PIT: Koszty pośrednie a moment ich potrącenia

Podstawową zasadą rozliczania kosztów pośrednich jest ich potrącanie w dacie poniesienia. Jednak w przypadku wydatków za udzieloną przez firmę ubezpieczeniową gwarancję na podstawie umowy przekraczającej rok podatkowy są one kosztami proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Publikacja: 30.06.2016 02:00

Foto: 123RF

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 maja 2016 r. (II FSK 791/14).

Stan faktyczny

Podatnik wyjaśnił, że prowadzi firmę. W związku z tym zawiera m.in. umowy ubezpieczenia gwarancji. Są one związane ściśle z określoną umową na wykonanie robót budowlanych. Zdaniem przedsiębiorcy w takim przypadku wydatek na ubezpieczenie gwarancji jest kosztem bezpośrednio związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podatnik, który zapłacił składkę na ubezpieczenie gwarancji, ma prawo zaliczyć w całości wydatek w dacie jego poniesienia do kosztów uzyskania przychodu danego roku podatkowego na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Bez znaczenia – w ocenie podatnika – jest to, że zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości wydatek zalicza do kosztów operacyjnych proporcjonalnie do okresu trwania umowy.

Rozstrzygnięcie

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska, więc sprawa trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku. Ale ten też nie przyznał racji przedsiębiorcy.

Sąd zauważył, że jednorazową składkę ubezpieczeniową z polisy zawartej na okres ochronny dłuższy niż rok podatkowy należy zakwalifikować jako koszt pośredni. Powinien on zostać rozliczony proporcjonalnie do okresu objętego ochroną gwarancyjną, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 22 ust. 5c zd. drugie ustawy o PIT.

Przedsiębiorca postanowił szukać ratunku w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Ale i tu przegrał. NSA zauważył, że obowiązujące od 1 stycznia 2007 r. przepisy art. 22 ust. 5–5d ustawy o PIT wprowadziły zmianę w zakresie reguł potrącalności kosztów w czasie. Podzieliły one koszty uzyskania przychodów na bezpośrednie oraz pośrednie, czyli inne niż bezpośrednio związane z przychodami. Koszty bezpośrednie obejmują wydatki, które są ściśle, czyli bezpośrednio związane z konkretnym przychodem, jaki osiągnął podmiot gospodarczy. Natomiast do kosztów pośrednich zalicza się wydatki, które nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych przychodach, chociaż ich ponoszenie warunkuje ich uzyskanie.

Dalej sąd przypomniał, że gwarancja ubezpieczeniowa jest specyficzną, ukształtowaną głównie przez praktykę czynnością ubezpieczeniową, znajdującą potwierdzenie przede wszystkim w zasadzie swobody układania stosunków zobowiązaniowych. Wysokość składki (opłaty, prowizji) jest uzależniona od sumy gwarancyjnej oraz okresu ważności gwarancji i ustalana jest indywidualnie dla każdego klienta po analizie wniosku.

W ocenie NSA gwarancje nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych przychodach. Poniesienie tych opłat zabezpiecza jednak możliwość zawierania kontraktów (umów) na świadczone przez podatnika usługi budowlane, a więc wpływa na uzyskanie przychodu. Jednocześnie opłata gwarancyjna ma charakter szczególny, gdyż jej zapłata warunkuje zawarcie umowy gwarancyjnej (wydanie gwarancji). Jest ona zapłatą za gwarancję udzieloną przez firmę ubezpieczeniową. Ma więc ona charakter swoistego wynagrodzenia za usługę świadczoną przez gwaranta i odnosi się do pełnego okresu obowiązywania umowy. Poniesione przez skarżącego na ten cel wydatki nie mają zatem bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych przez niego przychodach. Niemniej, zdaniem NSA, istnieje pośredni związek pomiędzy zapłatą opłat gwarancyjnych a uzyskaniem przychodu (zabezpieczeniem, zachowaniem źródła przychodu) i jednocześnie nie podlegają one wyłączeniu z kosztów.

NSA uznał, że sporne wydatki należy rozliczać zgodnie z podstawową zasadą potrącania kosztów tego rodzaju (jako pośrednich), tzn. jednorazowo w dacie ich poniesienia zgodnie z art. 22 ust. 5c ustawy o PIT (zdanie pierwsze). Z tym, że jeżeli dotyczą one okresu przekraczającego rok podatkowy, to stanowią koszty zyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 22 ust. 5c ustawy o PIT - zdanie drugie). Sąd podkreślił, że gdy koszt dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy i nie jest możliwe określenie, jaka jego część dotyczy danego roku podatkowego, ustawodawca nakazuje rozliczyć go proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczy.

W spornej sprawie uiszczenie opłaty ryczałtowej z tytułu zawartej na okres pięć lat umowy ubezpieczenia nie może być podstawą do zaliczenia jej jednorazowo w ciężar kosztów. Dotyczy ona bowiem całej umowy ubezpieczenia. Stanowi więc koszt pośredni uzyskania przychodu, dotyczący okresu 5-letniego, a więc dłuższego niż rok.

Zdaniem eksperta

Konrad Filip Turzyński, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy

W omawianej sprawie kluczowe znaczenie ma rozstrzygnięcie czy dany wydatek ma charakter kosztu pośredniego czy bezpośredniego. Względnie prosto można określić moment jego poniesienia w rozumieniu art. 22 ust. 5–5e ustawy o PIT. Jeśli koszt jest bezpośrednio związany z przychodem z konkretnej umowy, to będzie rozliczany w momencie osiągnięcia przychodu. W przeciwnym razie – co najmniej częściowo w momencie poniesienia. Jeśli okres umowy przekracza rok, a koszt jest pośredni, to konieczne jest rozłożenie wydatku w czasie. Trzeba mieć jednak na uwadze, że kwestia rozróżnienia „pośredniości" lub „bezpośredniości" związku wydatku z przychodem bywa niezmiernie płynna. Tak też jest w omawianej sprawie.

Mając powyższe na uwadze, należałoby się zgodzić z rozstrzygnięciem NSA. Pomimo tego, że w niniejszej sprawie ubezpieczenia dotyczyły roszczeń gwarancyjnych z tytułu konkretnych pojedynczych kontraktów, związek ich zakupu z uzyskiwaniem przychodów z tytułu realizacji umów nie może być uznany za bezpośredni.

Może to mieć niestety przykre konsekwencje dla podatnika, który nie rozpozna całego kosztu gwarancji pomimo zapłaty całej składki za ubezpieczenie na początku okresu jego trwania. Gdyby bowiem uznać tę składkę za koszt bezpośredni, możliwe byłoby jej jednorazowe rozliczenie już na początku trwania umowy (osiągnięcia przychodu z wykonania robót budowlanych). W sytuacji jej rozliczenia w czasie, poniesiony wydatek w całości staje się kosztem systematycznie dopiero przez okres pięciu lat, w którym obowiązuje gwarancja.

Na marginesie można dodać, że niekiedy dla podatników pozostaje mniej korzystne uznanie wydatku za koszt bezpośredni. Wobec płynności tej kwestii możemy spodziewać się z pewnością różnych rozstrzygnięć sądów omawiających to zagadnienie.

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 maja 2016 r. (II FSK 791/14).

Stan faktyczny

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów