Do końca ubiegłego roku częstą praktyką organów podatkowych było przypisywanie jako wydatku straty wykazanej w zeznaniu podatkowym bez wyliczania, czy faktycznie wydatki przewyższają przychody. Praktyka taka spowodowana była brakiem regulacji w zakresie ustalania podstawy opodatkowania z tytułu dochodów nieujawnionych oraz brakiem wyjaśnienia w ustawie o PIT nawet podstawowych definicji w zakresie dochodów nieujawnionych.
Od 1 stycznia 2016 r. dla potrzeb postępowań w zakresie dochodów nieujawnionych w art. 25b ust. 2 ustawy o PIT zdefiniowano pojęcie wydatku. Przez wydatek należy rozumieć wartość zgromadzonego w roku podatkowym mienia lub wysokość wydatkowanych w roku podatkowym środków, w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie roku podatkowego, w którym zgromadzono te wydatki. Strata nie może zatem zostać uznana za wydatek, ponieważ kosztów uzyskania przychodów nie można utożsamiać z wydatkami. Jak wskazywał Naczelny Sąd Administracyjny np. w wyroku z 17 grudnia 2009 r. (II FSK 1216/08), strata ze źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza, nie jest dowodem na to, że podatnik poniósł w roku podatkowym wydatki przekraczające wysokość przychodów o wartość straty. Praktyka organów podatkowych w tym zakresie często jednak nie uwzględniała aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych.
Przeniesione z wcześniejszych okresów
Do wydatków w rozumieniu nowych przepisów w zakresie dochodów nieujawnionych można zaliczyć tylko te koszty, które zostały faktycznie poniesione w danym roku podatkowym. Nie wszystkie wydatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów danego roku musiały zostać poniesione w tym samym roku podatkowym. Termin płatności może bowiem przypadać w kolejnym roku lub należność mogła zostać nieuregulowana mimo upływu terminu płatności w danym roku. Dodatkowo kosztem uzyskania przychodów w danym roku mogą być odpisy amortyzacyjne, które na ogół dotyczą wydatków poniesionych w latach wcześniejszych. W takich sytuacjach wartość wydatków przewyższających przychody może być niższa niż wykazana strata albo nadwyżka wydatków może w ogóle nie wystąpić. Podobnie jest w przypadku otrzymania w danym roku podatkowym środków pieniężnych, które jako przychody należne zostały wykazane w zeznaniu dotyczącym roku poprzedniego.
Z drugiej strony wartość wydatków przewyższających przychody może być wyższa niż wykazana strata w sytuacji ponoszenia wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów lub wykazania w zeznaniu przychodów, które są należne, lecz nie zostały faktycznie otrzymane.
Mimo że strata nie jest przedmiotem opodatkowania PIT, to w związku z niekompletnymi regulacjami w tym zakresie do 31 grudnia 2015 r. dochodziło do sytuacji opodatkowania przez organy podatkowe strat z działalności gospodarczej, i to sankcyjną stawką w wysokości 75 proc.
