Zaległe składki ZUS to nie przychód pracowników

Spółka uiszczając ustalone w wyniku kontroli kwoty na ZUS od wypłaconych świadczeń, w części należnej od zatrudnionych, nie dokonuje żadnego przysporzenia zwiększającego ich majątek.

Publikacja: 10.04.2019 05:40

Zaległe składki ZUS to nie przychód pracowników

Foto: Fotolia.com

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej spółka podała, że jako pracodawca wypłacała z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) świadczenia pieniężne – zróżnicowane, ale tylko na podstawie dochodu pracownika osiągniętego w zakładzie pracy.

Czytaj także: Niskie przychody mikroprzedsiębiorstw a zaległości w składach ZUS

Po kontroli ZUS okazało się, że wypłata świadczeń pieniężnych z zfśs powinna wynikać z dochodu pracownika na członka rodziny, a nie zależeć jedynie od dochodu pracownika w zakładzie pracy. Po przegraniu sporów spółka opłaciła z własnych środków zaległe składki na ubezpieczenie społeczne od świadczeń wypłaconych z zfśs, co do których ZUS zakwestionował prawidłowość zastosowania kryterium socjalnego. Teraz planuje wystąpić do pracowników z pytaniem czy wyrażają zgodę na potrącenie zaległych składek. Nie kryła jednak, że spodziewa się odpowiedzi negatywnej, a nie istnieje inna przewidziana prawem podstawa, która upoważniałaby pracodawcę do takiego potrącenia.

W tej sytuacji spółka zapytała, czy zapłata za pracownika (także byłego) zaległych składek na ubezpieczenie społeczne (w części, w której obciążają one wynagrodzenie pracownika), stanowi jego przychód i czy spółka ma obowiązek odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od takich świadczeń.

Fiskus odpowiedział, że tak. Gdy pracodawca ureguluje składki na ubezpieczenie za pracowników w tej części, w której powinny być pokryte z ich dochodu, to jest to przychód ze stosunku pracy. Pracownicy otrzymają bowiem nieodpłatne świadczenie od pracodawcy, gdyż to on jako płatnik zapłaci z własnych środków składki na ubezpieczenie społeczne, które powinny być finansowane ze środków pracowników. Tym samym, spółka wykona kosztem swego majątku zobowiązanie, które powinno być sfinansowane z majątku pracowników. W ocenie fiskusa, na spółce jako płatniku będzie więc ciążył obowiązek pobrania i odprowadzenia zaliczki. Takiego obowiązku nie będzie tylko w zakresie byłych pracowników. W obu przypadkach spółka będzie musiała wystawić stosowane informacje dla podatników i  fiskusa.

Spółka zaskarżyła interpretację. Rację najpierw przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie. Stwierdził, że o zaliczeniu przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, którymi może rozporządzać. Skarżąca, jako płatnik składek ubezpieczeniowych, uiszczając zaległe składki w części należnej od pracowników, nie dokonuje żadnego przysporzenia majątkowego, zwiększającego majątek pracowników. A oni nie otrzymują od płatnika nieodpłatnych świadczeń. W wyniku weryfikacji podstawy naliczania składek ubezpieczeniowych przez ZUS, skarżąca jako płatnik została zobowiązana do zapłaty zaległych składek ubezpieczeniowych, czyli do wykonania własnego obowiązku płatnika. To, że składki wcześniej powinny były być potrącone ze świadczeń wypłacanych pracownikom, nie daje obecnie podstawy do stwierdzenia przychodu u pracowników.

Ostatecznie tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się, że wykonania zaległego zobowiązania przez płatnika, w zakresie obliczenia, potrącenia z dochodu ubezpieczonego oraz odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, nie można utożsamiać z wykonaniem obowiązku za kogoś innego, tj. za pracownika lub byłego pracownika. Fakt późniejszego wypłacenia składek (późniejszego wywiązania się z opisanego obowiązku prawnego) nie zmienia charakteru prawnego wpłaty, nawet jeżeli w dacie wypłaty nie wiąże spółki z pracownikiem stosunek zatrudnienia. Pozostaje ona nadal składką na ubezpieczenie społeczne. NSA podkreślił, że przyjęcie za prawidłowe stanowiska organu interpretacyjnego prowadziłoby do zakłócenia podstawowych zasad opodatkowania w zakresie PIT, a mianowicie zakazu podwójnego opodatkowywania.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 marca 2019 r.

Sygnatura akt: II FSK 864/17

Komentarz eksperta

Paulina Bąk, radca prawny, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego BDO

Temat skutków podatkowych opłaconych przez płatnika składek na ubezpieczenie społeczne i ich wpływu na obowiązki płatnika w podatku dochodowym od osób fizycznych był analizowany przez sądy wielokrotnie. Jako przykład można tu wskazać wyrok z 27 października 2015 r. (II FSK 1891/13). Sedno sporu wiąże się z rozstrzygnięciem problemu, czy wobec wadliwego zaniżania przez pracodawcę podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, należnych od wynagrodzeń, dokonane późniejsze wpłaty na rzecz ZUS tych zaległych składek spowoduje, że po stronie pracowników powstanie przychód podatkowy, a po stronie pracodawcy – jako płatnika - obowiązek poboru zaliczek na poczet podatku od wartości zapłaconych składek oraz obowiązek informacyjny. Zdaniem sądów, fakt późniejszego wypłacenia składek (późniejszego wywiązania się z opisanego obowiązku prawnego) nie zmienia charakteru prawnego wpłaty, nawet jeżeli w dacie wypłaty nie wiąże spółki z pracownikiem stosunek zatrudnienia. Pozostaje ona nadal składką na ubezpieczenie społeczne. Stosownie natomiast do art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, składki na ubezpieczenie społeczne odliczane są od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W efekcie, spółka działając w zwłoce, uiszczając zaległe składki w ramach swoich publicznoprawnych obowiązków jako płatnik, nie dokonuje żadnego przysporzenia majątkowego z tego tytułu pracownikom i byłym pracownikom, nie może więc być mowy o przychodzie w PIT. Analogiczne stanowisko zajął WSA we Wrocławiu w wyroku z 6 marca 2013 r. (I SA/Wr 1/13) oraz z 20 grudnia 2016  r. (I SA/Wr 1092/16), WSA w Lublinie (wyrok z 30 listopada 2016 r., I SA/Lu 549/16) oraz WSA w Łodzi (wyrok z 9 lutego 2017 r., I SA/Łd 1107/17). Pomimo tak licznego orzecznictwa w tym zakresie, organy podatkowe nie zmieniają swojego stanowiska uznając, że przychód powstaje. Podatnikom zostaje zatem zwracanie się w tej sprawie do sądów.

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego