Jak ująć darowiznę w księgach rachunkowych darczyńcy

Operacje związane z przekazaniem pieniędzy lub aktywów na wsparcie akcji charytatywnych będą miały odzwierciedlenie w rachunku wyników w segmencie pozostałej działalności operacyjnej.

Publikacja: 12.08.2015 02:00

Foto: 123RF

Artykuł 3 ust. 1 pkt 32 lit. h ustawy o rachunkowości (dalej: uor) jednoznacznie wskazuje, że koszty dotyczące przekazanych darowizn w postaci aktywów, także środków pieniężnych, to koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną. Oznacza to, że tego typu zdarzenia powinny być ujmowane w księgach rachunkowych darczyńcy w pozycji pozostałych kosztów operacyjnych. Jednak czy zawsze przekazana darowizna ma wpływ na wynik finansowy spółki kapitałowej będącej darczyńcą? Aby rozstrzygnąć to zagadnienie, należy przyjrzeć się bliżej temu, jaki rodzaj aktywów jest przekazywany obdarowanemu przez spółkę dokonującą darowizny i w jakiej formie się to odbywa.

W formie pieniężnej

Nieodpłatne przekazanie środków pieniężnych, niebędące następstwem podziału wyniku finansowego, jest dosyć często występującą formą darowizny. Nie występują specyficzne uregulowania dotyczące ujęcia tego zdarzenia w księgach rachunkowych. Kwotę darowizny, czyli przekazanych środków pieniężnych, ujmuje się w rachunku zysków i strat sporządzonym zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i porównawczym, w pozycji „Pozostałe koszty operacyjne – inne koszty operacyjne".

Inne ujęcie w księgach rachunkowych transakcji dotyczącej darowizny środków pieniężnych powoduje przekazanie jej w następstwie podziału wyniku finansowego spółki-darczyńcy. W takim przypadku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, osiągnięty wynik finansowy jest przenoszony na konto „Rozliczenie wyniku finansowego" i do czasu podjęcia decyzji o jego podziale prezentowany jest na tym koncie jako niepodzielony zysk/strata z lat ubiegłych. Wraz z podjęciem uchwały o podziale wyniku i przeznaczeniem części zysku w formie darowizny darczyńca powinien ująć zobowiązanie wobec obdarowanego na koncie „Pozostałe rozrachunki", w korespondencji z kontem „Rozliczenie wyniku finansowego". Przekazanie środków pieniężnych obdarowanemu w późniejszym terminie nie ma w tym przypadku wpływu na wynik finansowy spółki przekazującej darowiznę, lecz powoduje wygaśnięcie zobowiązania.

Wyroby gotowe i towary

Przekazanie darowizny wyrobów gotowych lub towarów skutkuje jej ujęciem w księgach rachunkowych w pozycji pozostałych kosztów operacyjnych:

- w kwocie nabycia w przypadku towarów lub

- w koszcie wytworzenia w przypadku wyrobów gotowych.

Przekazanie wyrobów gotowych i towarów, co do których nie znajdzie zastosowania zwolnienie z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, skutkuje opodatkowaniem przekazanych darowizn. Wyjątkiem jest sytuacja, w której spółka będąca darczyńcą przy zakupie towarów założyła, że będą one przekazane nieodpłatnie i nie była uprawniona do odliczenia podatku naliczonego. W pozostałych przypadkach darczyńca powinien zaksięgować zobowiązanie z tyt. VAT należnego:

- Ma „ Rozrachunki publicznoprawne"

i odnieść tę kwotę w pozostałe koszty operacyjne:

- Wn „Pozostałe koszty operacyjne".

Spółki przekazujące darowizny, które sporządzają rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, powinny dodatkowo przy przekazywaniu wyrobów gotowych ująć księgowania uwzględniające konta „Obroty wewnętrzne" oraz „Koszty obrotów wewnętrznych". Przesłanką tego jest tzw. uszczelnienie kręgu kosztów. I tak, w przypadku ewidencji kosztów w układzie rodzajowym (zespół kont 4) oraz funkcjonalnym (zespół kont 5), księgowania powinny przybrać następującą formę:

1) Ma „Produkty gotowe i półprodukty"

Wn „Koszty obrotów wewnętrznych" i jednocześnie:

1a) Wn „Pozostałe koszty operacyjne"

Ma „Obroty wewnętrzne"

Uwaga! Przy ewidencji kosztów tylko w układzie rodzajowym (zespół kont 4) stosuje się wyłącznie księgowanie 1a.

Środki trwałe

W przypadku nieodpłatnie przekazywanych środków trwałych darczyńca powinien, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości, rozliczyć ostatni odpis amortyzacyjny nie później niż w miesiącu przeznaczenia ich do oddania. W momencie przekazania darowizny wartość początkowa środków trwałych pomniejszona o skumulowane umorzenie powinna zostać ujęta w wyniku finansowym spółki przekazującej darowiznę. Księgowanie wygląda następująco:

1. Ma „Środki trwałe" – wartość początkowa środka trwałego

Wn „Odpisy umorzeniowe środków trwałych" – dotychczasowe umorzenie

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" – niezamortyzowana część środka trwałego

Wynik dotyczący likwidacji darowanych środków trwałych w rachunku zysków powinien zostać zaprezentowany w pozycji „Zysk (lub strata) ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych" w zależności od tego, jaki będzie ogólny wynik w danym roku obrotowym ze zbycia (sprzedaży, likwidacji, nieodpłatnego przekazania, darowizny) środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości.

Nie można w tym przypadku zapomnieć o ujęciu w księgach zobowiązania z tytułu VAT należnego od darowanych środków trwałych w korespondencji z kontem „Pozostałe koszty operacyjne", Chodzi oczywiście o przedmioty, co do których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w części bądź w całości.

Całkowicie zamortyzowane

Poza darowiznami będącymi następstwem podziału wyniku finansowego kolejną transakcją niemającą wpływu na wynik finansowy spółki-darczyńcy jest przekazanie darowizny w pełni zamortyzowanych środków trwałych, pod warunkiem że spółce przy zakupie tych środków trwałych nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT w części bądź w całości. W przeciwnym razie spółka przekazująca darowiznę będzie zobowiązana do ujęcia w księgach rachunkowych zobowiązania z tytułu należnego VAT. Podstawą do naliczenia zobowiązania jest wtedy wartość rynkowa środków trwałych w momencie ich przekazania. Tym samym oznacza to obciążenie wyniku darczyńcy kwotą należnego VAT od darowanego środka trwałego.

—Magdalena Kozłowska

—Radosław Szponar

Artykuł 3 ust. 1 pkt 32 lit. h ustawy o rachunkowości (dalej: uor) jednoznacznie wskazuje, że koszty dotyczące przekazanych darowizn w postaci aktywów, także środków pieniężnych, to koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną. Oznacza to, że tego typu zdarzenia powinny być ujmowane w księgach rachunkowych darczyńcy w pozycji pozostałych kosztów operacyjnych. Jednak czy zawsze przekazana darowizna ma wpływ na wynik finansowy spółki kapitałowej będącej darczyńcą? Aby rozstrzygnąć to zagadnienie, należy przyjrzeć się bliżej temu, jaki rodzaj aktywów jest przekazywany obdarowanemu przez spółkę dokonującą darowizny i w jakiej formie się to odbywa.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe