Amortyzacja: obniżenie odpisów nie jest nadużyciem podatkowym

Szef Krajowej Administracji Skarbowej w opinii zabezpieczającej uznał, że przedsiębiorca ma prawo wpływać na wysokość dochodu i swoich zobowiązań wobec fiskusa, poprzez zgodną z przepisami zmianę stawek amortyzacyjnych.

Publikacja: 18.03.2019 05:30

Amortyzacja: obniżenie odpisów nie jest nadużyciem podatkowym

Foto: Adobe Stock

Amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych dla celów podatkowych jest jednym z narzędzi planowania obciążenia podatkowego firm. Wynika to przede wszystkim z często istotnych, ponadprzeciętnych nakładów finansowych ponoszonych na zakup trwałego majątku, które poprzez odpisy amortyzacyjne dokonane zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych podlegają rozliczeniu jako koszt uzyskania przychodów.

Czytaj też:

PIT i CIT: Stawkę amortyzacyjną można obniżyć do zera

Dalsze obniżenie amortyzacji możliwe od początku roku

Racjonalne dysponowanie środkami

Z jednej strony w wielu przypadkach podatnicy mogą być zainteresowani rozliczeniem jak najszybciej jak najwyższej wartości odpisów amortyzacyjnych. Dzięki temu podatnik uwzględnia w bieżącym rozliczeniu podatkowym wyższą wartość kosztów uzyskania przychodów prowadzącą do niższego dochodu i tym samym niższej kwoty podatku do zapłaty. Taki sposób rozliczenia zakupu majątku firmy doprowadzi do odroczenia płatności podatku. Jest to, co do zasady, korzystne dla podatnika, ponieważ skutkuje możliwością dysponowania przez niego przez dłuższy czas środkami pieniężnymi, które musiałby przeznaczyć na zapłatę podatku. Dzięki wyższym odpisom amortyzacyjnym dokonanym w danym okresie rozliczeniowym u podatnika może się więc pojawić np. oszczędność w postaci kosztów finansowania dłużnego, które musiałby ponieść, gdyby konieczność zapłaty podatku powstała szybciej.

Wyższe odpisy amortyzacyjne opłacają się również w przypadku planowanego przez ustawodawcę obniżenia stawki podatku dochodowego.

Przykład

Jeżeli stawka podatku dochodowego ma się obniżyć w kolejnym roku, to podatnik będzie zainteresowany takim zastosowaniem przepisów dotyczących dokonywania odpisów amortyzacyjnych, aby w bieżącym roku podatkowym wykazać jak najniższy dochód (dzięki wyższym odpisom amortyzacyjnym dokonanym w tym roku podatkowym). Za to w nadchodzącym roku podatkowym mógłby wykazać dochód wyższy z uwagi na wykorzystaną już w roku bieżącym większą część odpisów amortyzacyjnych. Końcowo jednak podatnik zapłaci od tego wyższego dochodu podatek według stawki niższej.

Ustawa o CIT zawiera przepisy umożliwiające podwyższenie wartości dokonywanych przez podatnika w roku podatkowym odpisów amortyzacyjnych. Przykładowo możliwe jest dokonywanie przez małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność gospodarczą w roku jej rozpoczęcia dokonanie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od niektórych środków trwałych i wartości niematerialnych w wartości nieprzekraczającej łącznie w roku podatkowym kwoty 50 tys. euro (art. 16k ust. 7 ustawy o CIT).

Podatnicy mogą również od niektórych nowych środków trwałych dokonywać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 tys. zł (art. 16k ust. 14 ustawy o CIT).

Ustawa o CIT przewiduje również, przykładowo, możliwość amortyzowania środków trwałych metodą degresywną (art. 16k ust. 1) zakładającą wyższe odpisy amortyzacyjne na początku używania środka trwałego aniżeli w przypadku metody liniowej lub określanie indywidualnych stawek amortyzacji dla środków trwałych używanych lub ulepszonych (art. 16j ust. 1).

Co i kiedy się opłaca

Z drugiej jednak strony, niektóre firmy mogą być również zainteresowane uwzględnieniem w rozliczeniu podatkowym danego roku niższej amortyzacji. Przepisy ustawy o CIT dopuszczają obniżanie stawek amortyzacyjnych (art. 16i ust. 5). Może tak być przykładowo, gdy rozliczana jest już powstała wcześniej strata podatkowa, której uwzględnienie podlega ograniczeniu zarówno co do wysokości rozliczenia w danym roku podatkowym, jak i w następnych latach podatkowych (możliwość rozliczania straty tylko w pięciu kolejnych latach podatkowych). Ponadto, obniżenie stawki amortyzacyjnej w bieżącym roku podatkowym może okazać się korzystne, jeżeli ustawodawca planuje podwyższenie stawki podatku dochodowego w nadchodzących okresach rozliczeniowych, w związku z czym podatnikom pozostanie do rozliczenia większa wartość amortyzacji w następnych latach podatkowych.

Także u podatnika prowadzącego działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, który korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym, opłacalne jest z podatkowego punktu widzenia obniżenie stawek amortyzacyjnych do momentu utraty zwolnienia. Takie rozwiązanie umożliwi mu wykazanie wyższych kosztów uzyskania przychodów począwszy od okresu, w którym dochód będzie już podlegał opodatkowaniu CIT.

Klauzula antyabuzywna

Zarówno podwyższenie, jak i obniżenie stawek amortyzacyjnych prowadzi w określonych przypadkach do uzyskania przez podatnika korzyści podatkowej. Może ona polegać na:

- faktycznym obniżeniu obciążenia podatkowego lub

- odroczeniu momentu powstania obowiązku zapłaty podatku.

Jak wskazano powyżej, przepisy ustawy o CIT wprost pozwalają na obniżanie i podwyższanie stawek amortyzacyjnych. Jednak zgodnie z brzmieniem generalnej klauzuli antyabuzywnej (art. 119a ordynacji podatkowej) czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny. Czy zatem w świetle tego przepisu obniżenie lub podwyższenie amortyzacji zgodnie z przepisami ustawy o CIT, skutkujące uzyskaniem korzyści podatkowej, prowadzi do nieuznania owej korzyści dla celów podatkowych?

Jest rozstrzygnięcie

Zagadnienie to zostało poruszone w opinii zabezpieczającej wydanej 10 grudnia 2018 r. przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (167198/K). O wydanie opinii zwrócił się podatnik działający w specjalnej strefie ekonomicznej, który zamierzał obniżyć stawki amortyzacyjne niektórych składników majątku do czasu utraty zwolnienia z podatku dochodowego i powrócić do stosowania standardowych stawek dopiero od momentu utraty zwolnienia. Podatnik zwrócił się z pytaniem czy takie działanie jest nadużyciem podatkowym i czy tym samym uniemożliwia uwzględnienie osiągniętej korzyści podatkowej w jego rozliczeniach CIT.

W wydanej opinii Szef KAS stwierdził po pierwsze, że biorąc pod uwagę brzmienie generalnej klauzuli przeciwko nadużyciom podatkowym, „w zależności od okoliczności danej sprawy osiągnięcie korzyści podatkowej może w jednej sytuacji pozostawać sprzeczne z celem i przedmiotem przepisu, zaś w innej być z nim zgodne". W jego ocenie korzyść podatkowa osiągnięta przez podatnika w rozpatrywanym przypadku nie jest sprzeczna z przedmiotem i celem przepisów ustawy o CIT przewidujących możliwość obniżenia stawek amortyzacyjnych i podatnik ma prawo w taki sposób wpływać na wysokość dochodu zwolnionego i dochodu do opodatkowania. Szef KAS wskazał ponadto na inne dwa kryteria odróżniające postępowanie podatnika od postępowania, do którego generalna klauzula antyabuzywna miałaby zastosowanie. Pierwsze z nich to kryterium ekonomiczne. W ocenie Szefa KAS, za obniżeniem stawek amortyzacyjnych przemawiają argumenty natury ekonomicznej. Dzięki niższej amortyzacji podatnik zwiększy efektywność wykorzystanej pomocy publicznej. Ponadto, firma odniesie dodatkową korzyść o charakterze ekonomicznym polegającą na lepszej prezentacji sytuacji finansowej w sprawozdaniu finansowym poprzez wykazanie w nim w wyniku niższej amortyzacji aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego o wyższej wartości. Szef KAS dostrzegł także, że obok uzasadnionych przesłanek ekonomicznych, drugim kryterium przemawiającym za brakiem osiągnięcia korzyści kwalifikującej się do stwierdzenia nadużycia podatkowego jest brak znamion działania sztucznego, wymienionych w art. 119c § 2 ordynacji podatkowej. Do powstania korzyści nie doszło bowiem przykładowo w wyniku nieuzasadnionego dzielenia operacji lub angażowania podmiotów pośredniczących.

Podstawa prawna: art. 16i ust. 5, art. 16j ust. 1 i art. 16k ust. 1, 2, 7 i 14 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1036 ze zm.)

art. 119a i art. 119c § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 800 ze zm.)

Michał Sokołowski, doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego

Omawianą opinię zabezpieczającą ocenić należy pozytywnie. Pojawia się jednak pytanie, na ile również podatnicy działający poza specjalną strefą ekonomiczną i niekorzystający ze zwolnienia z podatku dochodowego, a rozważający zmiany w realizowanej przez nich polityce podatkowej w kontekście obniżania lub podwyższania amortyzacji, mogą opierać się na wynikających z niej wnioskach. Niewątpliwie, w przypadku takich firm nie znajdzie zastosowania ekonomiczne uzasadnienie obniżenia stawki amortyzacyjnej z uwagi na chęć jak najbardziej efektywnego wykorzystania pomocy publicznej. W świetle opinii zabezpieczającej podatnicy powinni jednak szczegółowo analizować wpływ zmian w stawkach amortyzacyjnych na zaprezentowaną w sprawozdaniu finansowym sytuację finansową. Jeżeli podatnicy wykażą, że zmiana taka wpływa pozytywnie na sprawozdanie finansowe, tj. na poszczególne pozycje bilansu lub rachunku zysków i strat lub też wybrane wskaźniki finansowe, to taka argumentacja może okazać się dla nich pomocna przy ekonomicznym uzasadnieniu wybranej strategii amortyzacji podatkowej. Opinia zabezpieczająca potwierdza również, że obniżenie lub podwyższenie amortyzacji nie jest działaniem sztucznym i stojącym w sprzeczności z celem ustaw podatkowych. Wręcz przeciwnie – jest to instrument, którego stosowanie wprost umożliwia ustawa o CIT.

W rezultacie, przedmiotowa opinia zabezpieczająca niesie pomocne wnioski dla wszystkich podatników, nie tylko tych działających na terenie SSE. Zawiera ona argumenty nadające się do wykorzystania przy ewentualnych sporach z organami podatkowymi w zakresie zaplanowanych najbardziej efektywnych dla podatników strategii amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych dla celów podatkowych jest jednym z narzędzi planowania obciążenia podatkowego firm. Wynika to przede wszystkim z często istotnych, ponadprzeciętnych nakładów finansowych ponoszonych na zakup trwałego majątku, które poprzez odpisy amortyzacyjne dokonane zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych podlegają rozliczeniu jako koszt uzyskania przychodów.

Czytaj też:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego