Kiedy 50-proc. koszty dla pracownika w PIT

Dla zastosowania podwyższonych kosztów niezbędny jest podział wynagrodzenia zatrudnionej osoby na część związaną z wykonywaniem obowiązków służbowych i część określającą honorarium za korzystanie z praw autorskich za eksploatację dzieła.

Publikacja: 08.07.2019 06:00

Kiedy 50-proc. koszty dla pracownika w PIT

Foto: 123RF

- Spółka jest producentem elektroniki. Działalność ta obejmuje m.in. tworzenie programów komputerowych. W związku z tym wynagrodzenie pracowników, których praca ma charakter twórczy, obejmuje także honorarium autorskie za przeniesienie autorskich praw majątkowych do stworzonych w danym miesiącu utworów (programów). Jakie warunki należy spełnić, aby do honorarium autorskiego wypłacanego pracownikowi w ramach stosunku pracy stosować podwyższone koszty w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu? – pyta czytelniczka.

Czytaj też:

Twórczy charakter pracy musi być udokumentowany

Dla kogo 50-proc. koszty autorskie

50-proc. koszty uzyskania przychodów: jak dokumentować przeniesienie praw autorskich

Zasadniczo pracownikom uzyskującym przychody ze stosunku pracy przysługują zryczałtowane koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 2 ustawy o PIT. W przypadku świadczenia przez pracownika pracy o charakterze twórczym możliwe jest stosowanie tzw. kosztów autorskich w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez zakład pracy (płatnika). Rozwiązanie to jest bardzo atrakcyjne pod względem podatkowym, co powoduje, że w wielu branżach rośnie zainteresowanie tym tematem.

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT koszty uzyskania przychodów w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu określa się z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o PIT, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. W roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów z tego tytułu nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (w 2019 r. koszty te nie mogą przekroczyć kwoty 85 528 zł).

Rodzaje działalności

Od 1 stycznia 2018 r. dodatkowym warunkiem stosowania tych podwyższonych kosztów jest uzyskiwanie przychodów z określonych tytułów wskazanych w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT, a mianowicie z:

1) działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;

2) działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;

3) produkcji audialnej i audiowizualnej;

4) działalności publicystycznej;

5) działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;

6) działalności konserwatorskiej;

7) prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;

8) działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Warunki, które trzeba spełnić

Przyjmuje się, że w celu zastosowania u pracownika podwyższonych kosztów uzyskania przychodów w związku z przysługującym mu honorarium autorskim muszą zostać spełnione następujące warunki:

1. praca wykonywana przez pracownika musi być przedmiotem prawa autorskiego, a więc spełniać przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

2. pracownik musi być twórcą w rozumieniu tej ustawy, a uzyskiwane przez niego przychody wynikać z korzystania przez niego z tych praw lub rozporządzania tymi prawami,

3. przychody muszą być uzyskiwane w ramach rodzajów działalności określonych przez art. 22 ust. 9b ustawy o PIT,

4. stosunek prawny łączący pracownika i pracodawcę przewiduje zróżnicowanie wynagrodzenia należnego pracownikowi za część związaną z korzystaniem z praw autorskich i część związaną z wykonywaniem typowych obowiązków pracowniczych, przy czym pracodawca prowadzi stosowną dokumentację w tym zakresie.

O ile pierwsze trzy warunki stosowania 50-proc. kosztów autorskich nie budzą większych wątpliwości interpretacyjnych, o tyle ostatni warunek dotyczący zasad ustalania i dokumentowania wynagrodzenia przyznanego pracownikowi za efekty jego pracy twórczej ciągle jest źródłem sporów między fiskusem i podatnikami (płatnikami).

Trzeba wyodrębnić

Podwyższone koszty uzyskania przychodów mogą być zastosowane wyłącznie wtedy, gdy jest możliwe ustalenie jaka część wynagrodzenia pracownika odpowiada wykonaniu prac o charakterze twórczym. Niezbędny jest więc podział wynagrodzenia pracownika na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część określającą honorarium, związaną z korzystaniem z praw autorskich za eksploatację dzieła w określony sposób i na określonym polu. Brak możliwości wyodrębnienia z ogólnego wynagrodzenia pracownika konkretnej części, odpowiadającej honorarium za pracę twórczą, eliminuje możliwość zastosowania 50-proc. kosztów autorskich, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT. Honorarium pracownika powinno dotyczyć utworu, który faktycznie powstał – co może być udowodnione – a za przyjęcie utworu pracodawca powinien zapłacić pracownikowi konkretną określoną kwotowo wartość.

Decyduje uzyskany rezultat...

Dla zastosowania autorskich kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% znaczenie ma sposób ustalenia wysokości wynagrodzenia (honorarium) pracownika. Honorarium to ma być wyznacznikiem rzeczywistej wartości utworu. Z tego powodu organy podatkowe kwestionują koszty autorskie zastosowane do honorariów ustalonych na podstawie wyliczenia czasu poświęconego przez pracownika na pracę twórczą.

...a nie czas poświęcony na pracę twórczą

Praca twórcza cechuje się bowiem tym, że jej rezultat jest niepewny i poświęcenie na nią określonego czasu wcale nie świadczy o uzyskaniu zamierzonych efektów w postaci stworzenia utworu. Honorarium nie jest wynagrodzeniem za działanie podjęte w danym czasie, ale za określony rezultat w postaci powstania utworu. Dlatego ustalone honorarium nie powinno być skalkulowane na podstawie czasu pracy pracownika. Tak uznał Dyrektor KIS w interpretacjach indywidualnych z 1 kwietnia 2019 r. (0113-KDIPT3.4011.107.2019.1.PP) oraz z 26 kwietnia 2019 r. (0112-KDIL3-3.4011.76. 2019.2.DS). W  pierwszym z  wymienionych pism czytamy: „(...) przez wyodrębnienie honorarium z łącznej wartości wynagrodzenia nie można uznać sytuacji, w której określa się je jako proporcję czasu pracy pracownika poświęconego na pracę twórczą w ogólnym wymiarze czasu pracy. (...) Czas pracy nie jest wyznacznikiem wartości przychodu, w stosunku do którego przysługują 50% koszty uzyskania przychodu. (...) Honorarium nie ma dotyczyć tylko i wyłącznie czasu pracy poświęconego na pracę twórczą, a ma stanowić zapłatę za korzystanie przez pracodawcę z praw autorskich przysługujących pracownikowi".

Stworzenie dzieła i przeniesienie praw

Honorarium, które jest wynagrodzeniem za rezultat pracy, powinno być zatem przyznawane pracownikowi za stworzenie w danym okresie rozliczeniowym (zwykle miesiącu) utworu lub utworów i przeniesienie do niego/nich praw. Jeżeli w danym miesiącu nie powstanie utwór, do którego przeniesiono prawa autorskie, to honorarium nie zostanie przyznane, a pracownik otrzyma wyłącznie wynagrodzenie za wykonanie pozostałych obowiązków pracowniczych z uwzględnieniem pracowniczych kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 2 ustawy o PIT. Ponadto, honorarium otrzymane przez pracownika, który w danym okresie rozliczeniowym stworzył kilka utworów, do których przeniósł prawa na rzecz pracodawcy, powinno uwzględniać m.in. stopień trudności (wkład pracy) w opracowaniu danego utworu. W takich okolicznościach przyznanie honorarium w jednakowej wysokości za każdy utwór również narusza istotę tego wynagrodzenia.

- Spółka jest producentem elektroniki. Działalność ta obejmuje m.in. tworzenie programów komputerowych. W związku z tym wynagrodzenie pracowników, których praca ma charakter twórczy, obejmuje także honorarium autorskie za przeniesienie autorskich praw majątkowych do stworzonych w danym miesiącu utworów (programów). Jakie warunki należy spełnić, aby do honorarium autorskiego wypłacanego pracownikowi w ramach stosunku pracy stosować podwyższone koszty w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu? – pyta czytelniczka.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona