Panama papers: ucieczka do raju podatkowego to spore oszczędności

Bermudy, Kajmany czy Belize – tam można uciec nie tylko przed cywilizacją, ale i przed fiskusem. Niskie podatki (lub nawet ich brak), proste procedury i możliwość działania w ukryciu. To głównie przyciąga inwestorów do podatkowych rajów.

– Największe korzyści może dać przeniesienie do takiego raju miejsca zamieszkania, czyli uzyskanie statusu rezydenta. Dzięki temu właśnie tam rozliczamy podatki i polskiemu fiskusowi nic do tego – tłumaczy doradca podatkowy Tomasz Piekielnik. – Najpopularniejsze są ostatnio Zjednoczone Emiraty Arabskie, ale atrakcyjne są też np. Bermudy, Belize czy niektóre stany USA.

Jak uzyskać status rezydenta takiego kraju? Przenieść tam centrum swoich życiowych interesów. Znaleźć sobie jakieś lokum, założyć rachunek bankowy, zarejestrować firmę. Jakie są korzyści? – Załóżmy, że chcemy sprzedać udziały w polskiej spółce – mówi Tomasz Piekielnik. – Jeśli zrobimy to za pośrednictwem firmy w raju, możemy w ogóle nie zapłacić podatku.

Ekspert dodaje, że taką operację (albo inne transakcje) możemy wykonać też za pośrednictwem firm działających w mniej egzotycznych krajach, np. w Luksemburgu albo na Cyprze. To też daje korzyści podatkowe, ale już nie takie jak kiedyś.

Firmy w innych krajach mogą być też wykorzystane do generowania kosztów działalności. – Spółce w państwie z niższymi podatkami możemy płacić np. za wydzierżawienie znaku towarowego, udostępnienie know-how czy usługi doradcze. Dzięki temu polska firma ma wyższe koszty uzyskania przychodów, wychodzi jej więc niższy dochód i mniejszy podatek – tłumaczy Piekielnik.

Fiskus nie zasypia jednak gruszek w popiele. Walka z agresywną optymalizacją podatkową to jeden z priorytetów obecnego rządu. W Sejmie jest już klauzula obejścia prawa, która ma wykluczyć przeprowadzanie sztucznych i niemających uzasadnienia gospodarczego operacji. Na jej podstawie skarbówka będzie mogła kwestionować transakcje dające podatkowe korzyści.

Przypomnijmy, że od 1 stycznia tego roku obowiązują przepisy pozwalające fiskusowi oceniać, czy wypłata dywidendy między powiązanymi spółkami nie miała na celu wyłącznie korzyści podatkowych. Na przyszły rok Ministerstwo Finansów planuje wprowadzić obowiązek ekonomicznego uzasadniania wymiany udziałów, która jest dziś często wykorzystywana w podatkowych optymalizacjach. Skarbówka coraz baczniej przygląda się też cenom transferowym, czyli stosowanym w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Pamiętajmy też, że Ministerstwo Finansów co jakiś czas aktualizuje listę krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Transakcje z podmiotami z takich krajów są restrykcyjnie traktowane pod względem podatkowym.

– Fiskus powinien walczyć z działaniami mającymi na celu wyprowadzanie zysków za granicę i, co za tym idzie, uszczuplanie należności budżetowych. Ograniczenie takich działań pomoże polskiej gospodarce, agresywna optymalizacja podatkowa zakłóca bowiem uczciwą konkurencję – mówi Mariusz Korzeb, doradca podatkowy, ekspert Pracodawców RP.

Dodaje jednak, że nie można przypisywać wszystkich firm, które działają w rajach podatkowych, do tej samej kategorii. Podatnicy mają bowiem prawo zarządzać swoim majątkiem w dowolny sposób, także lokując go w innych państwach.

Nie tylko egzotyczne wyspy

Jak wielka fortuna jest ukrywana w rajach podatkowych? Organizacja Tax Justice Network szacowała w 2012 r., że jest tam od 21 bln do 32 bln dolarów.