Limit transakcji gotówkowych: kiedy sposób zapłaty wykluczy koszt podatkowy

W ujęciu bilansowym uregulowanie faktur gotówką albo przelewem sprowadza się do ujęcia rozrachunku w korespondencji z kontem „Kasa" lub „Rachunki bankowe". Jednak jeśli to wydatek powyżej 15 tys. zł, trzeba uważać w rozliczeniach PIT i CIT.

Aktualizacja: 27.03.2019 05:31 Publikacja: 26.03.2019 23:01

Limit transakcji gotówkowych: kiedy sposób zapłaty wykluczy koszt podatkowy

Foto: 123RF

Zgodnie z art. 19 prawa przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności (oznaczających obowiązek regulowania zobowiązań pieniężnych w określonym terminie) związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą powinno następować bezgotówkowo, za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki:

- stroną transakcji (rozumianej – zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych – jako umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub usługi, zawierana w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą), z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca,

- jednorazowa wartość tran- sakcji (tj. ogólna wartość należności lub zobowiązań, określona w umowie zawartej między przedsiębiorcami), bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego, poprzedzającego datę transakcji.

Czytaj też:

Koszty podatkowe: Nowe przepisy, ale limit płatności gotówkowych ten sam

Jak stosować limit płatności gotówkowych 15 tys. zł

Karta debetowa jak przelew

Pod pojęciem rachunku płatniczego należy rozumieć rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników, służący do wykonywania transakcji płatniczych, w tym także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych (art. 2 pkt 25 ustawy o usługach płatniczych). Wymóg płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego będzie spełniony w przypadku płatności dokonywanych za pomocą instrumentów płatniczych, związanych z rachunkami płatniczymi (np. kart płatniczych, w tym kart kredytowych) oraz poprzez systemy pośredniczące w płatnościach (np. PayPal, PayU) (por. interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 lutego 2017 r., 0461-ITPB3.4510. 704. 2016.1.JS).

Kompensata bez ograniczeń

Artykuł 19 prawa przedsiębiorców obejmuje wyłącznie sposób regulowania zobowiązania poprzez dokonywanie zapłaty. Nie znajduje zatem zastosowania do innych form regulowania (wygaszania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. Kompensata (potrącenie), wymiana barterowa, przejęcie długu, czy przystąpienie do długu nie są objęte ww. unormowaniem. Jakkolwiek w ich przypadku dochodzi – pomimo braku transferu środków pieniężnych – do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania w rozumieniu prawa cywilnego, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności", które mogłyby być objęte zakresem tej regulacji (por. interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 6 lutego 2018 r., 0113-KDIPT2-3.4011. 388.2017.3.IR oraz z 12 września 2018 r., 0111-KDIB2-3.4010.219.2018.1.APA). Tym samym, zobowiązania uregulowane w innej formie niż płatności, będą w całości kosztem uzyskania przychodu, bez względu na wysokość rozliczanej kwoty, oczywiście jeśli spełnione będą ogólne przesłanki zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych, wskazane w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT), a jednocześnie nie będą zachodziły okoliczności wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT (art. 16 ust. 1 ustawy o CIT), wyłączające prawo do uznania tych wydatków za koszty podatkowe (por. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 6 lipca 2018 r., 0111-KDIB1-2.4010. 196.2018.1.DP).

Nie tylko nadwyżka

Podatnikom PIT, prowadzącym działalność gospodarczą, oraz podatnikom CIT nie przysługuje prawo do uwzględnienia w rachunku podatkowym kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji, której stroną jest inny przedsiębiorca oraz której jednorazowa wartość przekracza 15 tys. zł została zrealizowana w formie gotówkowej (art. 22p ust. 1 ustawy o PIT; art. 15d ust. 1 ustawy o CIT). Przepisy nie wyłączają zatem z kosztów jedynie nadwyżki płatności ponad wartość 15 tys. zł, lecz każdą płatność (bez względu na jej kwotę) z pominięciem rachunku płatniczego, jeżeli następuje ona w ramach transakcji o wartości przekraczającej ten limit (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 8 listopada 2018 r., 0111- KDIB2-3.4010.264.2018.2.AZE).

Przykład

Jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekroczy 15 tys. zł i płatność za tę transakcję zostanie uiszczona w całości w formie gotówkowej, wówczas całość tej kwoty nie będzie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, nie tylko nadwyżka ponad limit 15 tys. zł.

Przykład

W razie zapłaty za transakcję, której jednorazowa wartość przekracza limit 15 tys. zł, w części w formie gotówkowej (np. na zasadzie wpłaty zadatku lub zaliczki na poczet przyszłej dostawy), a w pozostałej części za pośrednictwem rachunku płatniczego (przelewem), wówczas w kosztach podatkowych można wykazać jedynie tę część (wartość) transakcji, w jakiej płatność została uregulowana przelewem (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 27 września 2017 r., I SA/Wr 688/17).

Przykład

Jeżeli jednorazowa wartość transakcji będzie równa lub niższa, niż 15 tys. zł i płatność za tę transakcję nastąpi w całości w formie gotówkowej, wówczas całość tej kwoty będzie można zaliczyć do kosztów podatkowych

Uwaga! Wartością transakcji będzie cena uzgodniona przez strony, którą jedna strona jest zobowiązana zapłacić (wartość brutto). Natomiast wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów powinno być rozpatrywane jedynie dla tej części płatności, która – zgodnie z przepisami podatkowymi – może zostać uznana za koszt podatkowy (wartość netto). Zatem art. 22p ust. 1 ustawy o PIT (art. 15d ust. 1 ustawy o CIT) będzie miał zastosowanie do transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekraczającej równowartość 15 tys. zł brutto, wyłączając z kosztów podatkowych wartość netto takiej transakcji, choćby nie przekroczyła ona kwoty 15 tys. zł netto (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 stycznia 2017 r., 0461-ITPB3.4511.334.2016.1.AK).

Wyłączenie z kosztów podatkowych ma zastosowanie zarówno do „bieżących" wydatków, jak i do odpisów umorzeniowych (amortyzacji) dokonywanych od nabytych (wytworzonych) i wprowadzonych do ewidencji (przyjętych do używania) – środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 22p ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT; art. 15d ust. 3 pkt 1 ustawy o CIT).

W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku w części, w jakiej płatność dotycząca ww. transakcji została dokonana z pominięciem rachunku płatniczego (gdy moment ujęcia kwoty netto z faktury w ciężar kosztów podatkowych poprzedza datę płatności w formie gotówkowej), podatnicy PIT/CIT powinni w miesiącu uiszczenia tego typu płatności przeprowadzić odpowiednią korektę, poprzez:

- zmniejszenie kosztów podatkowych lub

- zwiększenie przychodów podatkowych (w razie braku możliwości redukcji kosztów uzyskania przychodów).

Fiskus może zablokować konto

Celem wprowadzonego limitu transakcji gotówkowych w obrocie gospodarczym oraz „sankcji podatkowej" z tytułu jego przekroczenia (w postaci braku prawa do zaliczenia poniesionych wydatków, opłaconych gotówkowo zamiast za pośrednictwem rachunku płatniczego – do kosztów podatkowych) jest zwiększenie pewności obrotu gospodarczego poprzez m.in. wzrost transparentności dokonywanych transakcji, a w konsekwencji wzrost uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami. Realizacja transakcji przy wykorzystaniu rachunków bankowych daje organom narzędzie do walki z ew. wyłudzeniami skarbowymi. Szef KAS może bowiem – zgodnie z art. 119zv § 1 ordynacji podatkowej – dokonać okresowej blokady firmowych rachunków płatniczych (obejmujących: bankowe rachunki rozliczeniowe, rachunki członków SKOK oraz rachunki VAT prowadzone dla bankowych rachunków rozliczeniowych i rachunków członków SKOK według mechanizmu „split payment") w ramach systemu teleinformatycznego STIR. STIR gromadzi informacje przekazywane przez banki i SKOKi w zakresie rachunków otwieranych przez przedsiębiorców oraz przeprowadzanych przy ich pomocy transakcji handlowych.

Środki pieniężne zablokowane na rachunku płatniczym mogą – za zgodą szefa KAS, wyrażoną na wniosek przedsiębiorcy – podlegać zwolnieniu w celu:

- wypłaty wynagrodzenia za pracę (jeżeli umowa o pracę została zawarta co najmniej trzy miesiące przed dniem dokonania blokady rachunku) wraz z zaliczką na PIT oraz składkami ubezpieczeniowymi,

- wypłaty alimentów lub renty o charakterze alimentacyjnym,

- uregulowania wskazanych przez przedsiębiorcę zobowiązań podatkowych lub należności celnych przed terminem ich płatności.

Ponadto, szef KAS może zwolnić środki z zablokowanego rachunku płatniczego na zapłatę zaległości podatkowej lub celnej oraz odsetek za zwłokę.

Jak liczyć limit transakcji

Obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego dotyczy również przypadku, gdy strony umowy o wartości przekraczającej 15 tys. zł robią lub przyjmują częściowe płatności o wartości nieprzekraczającej ww. kwoty. Przymiot jednorazowości nie odnosi się bowiem do liczby płatności, ale odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednej umowy. Można zatem przyjąć, że jeżeli całkowita wartość transakcji nie wynika wprost z treści umowy, lecz zależy od czasu jej trwania – co dotyczyć może m.in. umów o stałe świadczenie usług, zawartych na czas nieokreślony – to pojęcie jednorazowej wartości transakcji odnosi się do poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które przysługuje wynagrodzenie. W obrocie gospodarczym występują umowy określane mianem ramowych, ustalające warunki udzielania i realizacji zamówień, w tym również ich termin, lecz nie wynika z nich spełnienie świadczeń o określonej wartości (nie określają minimalnych obrotów). W przypadku takich umów jednorazowa wartość transakcji odnosiłaby się do wartości poszczególnych zamówień. Jeżeli zatem płatność dotyczy odrębnej czynności kupna-sprzedaży, na którą wystawiona jest faktura, to gdy nie przekracza ona limitu 15 tys. zł może być zrealizowana gotówką. Przy czym rozkładanie takiej płatności na raty mniejsze od ww. limitu – gdy całkowita płatność przekracza ten limit – nie powoduje uniknięcia obowiązku zapłaty w formie bezgotówkowej (por. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 sierpnia 2017 r., 0112-KDIL3-3.4010.14.2017.1.KP). -

Możliwe wykreślenie z rejestru

Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu przedsiębiorcę z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania go o tym fakcie, jeżeli posiadane informacje wskazują na nieprawidłowości świadczące o możliwości wykorzystania przez niego działalności banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo- -kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi (art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT). -

Zgodnie z art. 19 prawa przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności (oznaczających obowiązek regulowania zobowiązań pieniężnych w określonym terminie) związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą powinno następować bezgotówkowo, za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki:

- stroną transakcji (rozumianej – zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych – jako umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub usługi, zawierana w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą), z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca,

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawnicy
Awans prokuratora szykanowanego za Ziobry i Święczkowskiego
Prawo karne
Prokuratura przeszukała dom Zbigniewa Ziobry. "Okien nie wybijano"
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe