzielenia pożyczki) jest jednocześnie dniem, od którego biegnie 14-dniowy termin na odstąpienie przez klienta od umowy pożyczki. W razie skorzystania z tego prawa, pożyczkobiorca musi zwrócić spółce kwotę dokonanej wypłaty. W przypadku pożyczek udzielanych przez spółkę jedynym kosztem terminowo spłacanej pożyczki jest opłata prowizyjna, która jest należna wyłącznie w sytuacji faktycznego udzielenia pożyczki. Podatnik przyjmuje, że definitywne przysporzenie majątkowe związane z opłatą prowizyjną od danej pożyczki następuje nie wcześniej niż po upływie 14 dni od daty zawarcia danej umowy pożyczki.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona