Przed ogłoszeniem upadłości likwidacyjnej firma uzyskała od spółki zależnej, której sama była jedynym wspólnikiem, oświadczenie o udzieleniu poręczenia. Chodziło o 20 mln zł za zobowiązania wobec innej spółki na taką samą kwotę. Podatniczka zapytała czy poręczenie udzielone przez spółkę zależną na rzecz dostawcy gazu do spółki dominującej, za jej zobowiązania, mimo braku obowiązku ustanowienia takiego zabezpieczenia w umowie kompleksowej dostawy paliwa, jest nieodpłatnym świadczeniem.
Sama uważała, że nie, ponieważ w umowie kompleksowej dostawy paliwa gazowego łączącej spółkę dominującą z dostawcą tego paliwa nie ma zapisów, na podstawie których można było żądać ustanowienia innych zabezpieczeń niż te, które zostały enumeratywnie wymienione w umowie. W ocenie podatniczki nie istniały żadne podstawy prawne (umowne), które powodowałyby konieczność udzielenia poręczenia celem zabezpieczenia zobowiązań spółki dominującej.
Fiskus nie podzielił tego stanowiska. Podkreślił, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT przychodem jest w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Ustawa nie definiuje pojęcia nieodpłatnego świadczenia, jednak ugruntowała się linia orzecznicza, zgodnie z którą pojęcie to ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu.
Fiskus uznał, że nieodpłatne udzielenie poręczenia nie jest zdarzeniem obojętnym gospodarczo zarówno dla podmiotu poręczającego, jak i tego, którego zobowiązanie jest zabezpieczane poręczeniem. Udzielenie poręczenia skutkuje przyjęciem przez poręczającego finansowego ryzyka niewywiązania się dłużnika ze swojego zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to ma określoną wartość, tj. cenę, którą uzyskujący poręczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby zapłacić poręczycielowi.
W konsekwencji organ stwierdził, że udzielenie nieodpłatnego poręczenia przez spółkę zależną jest dla podmiotu otrzymującego poręczenie nieodpłatnym świadczeniem i skutkuje powstaniem przychodu z tego tytułu. Co więcej, już sama gotowość poręczyciela do zaangażowania własnych środków w przypadku zaistnienia wskazanych we wniosku okoliczności jest nieodpłatnym świadczeniem na rzecz wnioskodawcy.
