Zapłata długu przez dłużnika solidarnego a PIT–8C

Na podstawie postanowienia sądu o ochronę dóbr osobistych i zapłatę zadośćuczynienia, pozwani X i Y zostali zobowiązani solidarnie do zapłaty zadośćuczynienia na rzecz powódki na kwotę 10 000 zł. Kwota ta w całości została zapłacona przez Y na podstawie jego zarządzenia (jako właściciela firmy – jednoosobowej działalności gospodarczej). Dla X została więc wystawiona informacja PIT-8C na kwotę 5000 zł. X jest byłym dyrektorem firmy prowadzonej przez Y i obecnie nie jest związany z Y żadnym stosunkiem pracy ani umową cywilnoprawną. X odesłał informację PIT-8C uznając ją za wystawioną niezasadnie. Czy Y prawidłowo sporządził informację PIT-8C dla X? – pyta czytelnik.

W analizowanej sprawie X i Y zostali zobowiązani solidarnie do zapłaty zadośćuczynienia na rzecz powódki w wysokości 10 000 zł. Kwota zadośćuczynienia w całości została przez Y. X był pracownikiem w firmie Y.

Opodatkowaniu PIT podlega, co do zasady, każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną (zob. art. 9 ust. 1 ustawy o PIT). Dochodem jest nadwyżka przychodów z danego źródła nad kosztami jego uzyskania (zob. art. 9 ust. 2 ustawy o PIT).

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest przychód. Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (zob. art. 11 ust. 1 ustawy o PIT).

Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Rozwiązanie z kodeksu cywilnego

Z kodeksu cywilnego wynika, że kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników; art. 366 § 1 kodeksu cywilnego). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (art. 366 § 2 kodeksu cywilnego.

Każdy odpowiada za całość zobowiązania

Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z dłużników solidarnych odpowiada więc za całość długu, a nie tylko za część, jaką można byłoby mu przypisać np. przez równy podział kwoty długu między zobowiązanych. Gdy strona zobowiązania solidarnego spłaca całość zadłużenia bez woli czynienia tego w celu obdarowania pozostałych stron tego zobowiązania, a jedynie w zamiarze zwolnienia się z długu, to przez samą zapłatę całości czy części zobowiązania solidarnego nie może dojść do obdarowania kogokolwiek. Dłużnik solidarny spłaca bowiem własny dług, a nie cudzy.

Można dochodzić zwrotu

Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych (art. 376 § 1 kodeksu cywilnego).

Z chwilą spełnienia świadczenia przestaje istnieć jakikolwiek stosunek między wierzycielem a współdłużnikami solidarnymi. Natomiast dłużnik, który spełnił świadczenie, przestaje być współdłużnikiem solidarnym i staje się wierzycielem dla pozostałych współdłużników. Dawni współdłużnicy są dalej dłużnikami – lecz wobec innego wierzyciela (dłużnika, który wierzyciela zaspokoił), w stosunku do którego odpowiadają każdy za przypadającą na niego część długu.

Nie ma przysporzenia

Spłata przez Y – dłużnika solidarnego całości zobowiązania na rzecz powódki, wynikającego z postanowienia sądu, nie spowoduje powstania dla drugiego dłużnika solidarnego (X) przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. W takiej sytuacji nie występuje bowiem u X trwałe przysporzenie w majątku, a jedynie dochodzi do zmiany podmiotu, wobec którego pozostaje on zobowiązany w związku z wierzytelnością wynikającą z postanowienia sądu.

Y nie powinien zatem wystawiać dla Y informacji PIT-8C. Informacje te wystawiają m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które wypłacają należności lub świadczenia, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT (zob. art. 42a ustawy o PIT), a w analizowanej sprawie po stronie X w ogóle nie doszło do powstania przychodu.