Wykup auta z leasingu. Co z PIT i VAT

- Przedsiębiorca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, jest podatnikiem VAT czynnym. Zastanawia się nad wzięciem samochodu w leasing operacyjny. Opłata wstępna to ok. 40 tys. zł (brutto), raty leasingowe – ok. 1200 zł brutto co miesiąc przez cztery lata, wykup – ok. 1000 zł brutto. Jak przedsiębiorca będzie rozliczał koszty tego samochodu? Czy w kosztach będzie mógł ujmować całą kwotę netto (+ połowę VAT) z faktur związanych z leasingiem, czy tylko 75 proc.? A co z paliwem, myjnią, przeglądami itp. – czy zaliczy do kosztów całą wartość wydatku, czy tylko 75 proc.? Co się stanie po zakończeniu umowy leasingu, przy założeniu że przepisy się nie zmienią w ciągu czterech lat? Jakie będą rozliczenia w PIT i w VAT, jeśli:

1. Przedsiębiorca wykupi samochód do majątku firmy? Czy będzie mógł ten samochód amortyzować? Jaka będzie wartość początkowa, bo chyba nie z faktury wykupu, skoro ten samochód będzie wart więcej niż 1000 zł? Jakie kwoty będzie można ujmować w kosztach (paliwo, odpisy itp.): 100 proc., czy tylko 75 proc.? A co się stanie w przypadku sprzedaży takiego samochodu po jakimś czasie (chodzi o PIT i VAT)?

2. Przedsiębiorca wykupi samochód do majątku prywatnego, ale będzie wykorzystywał samochód także do działalności firmowej? Czy będzie mógł ujmować wydatki w kosztach (20 proc.?) A co z rozliczeniami VAT? Jak będą wyglądać rozliczenia, jeśli przedsiębiorca zechce po jakimś czasie sprzedać ten samochód?

3. Przedsiębiorca wykupi samochód do majątku firmowego, a po jakimś czasie przekaże go do majątku prywatnego? – pyta czytelnik.

Z początkiem 2019 r. zmieniły się zasady rozliczania w podatkowych kosztach uzyskania przychodów wydatków dotyczących samochodów osobowych (ich definicję w rozumieniu PIT określa art. 5a pkt 19a ustawy o PIT).

Uwaga na limit 150 tys. zł

Jedna ze zmian polegała na dodaniu pkt 47a do art. 23 ust. 1 ustawy o PIT. Wyłącza on możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów opłat wynikających z umowy leasingu, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, dotyczących samochodu osobowego, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 tys. zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy. Przepis ten w przedstawionej sytuacji nie znajdzie jednak zastosowania, gdyż wartość przedmiotowego samochodu nie przekracza 150 tys. zł (skoro suma wszystkich rat i wykupu to niespełna 100 tys. zł). A zatem do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorca będzie mógł zaliczać całe kwoty netto powiększone o połowę kwot VAT (jeżeli na podstawie art. 86a ust. 1 ustawy o VAT kwota podatku z faktur dotyczących leasingu będzie ograniczona o 50 proc.).

Paliwo, myjnia i przeglądy w 75 proc.

Ponadto, z początkiem 2019 r. do art. 23 ust. 1 ustawy o PIT został dodany pkt 46a, który wyłącza możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów 25 proc. poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania samochodu osobowego (innego niż określony w art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT) na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika. Jeżeli zatem przedmiotowy samochód będzie samochodem osobowym w rozumieniu PIT i nie będzie on wykorzystywany wyłącznie do celów działalności gospodarczej podatnika, to do kosztów uzyskania przychodów podatnik będzie mógł zaliczać 75 proc. kosztów jego używania (po wyłączeniu podlegającego odliczeniu VAT), w tym 75 proc. kosztów paliwa, myjni czy przeglądów.

Do majątku firmowego...

Jeżeli po zakończeniu leasingu przedsiębiorca wykupi samochód do majątku firmy, to będzie mógł go zaliczyć do środków trwałych w prowadzonej działalności gospodarczej i amortyzować. Wartością początkową tego samochodu jako środka trwałego będzie jednak cena jego nabycia, którą trzeba będzie ustalić na podstawie ceny jego wykupu. Wyniesie ona zatem około 1000 zł pomniejszone o kwotę VAT.

W takim przypadku – jeżeli samochód nadal nie będzie wykorzystywany wyłącznie do celów działalności gospodarczej podatnika – podatnik będzie mógł rozliczać 75 proc. kosztów jego używania (po wyłączeniu VAT podlegającego odliczeniu). Do kosztów uzyskania przychodów podatnik będzie mógł natomiast zaliczyć całość odpisów amortyzacyjnych dotyczących tego samochodu lub cały dotyczący go jednorazowy odpis amortyzacyjny.

Jednocześnie sprzedaż takiego samochodu po wykupie spowoduje według mnie powstanie podlegającego opodatkowaniu przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (chociaż w świetle art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT można twierdzić, że ze względu na wartość początkową nieprzekraczającą 1500 zł taki przychód nie powstanie). Będzie ona także podlegała opodatkowaniu VAT według stawki 23 proc.

...albo prywatnego

Natomiast w przypadku wykupu samochodu z leasingu do majątku prywatnego i dalszego wykorzystywania go dla celów prowadzonej działalności gospodarczej jako samochodu prywatnego znajdzie zastosowanie art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o PIT. W konsekwencji, do kosztów uzyskania przychodów podatnik będzie mógł zaliczać jedynie 20 proc. kosztów jego używania (po wyłączeniu podlegającego odliczeniu VAT).

Jednocześnie, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychód ze sprzedaży samochodu po wykupie powstanie tylko, jeżeli sprzedaż nastąpi przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (wykup z leasingu) samochodu (zob. art.  10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT). Po upływie tego okresu podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychód ze sprzedaży samochodu nie powstanie (zob. przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 grudnia 2013 r., I SA/Po 574/13; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 lutego 2015 r., I SA/Gl 1028/14; interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 5 listopada 2015 r., IPTPB3/4511-206/15-2/RR czy stanowiące zmianę interpretacji indywidualnej pismo ministra finansów z 25 lutego 2016 r., DD9.8220.2.56.2016.KZU). W takim przypadku sprzedaż samochodu po wykupie, co do zasady, nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT, gdyż sprzedając go przedsiębiorca nie będzie działał w charakterze podatnika tego podatku.

Późniejsza zmiana przeznaczenia

Odnośnie do trzeciego scenariusza należy wyjaśnić, że do momentu przekazania do majątku prywatnego będzie mieć zastosowanie pierwszy ze wskazanych scenariuszy. Natomiast po przekazaniu samochodu do majątku prywatnego, do kosztów uzyskania przychodów podatnik będzie mógł zaliczać jedynie 20 proc. kosztów jego używania (po wyłączeniu VAT podlegającego odliczeniu).

Jednocześnie, w mojej ocenie w takim przypadku sprzedaż samochodu spowoduje powstanie podlegającego opodatkowaniu przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (chociaż w świetle art.  14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT nie jest to oczywiste), chyba że sprzedaż nastąpi po upływie sześciu lat od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu przekazania samochodu na cele prywatne (zob. art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT).

W zakresie VAT przekazanie samochodu do majątku prywatnego będzie podlegać opodatkowaniu VAT jako nieodpłatna dostawa towarów (na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT). Natomiast późniejsza sprzedaż samochodu nie będzie, co do zasady, nie podlegała opodatkowaniu VAT, gdyż sprzedając go przedsiębiorca nie będzie działał w charakterze podatnika VAT.

Tylko na cele działalności gospodarczej

Na zakończenie trzeba wyjaśnić, że w przypadku wszystkich scenariuszy możliwe będzie zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów 100 proc. kosztów używania przedmiotowego samochodu, jeżeli będzie on wykorzystywany wyłącznie do celów działalności gospodarczej podatnika. Warunkiem będzie prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu, o której mowa w art. 86a ust. 4 ustawy o VAT. W przypadku nieprowadzenia takiej ewidencji uznaje się bowiem, że samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika. ?

Autor jest doradcą podatkowym