Sezonowa działalność firmy a podatek dochodowy

Prowadzenie działalności przez część roku pozwala na większą elastyczność, ale wymaga odrębnego liczenia kosztu księgowego i podatkowego. Istotne jest zwłaszcza ustalanie bieżącej wartości towarów oraz czasu dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

Publikacja: 22.05.2019 06:30

Sezonowa działalność firmy a podatek dochodowy

Foto: AdobeStock

Zgodnie z KSR nr 4 „Utrata wartości aktywów", upływ czasu może być przyczyną utraty przez towary wartości użytkowej lub handlowej (czyli stwierdzonego w toku procedury aktualizacji wyceny dużego prawdopodobieństwa, że towary te w znaczącej części lub w całości nie przyniosą przyszłych korzyści ekonomicznych netto, odpowiadających przynajmniej ich wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny bilansowej). Aktywa obrotowe wyceniane są indywidualnie w cenach sprzedaży netto, którymi mogą być ceny:

- stosowane przez konkurentów,

- według własnego cennika jednostki,

- wynikające z umów z odbiorcami (pod warunkiem, że są one wiarygodne) lub

w inny sposób określona wartość godziwa.

Czytaj także: Działalność sezonowa - jak rozliczać podatkowe koszty

Za cenę sprzedaży netto towaru przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez VAT i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i koszty związane z przystosowaniem go do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową. Wartość godziwą stanowi kwota, za jaką towar mógłby zostać wymieniony na warunkach transakcji rynkowej między zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami (art. 28 ust. 5 i 6 ustawy o rachunkowości; dalej: uor).

W przypadku nadwyżki wartości towarów posezonowych, wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny bilansowej (ceny nabycia lub zakupu) nad ich ceną sprzedaży netto, należy dokonać odpisu aktualizującego wycenę tych składników rzeczowych aktywów obrotowych (na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT nie jest on kosztem podatkowym).

Odpis obniża na dzień wyceny bilansowej wartość tych towarów i jednocześnie (za pośrednictwem pozostałych kosztów operacyjnych ) ma wpływ na wynik finansowy, w którym należy uwzględnić zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej poszczególnych składników aktywów (art. 34 ust. 5 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 uor).

Księgowanie

Sposób ujęcia w ewidencji księgowej korekty wartości zapasów towarów posezonowych, wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień bilansowy o odpis aktualizujący – wobec ich wyceny w niższej cenie sprzedaży netto – uzależniony jest od przyjętego w firmie rozwiązania ewidencyjnego.

Odpis aktualizujący może zostać potraktowany jako odchylenie od cen ewidencyjnych towarów lub wyodrębniony jako aktualizacja ich wyceny, spowodowana utratą wartości. W obu przypadkach odpis pomniejsza wynikającą z ksiąg rachunkowych wartość towarów. Natomiast gdy jednostka dokona zbycia tych towarów, częściowo lub całkowicie, wówczas musi pomniejszyć dokonany wcześniej i odniesiony w koszty księgowe odpis aktualizujący wartość sprzedanych towarów. W uproszczeniu, rozchód towaru wpływa na dokonany odpis poprzez jego sukcesywne zmniejszanie.

Bez odliczenia

Koszty związane z nabyciem (zakupem) towarów, które jednostka następnie przeceniła, są bezpośrednio związane z przychodami, a w konsekwencji podlegają rozliczeniu w rachunku podatkowym w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody (sprzedano towary). Są one kosztem uzyskania przychodów w pełnej wysokości, nawet wówczas, gdy cena ich zbycia po przecenie kształtuje się na niższym poziomie, niż cena ich nabycia lub zakupu (art. 22 ust. 5 ustawy o PIT; art. 15 ust. 4 ustawy o CIT).

Amortyzacja środków trwałych

Działalności gospodarczej prowadzonej sezonowo (tj. tylko przez część roku) dotyczą szczególne zasady amortyzacji podatkowej wykorzystywanych w takiej działalności środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Prawo bilansowe nie uznaje przerw w dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) od składników wymienionego wcześniej majątku firmy. Używanie tych składników jedynie sezonowo nie wpływa na konieczność dokonywania od ich wartości początkowej bilansowych odpisów amortyzacyjnych przez cały rok obrotowy, zgodnie z art. 31 ust. 2, art. 32 ust. 1 uor. Odpisy amortyzacyjne księguje się zapisem:

Wn „Koszty według rodzajów-amortyzacja" lub odpowiednie konto zespołu 5;

Ma „Odpisy umorzeniowe środków trwałych".

Natomiast w przypadku podatków dochodowych (PIT i CIT), odpisy amortyzacyjne powinny być dokonywane od używanych sezonowo środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wyłącznie w okresie ich faktycznego wykorzystywania.

Wysokość odpisu miesięcznego ustala się przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezonie. Suma odpisów w sezonie i zaliczona do kosztów podatkowych jest równa wartości rocznego odpisu amortyzacyjnego. W takiej sytuacji składniki majątku użytkowane sezonowo podlegają przyspieszonej amortyzacji podatkowej, a sama metoda kalkulacji miesięcznego odpisu amortyzacyjnego może okazać się formą optymalizacji podatkowej. Jeśli amortyzacja będzie dokonywana przez 12 miesięcy w roku, wówczas w ciężar kosztów podatkowych można zaliczyć jedynie części rocznego odpisu amortyzacyjnego, w wysokości iloczynu 1/12 odpisu rocznego i liczby miesięcy w sezonie. Przy takim sposobie amortyzacji ma miejsce wydłużenie amortyzacji w czasie o tyle miesięcy, ile określony składnik firmowego majątku nie jest używany.

Zasady amortyzacji regulują przepisy art. 22h ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT i art. 16h ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT.

Ponadto, możliwość zaliczenia odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wykorzystywanych sezonowo środków trwałych do kosztów podatkowych uzależniona jest od ich ujęcia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przed sezonem.

Jeżeli wprowadzenie do ewidencji nastąpiło przed sezonem, to odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od pierwszego miesiąca sezonu, natomiast gdy wprowadzenie składnika majątku do ewidencji nastąpiło w trakcie sezonu, wówczas tak też ujmuje się amortyzację w kosztach podatkowych (por. interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 sierpnia 2013 r., LPB4/423-187/13-2/MC; interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 25 stycznia 2016 r., ITPB3/4510-592/15-4/AD).

Według wskazówek zawartych w KSR nr 11 „Środki trwałe", w przypadku sezonowego wykorzystywania środka trwałego zaleca się stosowanie metody amortyzacji naturalnej. Sezonowość dotyczy tych środków trwałych, które podlegają sezonowemu wykorzystaniu (np. maszyn budowlanych, sprzętu żeglarskiego, pojazdów służących odśnieżaniu, wyciągów narciarskich), a nie ogółu środków trwałych przedsiębiorstwa.

Co z zawieszeniem

Z kwestią sezonowości prowadzonej działalności gospodarczej może być związane jej zawieszenie, w trakcie którego przedsiębiorca nie może jej wykonywać i osiągać bieżących przychodów (art. 22-25 prawa przedsiębiorców). Czynność taka powoduje również określone skutki podatkowe w aspekcie amortyzacji składników firmowego majątku nieużywanego wskutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

W takiej sytuacji składniki te nie podlegają amortyzacji podatkowej, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono tę działalność. W konsekwencji, dochodzi do wydłużenia czasu ich amortyzacji przy niezmienionej sumie odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów podatkowych (art. 22c pkt 5 ustawy o PIT; art. 16c pkt 5 ustawy o CIT). Zawieszenie działalności (podobnie jak posezonowa przerwa w eksploatacji składników firmowego majątku) nie ma jednak znaczenia dla dokonywania od tych składników bilansowych odpisów amortyzacyjnych według zasad ogólnych.

Zgodnie z KSR nr 4 „Utrata wartości aktywów", upływ czasu może być przyczyną utraty przez towary wartości użytkowej lub handlowej (czyli stwierdzonego w toku procedury aktualizacji wyceny dużego prawdopodobieństwa, że towary te w znaczącej części lub w całości nie przyniosą przyszłych korzyści ekonomicznych netto, odpowiadających przynajmniej ich wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny bilansowej). Aktywa obrotowe wyceniane są indywidualnie w cenach sprzedaży netto, którymi mogą być ceny:

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona