Wydatki z tytułu bezpodstawnej kary umownej a koszty podatkowe

Wydatki z tytułu kary umownej nie mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych mimo braku nieprawidłowości w wykonaniu umowy.

Publikacja: 24.04.2017 02:00

Wydatki z tytułu bezpodstawnej kary umownej a koszty podatkowe

Foto: 123RF

Tak wynika z interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca .03.2017 r. (2461-IBPB-1-1.4510.1.2017.2. BK).

Do organów podatkowych zwrócił się podatnik, który zawarł z tym samym podmiotem kilka umów na wykonanie prac remontowych i utrzymanie ruchu. W każdej z umów (które podatnik sam przygotował) zawarta została informacja o możliwości nałożenia kar, jeżeli w przypadku nieobecności pracownika podatnik nie zapewni zastępstwa umożliwiającego prawidłowe wykonanie usługi. W związku z brakiem zastępstwa zleceniodawca wystawił noty obciążające, których wysokość odzwierciedlała nieobecności pracownika w ciągu dwóch lat, uznając że niezapewnienie pełnej załogi było niezgodne z warunkami umowy. Usługa została wykonana prawidłowo, wszystkie wystawione przez podatnika faktury odzwierciedlały liczbę faktycznie przepracowanych godzin (zleceniodawca zapłacił mniej niż przewidywała umowa), a podatnik nigdy nie otrzymał od zleceniodawcy informacji o nieprawidłowościach.

Organ podatkowy uznał, że kary zapłacone zgodnie z zawartą przez strony umową nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu.

Negatywny katalog

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Istotą tego przepisu jest niezaliczanie do kosztów uzyskania przychodów kar umownych, związanych generalnie z wadami towarów lub usług bądź zwłoką w usuwaniu tych wad. Wszystkie wskazane wyżej kary umowne i odszkodowania wiążą się z nienależytym wykonaniem zobowiązań i dlatego ustawodawca wyłącza je z kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc „premiować" przypadków nienależytego wykonania zobowiązania.

Gdy nie ma winy

Gdy jednak kara umowna przysługuje wierzycielowi z innego tytułu niż ww. wymienione, wtedy może ona stanowić u płacącego koszt uzyskania przychodów. Oczywiście jeżeli spełniona będzie zasadnicza przesłanka wynikająca z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT warunkująca zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodów, czyli poniesiony wydatek musi być związany z uzyskaniem przychodu, bądź z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu. Nie oznacza to zatem, że każda kara umowna, naliczona przez uprawnionego, może być kosztem uzyskania przychodu pozarolniczej działalności gospodarczej. Istotne jest bowiem w tym względzie, aby zapłacenie kary umownej nie było związane z nieprawidłowościami, których powstanie zostało spowodowane (zawinione) przez podatnika. Ponadto, poniesienie kary musi być właściwie udokumentowane. Każda zapłacona kara umowna wymaga zatem indywidualnej oceny w aspekcie:

- całokształtu prowadzonej działalności gospodarczej,

- okoliczności, których była następstwem oraz

- formy udokumentowania.

Podatnik odpowiada za działania i zaniechania

Zdaniem organów podatkowych, w opisanym przez podatnika stanie faktycznym zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów nie mogą jednak podlegać te kary umowne, których powstanie było następstwem celowego (świadomego) działania podatnika lub wynikało z jego zaniedbań, czy też niewłaściwego rozumienia zapisów umów z kontrahentami. Nie można bowiem na Skarb Państwa przerzucać odpowiedzialności za zaniedbania podmiotu gospodarczego (ryzyko gospodarcze) związane z realizacją umów (np. zatrudnieniem niewystarczającej liczby pracowników posiadających kwalifikacje konieczne do wykonania usługi, zawarcie niekorzystnej umowy, czy brak analizy treści umów przed ich podpisaniem).

Usługa była wadliwa

Organ podatkowy wyraźnie podkreślił, iż z treści umowy wynikało jasno, że w przypadku nieobecności pracownika podatnik zobowiązany jest zapewnić zastępstwo (do wymaganej obsady) umożliwiające prawidłowe wykonanie usługi, a w przypadku niezapewnienia zastępstwa podatnik zapłaci karę za każdą rozpoczętą godzinę nieobecności. Jednocześnie nie przewidziano odstępstwa od tak sformułowanego zapisu. Dlatego należy uznać, że obecność pracownika podatnika w miejscu świadczenia usługi była jednym z warunków, którego żądał zamawiający, a brak spełnienia tego warunku świadczył o wadzie wykonanej usługi. Podatnik nie wypełnił warunków umowy, a zatem nałożona przez kontrahenta kara związana była z wadą wykonanej umowy, co zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, wyklucza możliwość uznania tej kary za koszt podatkowy.

Autorka jest konsultantką podatkową w ECDDP Spółka doradztwa podatkowego

podstawa prawna: art. 483 – 484 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 459)

podstawa prawna: art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1888 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl

Kara umowna jest uregulowana w kodeksie cywilnym

Zgodnie z art. 483 kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy, czyli kary umownej. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Jak z kolei stanowi art. 484 k.c., w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Jeżeli jednak zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, to dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. Tak samo jest w przypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

Tak wynika z interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca .03.2017 r. (2461-IBPB-1-1.4510.1.2017.2. BK).

Do organów podatkowych zwrócił się podatnik, który zawarł z tym samym podmiotem kilka umów na wykonanie prac remontowych i utrzymanie ruchu. W każdej z umów (które podatnik sam przygotował) zawarta została informacja o możliwości nałożenia kar, jeżeli w przypadku nieobecności pracownika podatnik nie zapewni zastępstwa umożliwiającego prawidłowe wykonanie usługi. W związku z brakiem zastępstwa zleceniodawca wystawił noty obciążające, których wysokość odzwierciedlała nieobecności pracownika w ciągu dwóch lat, uznając że niezapewnienie pełnej załogi było niezgodne z warunkami umowy. Usługa została wykonana prawidłowo, wszystkie wystawione przez podatnika faktury odzwierciedlały liczbę faktycznie przepracowanych godzin (zleceniodawca zapłacił mniej niż przewidywała umowa), a podatnik nigdy nie otrzymał od zleceniodawcy informacji o nieprawidłowościach.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe