Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 17 marca 2016 r. (I SA/Po 1997/15).
Spółka A posiada w stosunku do spółki B wierzytelności pieniężne udokumentowane fakturami VAT, które wynikają z zawartej między tymi stronami umowy najmu. Mimo wielokrotnych wezwań do zapłaty, spółka B nie uregulowała należności. Ponadto zaprzestała wykonywania działalności gospodarczej, wyzbywając się niemal całego majątku. W związku z tym spółka A dokonała odpisu aktualizującego na wierzytelności wobec spółki B i działając jako wierzyciel, złożyła w sądzie rejonowym wniosek o ogłoszenie jej upadłości. W wydanym przez sąd postanowieniu wniosek został oddalony z powodu braku wykazania, że dłużnik – spółka B – posiada więcej niż jednego wierzyciela. Dodatkowo sąd rejonowy wskazał w uzasadnieniu, że nawet gdyby spółka A wykazała wielość wierzycieli, wniosek zostałby oddalony z powodu braku wystarczającego majątku na zaspokojenie kosztów postępowania. Spółka A wniosła zażalenie, które zostało oddalone również przez sąd II instancji.
Spółka A planuje zaliczyć ww. wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu. Wierzytelności te zostały wcześniej przez nią zarachowane jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. We wniosku o interpretację spółka A spytała, czy na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a w zw. z art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o CIT jest uprawniona do zaliczenia tych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu. Zdaniem spółki odpowiedź powinna być twierdząca, gdyż spełnione zostały przesłanki dla zastosowania art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o CIT.
Organ podatkowy, kierując się wykładnią literalną art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o CIT, uznał, że spółka A nie dysponowała dokumentem mogącym stanowić prawidłowe udokumentowanie nieściągalności wierzytelności w rozumieniu ustawy o CIT. Według organu postanowienie, jakie posiadał podatnik, nie zostało wydane ze względu na niewystarczający poziom majątku dłużnika, czego wymaga analizowany przepis, ale ze względu na niewykazanie wielości wierzycieli. To, że sąd rejonowy odniósł się do kwestii majątku dłużnika w treści uzasadnienia, nie jest – zdaniem organu – wystarczające dla odpisania takiej wierzytelności w koszty podatkowe.
Sąd uchylił tę interpretację i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Zdaniem sądu zachodzą przesłanki stwierdzające nieściągalność wierzytelności, gdyż w świetle art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o CIT możliwa jest kumulacja przyczyn oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Ustawodawca nie ograniczył zastosowania tego przepisu do wniosków, które zostały oddalone tylko z powodu braku wystarczającego majątku podmiotu niewypłacalnego na zaspokojenie kosztów postępowania lub posiadania majątku wystarczającego jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Ponadto WSA w Poznaniu uznał, że interpretacja organu podatkowego jest niezgodna z zasadą sprawiedliwości opodatkowania i prowadzi do odmiennego podatkowo traktowania podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji ekonomicznej.
