Zbycie i wystąpienie to różne sprawy - NSA o skutkach sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej

Wydatki na nabycie lub objęcie ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej nie przekreślają prawa do kosztów.

Publikacja: 15.07.2020 07:00

Zbycie i wystąpienie to różne sprawy - NSA o skutkach sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej

Foto: 123RF

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną fiskusa, który spierał się z podatnikiem o skutki sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej.

Jak to liczyć

Sprawa dotyczyła komplementariusza w spółce komandytowej. We wniosku o interpretację wyjaśnił, że zgodnie z umową wniósł do niej wkład niepieniężny (aport). Dalej tłumaczył, że planuje sprzedaż ogółu praw i obowiązków, jakie posiada w spółce komandytowej, podmiotowi trzeciemu. Ich wartość zostanie ustalona na podstawie aktualnej wartości rynkowej spółki komandytowej, oszacowanej na dzień przeprowadzenia transakcji.

Czytaj też:

CIT: konsekwencje zbycia praw i obowiązków w spółce osobowej

Umowa zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej a PCC

Zapytał, czy podstawą obliczenia kosztu uzyskania przychodu z tej transakcji powinna być wartość wydatków poczynionych na nabycie składników stanowiących wkład niepieniężny do spółki komandytowej, pomniejszona o ewentualne odpisy amortyzacyjne.

Fiskus odpowiedział nie po myśli podatnika. Przypomniał, że reguła nierozszczepialności praw i obowiązków wspólnika determinuje przeniesienie ogółu praw i obowiązków zawsze jako niepodzielnej (nierozłącznej) całości.

Zdaniem urzędników ustawa o CIT nie zawiera szczególnej regulacji, która wskazywałaby na odmienne zasady określania dochodów wspólnika w razie jego wystąpienia ze spółki niebędącej osobą prawną czy poprzez wypowiedzenie umowy, czy też poprzez zbycie ogółu praw i obowiązków wynikających z uczestnictwa w spółce.

Dlatego do wystąpienia ze spółki niebędącej osobą prawną, w tym poprzez zbycie ogółu praw i obowiązków, zastosować należy art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 4 pkt 3a lit. b ustawy o CIT. Zdaniem fiskusa w opisanej sytuacji przede wszystkim nie wystąpi w ogóle kategoria kosztu podatkowego w rozumieniu ogólnej definicji z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Przy pierwszym podejściu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę podatnika, ale NSA skasował ten wyrok z przyczyn procesowych. Ponownie rozpoznając sprawę, WSA przyznał już rację skarżącemu. Zauważył, że w sprawie kluczowa jest ocena prawidłowości wykładni i zastosowania do niej art. 12 ust. 4 pkt 3a lit. b oraz art. 12 ust. 4 pkt 3c ustawy o CIT. Regulacje te odnoszą się do wystąpienia ze spółki osobowej. WSA uznał jednak, że pod pojęciem „wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej" nie należy rozumieć także sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika, bo ustawa o CIT nie definiuje tego pojęcia. Odwołał się do przepisów kodeksu spółek handlowych. A na jego gruncie wystąpienie wspólnika spółki jawnej (komandytowej) nie jest tym samym co zbycie ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w takiej spółce osobie trzeciej.

W ocenie WSA stanowisko fiskusa, że nie ma możliwości zaliczenia jako kosztu uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez skarżącego na podstawie rozszerzającej interpretacji stanowi niedopuszczalne zwiększenie obciążenia podatkowego bez precyzyjnych podstaw ustawowych.

Dwie instytucje

Ostatecznie stanowisko korzystne dla podatnika potwierdził NSA.

Owszem – jak tłumaczył sędzia NSA Jacek Brolik – można się zgodzić, że instytucja sprzedaży ogółu praw i obowiązków spółki osobowej jest związana z wystąpieniem z takiej spółki. Nie można bowiem ich sprzedać i pozostać wspólnikiem.

Jednak zdaniem NSA rację ma sąd pierwszej instancji, że na gruncie kodeksu spółek handlowych zbycie ogółu praw i obowiązków oraz wystąpienie ze spółki to dwie różne instytucje. Ponadto może się zdarzyć, że wystąpieniu ze spółki nie będzie towarzyszyć zbycie. Dlatego NSA zgodził się, że wykładnia fiskusa odmawiająca w spornej sytuacji prawa do kosztów była błędna. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 3017/19

Opinia dla „Rzeczpospolitej"

Artur Nowak, radca prawny, partner w kancelarii DZP Domański Zakrzewski Palinka

Wyrok jest kierunkowo słuszny. Stanowisko organu interpretującego nie uwzględniało bardzo istotnej różnicy pomiędzy zbyciem ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej, która ma swoją specyfikę korporacyjną, i wystąpieniem ze spółki. Był to tak zwany błąd istotny, który doprowadził do zastosowania niewłaściwego – ponieważ regulującego inną instytucję prawną – przepisu prawa materialnego. Okoliczność, że zbycie określonego prawa majątkowego nie jest specyficznie uregulowane od strony kosztu uzyskania przychodów, nie oznacza, że można pominąć wydatki, które, w moim przekonaniu, mają charakter bezpośredni i bezdyskusyjny. Nie można bowiem zapominać o bardzo istotnym na gruncie CIT przepisie art. 7 ust. 2, który określa, iż opodatkowaniu podlega dochód, czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną fiskusa, który spierał się z podatnikiem o skutki sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej.

Jak to liczyć

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Prawo w Firmie
Trudny państwowy egzamin zakończony. Zdało tylko 6 osób
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Reforma TK w Sejmie. Możliwe zmiany w planie Bodnara