Zbycie niedokończonej inwestycji kosztuje

Zakup działki, rozpoczęcie na niej budowy budynku mieszkalnego przez jej właściciela w ramach działalności gospodarczej, a następnie sprzedaż takiej nieruchomości w całości w trakcie budowy, spowodowała wyłączenie z opodatkowaniem w formie ryczałtu.

Publikacja: 21.08.2019 02:00

Zbycie niedokończonej inwestycji kosztuje

Foto: Adobe Stock

W lipcu 2017 r. fiskus określił podatnikowi zobowiązanie w PIT na zasadach ogólnych na prawie 450 tys. zł. Okazało się, że mężczyzna w 2011 r. prowadził samodzielnie działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych. Zatrudniał jednego pracownika a do jej opodatkowania wybrał zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych tzw. ryczałt.

Czytaj także: Ryczałt od najmu: wynajmując kilkadziesiąt lokali nie trzeba zakładać firmy

Na kupionej w ramach firmy działce zaczął budowę 8 domów jednorodzinnych. Ale ostatecznie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedał inwestycję spółce. I tak zaczęły się jego kłopoty. Fiskus uznał bowiem, że sprzedaż niezabudowanej działki należy zakwalifikować według PKWiU jako kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek. Ale już sprzedaż 8 pozostałych działek z rozpoczętą inwestycją pod symbolem PKWiU 41.00.10.0 budynki mieszkalne, spowodowała wyłączenie z opodatkowania w formie ryczałtu na podstawie pkt 27 załącznika numer 2 do ustawy o zryczałtowanym PIT. W konsekwencji zdaniem urzędników uzyskane od tego dnia dochody z działalności gospodarczej powinny być opodatkowane na zasadach ogólnych czyli według skali podatkowej, a nie ryczałtu.

Ostatecznie spór o to czy przedsiębiorca stracił prawo do ryczałtu trafił na wokandę. Jednak zarówno w pierwszej instancji czyli przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie, a potem przed Naczelnym Sądem Administracyjnym szala zwycięstwa przechyliła się na stronę fiskusa.

NSA uznał, że skarga kasacyjna podatnika nie zasługuje na uwzględnienie, choć częściowo skorygował stanowisko WSA zawarte w jego uzasadnieniu.

Sąd przypomniał, m.in. że decydujące znaczenie dla sprawy ma to czy podatnik wykonuje usługi wymienione w wykazie tych których świadczenie wyłącza podatnika z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ich oznaczenie według polskiej klasyfikacji wyrobów i usług ma jedynie znaczenie pomocnicze wpierw dla podatnika dokonującego ich kwalifikacji w ramach samoobliczenia podatku, a następnie dla organów podatkowych dokonujących kontroli prawidłowości dokonanego rozliczenia.

W ocenie NSA właściwa wykładnia nie może oznaczać, że zaliczanie danej czynności sprzedaży czy to do usługi uprawniającej do korzystania z ryczałtowanego opodatkowania lub wykluczającej z tej formy opodatkowania zależne będzie od wyjaśnień, czy też opinii Urzędu Statystycznego.

Sąd zauważył, że punktem wyjścia dla przypisania danego przychodu jako uzyskanego ze świadczenia określonej usługi powinny być nazwy wymienione w kolumnie 3 załącznika nr 2 do ustawy. Dopiero następnie poprzez jak najbardziej szczegółowy opis danej czynności można dokonywać ich grupowania do zakresu rzeczowego PKWiU. Nie może ono jednak zastąpić określenia usług, których wykonywanie i uzyskiwanie z tego tytułu przychodów powoduje wyłączenie z opodatkowania.

NSA przypomniał, że zgodnie z art. 217 Konstytucji przedmiot opodatkowania może być określony wyłącznie w przepisach rangi ustawy. Z punktu widzenia standardów konstytucyjnych zakresem przedmiotowym opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych mogą zostać więc objęte lub wyłączone tylko te usługi, które wprost wymieniono w tekście samej ustawy lub w załączniku do niej. Odpowiednie grupowanie do właściwego PKWiU może być jedynie dodatkową wskazówką, lecz nie może zastępować zapisu ustawy podatkowej.

Niemniej NSA podkreślił, że możliwość skorzystania z opodatkowania tzw. ryczałtem ewidencjonowanym, uzależniona jest od uzyskania przychodu z wykonania usług budowlanych na rzecz innego podmiotu, a nie wznoszenia w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na własnym gruncie jakiegokolwiek budynku.

Co prawda, w ocenie sądu, wbrew opiniom statystycznym w spornej sprawie nie można było uznać, że wybudowanie na własnym gruncie budynku mieszkalnego i jego sprzedaż w określonym stopniu zaawansowania robót budowlanych należy uznać za usługę związaną z „budynkami mieszkalnymi". Jednakże zakup działki gruntu, rozpoczęcie na niej budowy budynku mieszkalnego przez jej właściciela w ramach działalności gospodarczej, a następnie sprzedaż takiej nieruchomości w całości w trakcie budowy, powinna zostać zakwalifikowana do poz. 27 załącznika nr 2 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne czyli do usługi kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek. A dokonanie takiej powoduje wyłączenie z opodatkowaniem w formie ryczałtu.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2019 r.

Sygnatura akt: II FSK 2974/18

komentarz eksperta

Michał Górniak, doradca podatkowy, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO, biuro w Poznaniu

Omawiane orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 2974/18) pozornie nie dotyka szczególnie newralgicznych kwestii. Sama bowiem ocena merytoryczna zagadnienia będącego przedmiotem omawianego postępowania - brak prawa do korzystania przez podatnika z uproszczonej formy rozliczenia podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z uwagi na uzyskanie przychodu z usługi wymienionej w załączniku nr 2 do ustawy nie powinna budzić żadnych wątpliwości.

Niemniej jednak, w wyroku oddalającym skargę kasacyjną NSA odnosi się do bardzo doniosłej zasady – często niezbyt rzetelnie traktowanej przez podatników, ale i organy podatkowe – otóż zakresem przedmiotowym opodatkowania mogą zostać objęte (lub wyłączone z tego opodatkowania) tylko te usługi, które wymieniono w tekście samej ustawy lub w załączniku do niej.

Ta fundamentalna zasada, znajdująca swoje źródło w art. 217 konstytucji, w sposób automatyczny wyklucza możliwość determinowania skutków podatkowych określonych operacji gospodarczych wyłącznie od ich klasyfikacji statystycznej. Wprawdzie przyporządkowanie danej usługi do określonego grupowania PKWiU (np. na podstawie opinii dokonanej przez Urząd Statystyczny) może stanowić istotną funkcję dowodową, aczkolwiek podkreślenia wymaga fakt, że sama taka interpretacja nie ma charakteru aktu prawa powszechnie obowiązującego.

Wskazane w przepisach podatkowych klasyfikacje statystyczne jak wskazał Wojewódzki Sądu Administracyjny w Krakowie w wyroku z 10 września 2015 r. (sygn. akt I SA/Kr 1206/15) są elementem normy prawnej określającej sposób opodatkowania i w procesie stosowania prawa przez organy podat- kowe podlegają także procesowi wykładni dokonywanej przez te organy. Nie można jednakże takiego przymiotu nadać interpretacjom takich klasyfikacji.

Kluczowe z punktu widzenia określenia przedmiotu i meto- dologii opodatkowania jest bowiem określenie usługi, której wykonanie może wywoływać określone następstwa prawnopodatkowe (np. wyłączenie możliwości opodatkowania ryczałtem) a odpowiednie jej grupowanie do właściwego symbolu PKWiU pełni funkcję pomocniczą, a nie powinno stanowić celu samego w sobie.

Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe