Były kontrowersje...
Kwestia rozliczenia zaliczek na poczet dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w sytuacji, gdy okaże się, że sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, w którym doszło do wypłaty, nie wykazuje zysku, od dawna była przedmiotem kontrowersji. Do niedawna zagadnienie to nie było wprost uregulowane w przepisach. Od 1 marca 2019 r. obowiązuje jednak nowy art. 195 § 11 k.s.h., który – z założenia – miał przesądzić kwestię rozliczenia zaliczek na poczet dywidendy w sytuacji, gdy po zakończeniu roku obrotowego okaże się, że w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie wystąpi zysk. Czy jednak założenie to udało się ustawodawcy zrealizować?
... jest zmiana przepisów
Zgodnie z art. 195 § 11 k.s.h., który został dodany przez art. 18 pkt 5 ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (DzU z 2018 r., poz. 2244) i obowiązuje od 1 marca 2019 r., w przypadku, gdy w danym roku obrotowym zaliczka na poczet dywidendy została wypłacona wspólnikom, a spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy zwracają zaliczki:
1) w całości – w przypadku odnotowania straty;
2) w części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy – w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.
Sytuację, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wypłaciła zaliczki na poczet dywidendy, a po sporządzeniu sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy okazało się, że zysk nie wystąpił, reguluje pkt 1 art. 195 § 11 k.s.h., który wprost przewiduje, że w sytuacji wykazania straty w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym zaliczki na poczet dywidendy zostały wypłacone, wspólnik jest zobowiązany do zwrotu pobranej zaliczki w całości.
Nie udało się rozwiązać wszystkich problemów
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że wystąpienie straty za rok obrotowy nie przekreśla jeszcze możliwości wypłaty dywidendy na rzecz wspólników. Może zdarzyć się, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wprawdzie nie posiada zysku za zakończony rok obrotowy, ale dysponuje tzw. funduszami dywidendowymi ze skumulowanych zysków z lat ubiegłych. Jak wynika z art. 192 k.s.h., przy kalkulacji tzw. sumy dywidendowej, tj. maksymalnej kwoty, która może zostać przeznaczona do wypłaty na rzecz wspólników uchwałą zwyczajnego zgromadzenia wspólników, bierze się pod uwagę niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Przepis art. 159 § 11 pkt 1 k.s.h. nie pozostawia natomiast wątpliwości co do tego, że wspólnik powinien zaliczkę na poczet dywidendy w całości zwrócić, jeśli okaże się, że w roku obrotowym, w którym spółka wypłaciła zaliczkę na poczet dywidendy, wystąpiła strata. W tym stanie rzeczy, rozliczenie zaliczki na poczet dywidendy z kwotą dywidendy pochodzącą z innych źródeł niż zysk za ostatni rok obrotowy (tj. z niepodzielonych zysków z lat ubiegłych lub kwot przeniesionych z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego, które mogą być przeznaczone do podziału), nie będzie mogło nastąpić w uchwale zwyczajnego zgromadzenia wspólników w sprawie podziału zysku. Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który będzie odpowiedzialny za wypłatę uchwalonej dywidendy, może jednak pomniejszyć ją o kwotę pobranych przez wspólnika w danym roku obrotowym zaliczek. Zarząd może bowiem dokonać jednostronnego potrącenia.