Świadczenia w postaci kosztów transportu z Polski za granicę oraz noclegów nie są spełnione w interesie pracownika, lecz w interesie pracodawcy i nie powiększają one majątku pracownika.
Fiskus nie zawsze się z tym zgadza
Zdaniem organów skarbowych, gdy pracownik wyraził zgodę na nieodpłatne świadczenia pracodawcy, oznacza to uzyskanie przez niego korzyści majątkowej. Świadczenia związane z oddelegowaniem, w tym koszty podróży i zakwaterowanie, na które pracownik się godzi, są dla tego pracownika przychodem z nieodpłatnych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. Od świadczeń tych płatnik ma obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy z uwzględnieniem zwolnień określonych w ustawie o PIT. Takie stanowisko wyraził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 8 marca 2018 r. (0115-KDIT2-2.4011.12. 2018.1.MD). W piśmie tym czytamy, że „(...) nie sposób zastosować wniosków płynących z orzecznictwa dotyczącego pracowników mobilnych do pracowników oddelegowanych i uznać, że zapewnienie dodatkowych świadczeń związanych z oddelegowaniem (np. koszty podróży, mieszkania) leży wyłącznie w interesie pracodawcy oraz służy wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego. W takim przypadku mamy do czynienia ze świadczeniem, którego otrzymanie nie jest wynikiem zaistnienia zdarzenia o charakterze nietypowym lub okazjonalnym, lecz jest związane z wykonywaniem zadań służbowych w miejscu oddelegowania, tj. w nowym miejscu pracy przyjętym i zaakceptowanym przez pracownika w drodze porozumienia stron".
Prawa i obowiązki po obu stronach
Trudno jednak zgodzić się ze stanowiskiem organów skarbowych, że jeśli pracownik wyraża zgodę na otrzymanie określonych świadczeń od pracodawcy, to świadczenia te leżą w jego interesie i są przywilejem, który przyczynia się do osiągnięcia korzyści. Już samo nawiązanie stosunku pracy powoduje powstanie pewnych praw i obowiązków zarówno po stronie pracownika, jak i po stronie pracodawcy. Według art. 94 pkt 2, 2a i 4 k.p. pracodawca ma obowiązek organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Pracodawca zobowiązany jest również organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie. Natomiast do podstawowych obowiązków pracownika należy stosowanie się do poleceń przełożonych, staranne i sumienne wykonywanie pracy, przestrzeganie regulaminu i czasu pracy. Zapewnienie przez pracodawcę noclegów w miejscu wykonywania pracy w hotelach lub w wynajętym mieszkaniu, a także przejazdu do miejsca pracy znajdującego się w innej miejscowości lub przelotu za granicę leży w interesie pracodawcy i jest obowiązkiem pracodawcy. Służy bowiem efektywnemu wykorzystaniu czasu pracy, zmniejszeniu uciążliwości pracy i podniesieniu jakości oraz wydajności pracy.
Kto osiąga korzyść
Zapewnienie bezpłatnego dojazdu do pracy oraz zakwaterowania nie oznacza, że pracownik otrzymuje z tego tytułu korzyść. Wobec tego, otrzymane przez pracownika świadczenia w postaci pokrycia kosztów dojazdu do miejsca pracy w Polsce i za granicą oraz koszty zakwaterowania nie stanowią przychodu pracownika z tytułu nieodpłatnych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. Limit zwolnienia podatkowego określony w art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT nie ma więc tutaj zastosowania.
Pogląd ten zaakceptował NSA w wyroku z 9 sierpnia 2016 r. (II FSK 1970/14), orzekając, że „zarówno koszty zakwaterowania, stworzenia odpowiedniego do warunków pracy zaplecza socjalnego, jak również dojazdu do określonego i zmieniającego się w zależności od położenia budowy miejsca wykonywania pracy są przede wszystkim kosztami pracodawcy i to ponoszonymi w jego interesie wynikającym z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, nie zaś w interesie pracownika. Wobec tego niezależnie od regulacji przyjętej przez ustawodawcę w art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy (...) o podatku dochodowym od osób fizycznych (...), limitującej zwolnienie od podatku wyłącznie diet i innych należności za czas podróży służbowej pracownika, nie stanowią tego rodzaju świadczenia przychodu określanego jako wartość innych nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 12 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 tej ustawy".
Również w wyroku WSA w Gliwicach z 20 lutego 2018 r. (ISA/GI 1228/17) czytamy, że „z całą pewnością pracę łączącą się z rozłąką z rodziną, czy też z innymi bliskimi uznać należy za uciążliwą i łagodzenie tych niedogodności jest obowiązkiem pracodawcy, a nie przywilejem, czy jakąkolwiek korzyścią pracownika (...) zarówno zapewnienie noclegów, jak i transportu do odległego miejsca wykonywania pracy służy wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego; pracownik nie ma tutaj żadnej swobody w zarządzaniu i rozporządzaniu tym świadczeniem, a wykorzystuje je tylko w konkretnym celu, tj. wykonywaniu obowiązków pracowniczych". ?