PIT i leasing: czy organ może zakwestionować zbyt wysoką opłatę wstępną

Ustawa o PIT nie zawiera ograniczenia wysokości czynszu inicjalnego w sumie opłat ponoszonych na podstawie umowy leasingu. Powszechnie przyjmuje się jednak, że nie powinien on przekraczać 45 proc. wartości jej przedmiotu.

Publikacja: 23.04.2018 06:10

PIT i leasing: czy organ może zakwestionować zbyt wysoką opłatę wstępną

Foto: Fotolia.com

- Za kilka dni mam podpisać umowę leasingu operacyjnego na samochód osobowy. Prowadzę działalność gospodarczą, jestem płatnikiem VAT i rozliczam się na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Jaką maksymalną opłatę wstępną leasingową mogę zaliczyć w koszty? Leasingodawca twierdzi, że aż 45 proc. Ale czy na pewno? – pyta czytelnik.

W przypadku umów leasingu operacyjnego, gdy korzystającym jest przedsiębiorca, stosownie do art. 23b ust. 1 ustawy o PIT, opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych są przychodem finansującego i odpowiednio kosztem uzyskania przychodów korzystającego, z zastrzeżeniem art. 23b ust. 2 i 3 ustawy o PIT. Warunkiem jest, aby:

- umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40 proc. normatywnego okresu amortyzacji, a przedmiotem umowy leasingu były podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej pięciu lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;

- suma ustalonych opłat w umowie leasingu, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiadała co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy, odpowiadała co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu.

Trzeba pamiętać o wszystkich zasadach

Zaliczając do kosztów uzyskania przychodów opłaty ponoszone w ramach umowy leasingu operacyjnego, w tym opłatę wstępną, przedsiębiorca powinien mieć na uwadze ogólną zasadę dotyczącą dopuszczalności zaliczenia danego wydatku do kosztów podatkowych. Stosownie bowiem do art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Należy również pamiętać o warunku wynikającym z art. 22p ustawy o PIT wykluczającym z kosztów uzyskania przychodów wydatki zapłacone chociażby w części gotówką, jeśli wartość transakcji przekracza 15 000 zł.

Co zawiera cena

Stosownie do art. 23j ust. 1 ustawy o PIT, jeżeli w umowie leasingu została określona cena, po której korzystający ma prawo nabyć przedmiot umowy po zakończeniu podstawowego okresu tej umowy, to cenę tę uwzględnia się w sumie opłat, o których mowa w art. 23b ust. 1 pkt 3 i art. 23f ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.

Natomiast w myśl art. 23j ust. 2 ustawy o PIT, do tej sumy opłat nie zalicza się:

1) płatności na rzecz finansującego za świadczenia dodatkowe, jeżeli są one wyodrębnione z opłat leasingowych;

2) podatków, w których obowiązek podatkowy ciąży na finansującym z tytułu własności lub posiadania środków trwałych, będących przedmiotem umowy leasingu, oraz składek na ubezpieczenie tych środków trwałych, jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający będzie ponosił ciężar tych podatków i składek niezależnie od opłat za używanie;

3) kaucji określonej w umowie leasingu wpłaconej finansującemu przez korzystającego.

Przy ustalaniu sumy opłat określonych w umowie leasingu (operacyjnego) uwzględnia się opłaty na rzecz leasingodawcy (finansującego), w szczególności: opłatę wstępną (czynsz inicjalny), raty leasingowe, cenę wykupu.

Wstępna opłata leasingowa (tzw. czynsz inicjalny, czynsz zerowy) to opłata, którą podczas zawierania transakcji wnosi leasingobiorca (korzystający) na rzecz leasingodawcy (finansującego). Jest ona niezbędnym elementem procesu spłaty wartości środków trwałych.

Samoistna i bezzwrotna

W orzecznictwie i interpretacjach przyjmuje się, że wstępna opłata leasingowa (tzw. czynsz inicjalny) ma charakter samoistny i bezzwrotny względem rat leasingowych uiszczanych w okresie trwania umowy leasingu (operacyjnego). Dotyczy ona bowiem nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego, skoro od jej uiszczenia uzależnione jest zawarcie umowy i wydanie przedmiotu leasingu. Jest to zatem opłata jednorazowa o odmiennym charakterze aniżeli raty leasingowe. Dlatego należy zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo, a nie proporcjonalnie do okresu trwania umowy leasingu (zob. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 18 października 2016 r., IPPB1/4511-921/16-3/ES; interpretację dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 czerwca 2017 r., 0112-KDIL5.4010.57.2017.2.KS; wyrok NSA z 14 czerwca 2013 r., II FSK 2120/11; wyrok NSA z 17 grudnia 2013 r., II FSK 2906/11).

Kasowo albo memoriałowo

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Jeśli prowadzi ją metodą kasową, to powinien potrącić koszt opłaty wstępnej, stosownie do art. 22 ust. 4 ustawy o PIT, tylko w tym roku podatkowym, w którym ten koszt został poniesiony. Jeśli natomiast podatkowa księga przychodów i rozchodów jest prowadzona metodą memoriałową, to przedmiotowa opłata stanowi tzw. koszt pośredni potrącany w dacie jej poniesienia stosownie do art. 22 ust. 6 w zw. z ust. 5c ustawy o PIT. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku tych podatników, co do zasady, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (zob. art. 22 ust. 6b ustawy o PIT).

Ponoszona w leasingu operacyjnym opłata wstępną stanowi bezpośrednio koszt uzyskania przychodów w dacie jej poniesienia.

Wysokość opłaty wstępnej ma zatem wpływ na rozliczenie PIT przez leasingobiorcę. Dla większości firm – leasingobiorców, im wyższa opłata wstępna, tym korzystniejsze jest rozliczenie podatku dochodowego, gdyż w miesiącu zawarcia umowy leasingu koszty będą wyższe.

Nie ma przepisu, jest praktyka

Ustawa o PIT nie zawiera ograniczenia co do wysokości opłaty wstępnej w sumie wszystkich opłat ponoszonych na podstawie umowy leasingu. Można byłoby zatem powstawiać wniosek, że może być ona ustalona swobodnie przez strony umowy leasingu. W praktyce działające na polskim rynku firmy leasingowe najczęściej oferują umowy leasingu, w których wysokość opłaty wstępnej waha się w granicach od 10 do 40 proc. Niekiedy czynsz inicjalny nie występuje (wynosi zero proc.). Powszechnie przyjmuje się przy tym, że maksymalnie opłata wstępna nie powinna przekraczać 45 proc. wartości przedmiotu leasingu.

Fiskus mógłby się nie zgodzić

Ograniczenie wysokości czynszu inicjalnego, np. do wysokości 45 proc. – jak zasugerował czytelnikowi leasingodawca – wynika z tego, że w przypadku, gdyby jednorazowa oplata wstępną była wyższa, to istnieje obawa, że organy podatkowe mogłyby przekwalifikować skutki zawartej umowy z umowy leasingu operacyjnego na umowę sprzedaży, w szczególności umowę sprzedaży na raty. Takie przekwalifikowanie podatkowo-prawne zawartej umowy miałoby doniosłe skutki podatkowe, m.in. dla leasingodawcy, gdyż ponoszone na podstawie takiej przekwalifikowanej umowy opłaty nie mogłyby stanowić wprost kosztu podatkowego.

Z tego względu opłata wstępna nie powinna przekraczać 45 proc. wartości przedmiotu leasingu, choć oczywiście bezpieczniejszym rozwiązaniem byłoby ustalenie jej na poziomie niższym, np. 40 proc., który jest powszechniej stosowany. W praktyce organy podatkowe akceptują także czynsze inicjalne w wysokości 45 proc. wartości przedmiotu leasingu. Przykładowo, dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 28 sierpnia 2015 r. (IPTPB1/4511-306/15-4/SJ) zgodził się, że czynsz inicjalny stanowiący 45 proc. wartości przedmiotu leasingu, może zostać odniesiony jednorazowo w koszty uzyskania przychodów w dacie jego poniesienia.

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 200 ze zm.)

Definicje z ustawy o PIT

Umowa leasingu to umowa nazwana w kodeksie cywilnym, a także każda inna umowa, na mocy której jedna ze stron (finansujący) oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie (korzystający) podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów (zob. art. 23a pkt 1 ustawy o PIT).

Podstawowy okres umowy leasingu to czas oznaczony, na jaki została zawarta ta umowa, z wyłączeniem czasu, na który może być przedłużona lub skrócona. W przypadku zmiany strony lub stron tej umowy, podstawowy okres umowy uważa się za zachowany, jeżeli inne postanowienia umowy nie uległy zmianie (zob. art. 23a pkt 2 ustawy o PIT).

Normatywny okres amortyzacji oznacza – w odniesieniu do środków trwałych – okres, w którym odpisy amortyzacyjne, wynikające z zastosowania stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, zrównują się z wartością początkową środków trwałych (zob. art. 23a pkt 4 lit. a ustawy o PIT).

- Za kilka dni mam podpisać umowę leasingu operacyjnego na samochód osobowy. Prowadzę działalność gospodarczą, jestem płatnikiem VAT i rozliczam się na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Jaką maksymalną opłatę wstępną leasingową mogę zaliczyć w koszty? Leasingodawca twierdzi, że aż 45 proc. Ale czy na pewno? – pyta czytelnik.

W przypadku umów leasingu operacyjnego, gdy korzystającym jest przedsiębiorca, stosownie do art. 23b ust. 1 ustawy o PIT, opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych są przychodem finansującego i odpowiednio kosztem uzyskania przychodów korzystającego, z zastrzeżeniem art. 23b ust. 2 i 3 ustawy o PIT. Warunkiem jest, aby:

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe