CIT/PIT: Przegląd orzecznictwa podatkowego z 2015 roku

Przedstawiamy najważniejsze wyroki sądów administracyjnych dotyczące podatków dochodowych. Sądy wypowiadały się m.in. w kwestii momentu poniesienia kosztu oraz świadczeń nieodpłatnych.

Publikacja: 15.02.2016 06:15

CIT/PIT: Przegląd orzecznictwa podatkowego z 2015 roku

Foto: 123RF

Po raz kolejny z początkiem nowego roku przedstawiamy przegląd ciekawych orzeczeń sądów administracyjnych i Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach podatkowych, wydanych w minionym roku. Wyroki te warto znać, gdyż mają one często duży wpływ na praktykę organów podatkowych. Wiedza ta pozwala w sposób bardziej racjonalny i bezpieczny podejmować decyzje biznesowe. Tydzień temu opisywaliśmy orzeczenia dotyczące VAT, natomiast w dzisiejszym wydaniu tygodnika prezentujemy orzeczenia dotyczące podatków dochodowych.

Bezpośrednia zapłata dla podwykonawcy to też koszt inwestora

W wyroku z 9 stycznia 2015 r. (III SA/Wa 1693/14) WSA w Warszawie wypowiedział się w niezwykle istotnej sprawie dotyczącej rozliczeń inwestorów bezpośrednio z podwykonawcami. Chodziło o przypadek, w którym inwestor wynajął wykonawcę odpowiedzialnego za realizację prac, a ten z kolei postanowił skorzystać z usług podwykonawcy. Wykonawca nie zapłacił jednak podwykonawcy za wykonane przez niego prace budowlane. Musiał to zrobić inwestor na podstawie przepisów kodeksu cywilnego przewidujących solidarną odpowiedzialność za te rozliczenia. Organy podatkowe odmówiły mu jednak prawa do zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodu, argumentując, że kosztem inwestora może być tylko wydatek poniesiony na rzecz wykonawcy. Zdaniem organu zaliczenie w poczet kosztów wynagrodzenia podwykonawcy mogłoby prowadzić do dwukrotnego obciążenia budżetu państwa tymi samymi kosztami za te same roboty budowlane rozpoznane u tego samego podatnika.

WSA nie zgodził się z organem i uznał, że inwestor ma w tym przypadku prawo do uznania wydatku poniesionego bezpośrednio na rzecz podwykonawcy za koszt uzyskania przychodu. Zdaniem sądu interpretacja przyjęta przez organ skutkuje nałożeniem na stronę nieadekwatnych obciążeń podatkowych.

Konkurs z 10 proc. PIT także dla przedsiębiorcy

Wyrokiem z 20 stycznia 2015 r. (II FSK 202/13) NSA wskazał, że ryczałtowe opodatkowanie PIT stawką 10 proc. przewidziane dla nagród w konkursach znajduje zastosowanie do wszystkich nagród, zarówno mających związek z wykonywaną działalnością gospodarczą, jak i niemających takiego związku. Sąd uznał, że nie ma żadnych podstaw, aby z zakresu pojęcia wygranych w konkursie wyłączyć nagrody związane z działalnością gospodarczą. Innymi słowy, nawet gdy nagrodę wygra przedsiębiorca, to i tak zastosowanie będzie miał ryczałtowy PIT.

W sprawie chodziło o spółkę, która w celu zachęcenia kontrahentów (prowadzących działalność gospodarczą) do nabywania swoich towarów, zorganizowała konkurs. Zwycięzcami mogli zostać ci uczestnicy, którzy nabyli największą ilość towarów.

Podobny wyrok NSA wydał 1 grudnia 2015 r. (II FSK 2075/13).

Ubezpieczenie medyczne w podróży nie jest przychodem pracownika

Zgodnie z wyrokiem NSA z 30 stycznia 2015 r. (II FSK 3295/12) świadczenie pracodawcy w postaci wykupienia ubezpieczenia na rzecz pracowników, zapewniającego im ochronę na czas podróży służbowej, leży wyłącznie w jego interesie, a nie w interesie pracownika. Wynika to z faktu, że w przypadku ziszczenia się zdarzeń objętych ochroną ubezpieczeniową pracownikowi będącemu w podróży służbowej przysługiwałoby roszczenie odszkodowawcze do pracodawcy. Tym samym pracodawca, wykupując ubezpieczenie dla swoich pracowników, minimalizuje niebezpieczeństwo ponoszenia przez siebie wysokich kosztów leczenia za granicą.

Tym samym, zdaniem NSA, u pracownika nie może powstać przychód z nieodpłatnego świadczenia polegającego na wykupieniu przez pracodawcę ubezpieczenia medycznego w trakcie podróży służbowej, skoro świadczenie to realizowane jest przede wszystkim w interesie pracodawcy.

Dopłata do środka trwałego nie skutkuje korektą odpisów wstecz

NSA potwierdził prezentowane już przez siebie w roku 2014 stanowisko dotyczące zasad korygowania odpisów amortyzacyjnych w przypadku otrzymania przez podatnika dopłaty do ceny zakupu środków trwałych po wprowadzeniu ich do ewidencji i rozpoczęciu amortyzacji. Wyrokiem z 19 lutego 2015 r. (II FSK 282/13) sąd uznał, że obowiązkowa korekta kosztów powinna obejmować okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał dopłatę. Nie ma zatem konieczności, aby podatnik cofał się do wcześniejszych okresów i korygował dokonane prawidłowo odpisy amortyzacyjne.

Nabycie znaku należy rozumieć szeroko

Wyrokiem z 10 marca 2015 r. (II FSK 312/13) NSA wskazał, że nie ma podstaw do uznania, że w pojęciu nabycia znaku towarowego nie mieści się uzyskanie przez podatnika prawa ochronnego na znak towarowy w drodze konstytutywnej decyzji Urzędu Patentowego. Sąd podkreślił, że wniesienie aportem prawa ze zgłoszenia znaku towarowego oraz otrzymanie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy to dwa różne zdarzenia, które się nie wykluczają i które nie mogą być sobie przeciwstawiane, jak czyni to minister finansów w interpretacji indywidualnej.

Moment poniesienia kosztu podatkowego autonomiczny względem zasad bilansowych

W roku 2015 NSA wielokrotnie wypowiadał się w sprawie autonomiczności zasad rozpoznawania kosztów pośrednich w podatkach dochodowych. Sąd wielokrotnie podkreślał, że faktyczna data zapisu w księgach rachunkowych nie może zmieniać kwalifikacji danego wydatku i wpływać na moment zaliczenia go jako kosztu w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT. Nie jest ona bowiem datą ujęcia kosztu, a jedynie datą technicznego wprowadzenia informacji do systemu. Dotyczy to przykładowo opłat wstępnych dla umów leasingu, które zdaniem sądów nie powinny być odnoszone w poczet kosztów w czasie, lecz potrącane jednorazowo – w dacie poniesienia.

Przykładem mogą być tu wyroki NSA z 1 kwietnia 2015 r. (II FSK 1604/13, II FSK 717/13, II FSK 841/13) oraz z 9 czerwca 2015 r. (II FSK 1236/13, II FSK 1237/13).

Spotkanie poza siedzibą zwiększy koszty

Jak uznał NSA w wyroku z 2 kwietnia 2015 r. (II FSK 483/13), wydatki ponoszone przez podatnika na usługi gastronomiczne w trakcie spotkań z kontrahentami mogą stanowić koszt uzyskania przychodu, jeżeli w czasie tych spotkań omawiane są kwestie biznesowe związane z dotychczasową działalnością partnerów handlowych, a także sprawy dotyczące nowych rozwiązań handlowych i produktowych, w tym także umów handlowych. Nie ma tu mowy o reprezentacji rozumianej jako budowa pozytywnego wizerunku. Sąd zauważył też, że w szczególności w przypadku, gdy przedstawiciele podatnika uczestniczący w spotkaniach zdają z nich relację przełożonym, a ci oceniają przydatność i zasadność takich spotkań, możliwa jest weryfikacja celu, dla jakiego poniesiono wydatki.

Złej stawki amortyzacji nie można skorygować

Wyrokiem z 21 kwietnia 2015 r. (II FSK 454/13) NSA odniósł się do możliwości skorygowania przez podatnika przyjętej pierwotnie stawki amortyzacji dla nabytego budynku. Jak wynikało z opisanego przez podatnika we wniosku o interpretację stanu faktycznego, miał on możliwość wyboru indywidualnej stawki amortyzacji w wysokości 10 proc., ale w wyniku pomyłki księgowego rozpoczęto amortyzację według stawki 2,5 proc. Podatnik zapytał, czy może w takim przypadku naprawić błąd i zmienić przyjętą stawkę amortyzacyjną.

Sąd uznał, że wybór metody amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania odpisów oznacza określenie zarówno terminu i okresu amortyzacji, jak też stawki amortyzacji. Elementy te ściśle związane z wybraną przez podatnika metodą nie mogą ulec zmianie aż do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Spółka cicha bez podatku u źródła

Jak wskazał WSA we Wrocławiu w wyroku z 22 kwietnia 2015 r. (I SA/Wr 213/15), wypłata należności z tytułu uczestnictwa w tzw. spółce cichej nie powoduje po stronie polskiego podmiotu obowiązku poboru podatku u źródła.

Chodziło o obywatela Niemiec, który postanowił przystąpić do spółki cichej, w związku z czym nabył prawo do udziału w zysku. Organ podatkowy ocenił, że uczestniczenie w zyskach spółki cichej powinno być kwalifikowane jako przychód z kapitałów pieniężnych. Jednak sąd stwierdził, że przychody wspólnika cichego należy zakwalifikować jako przychody z innych źródeł w rozumieniu ustawy o PIT. Wspólnik cichy jest zatem zobowiązany do samoobliczenia podatku dochodowego bez pośrednictwa płatnika.

Nagroda zwolniona z PIT

Jak uznał NSA w wyroku z 23 kwietnia 2015 r. (II FSK 1138/13), nagrody przekazywane przez przedsiębiorcę za określone zachowania konsumentów (np. wizyta konsumenta w placówce partnera, złożenie przez konsumenta w imieniu podmiotu trzeciego zamówienia o określonej wysokości, testowanie produktu, używanie karty korporacyjnej) mogą korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy o PIT, tj. do wysokości 200 złotych.

NSA podkreślił, że nie ma żadnych wątpliwości, iż nagrody są w takich przypadkach przekazywane w związku z promocją i reklamą przedsiębiorcy.

Można amortyzować część inwestycji

Jak uznał NSA w wyroku z 23 kwietnia 2015 r. (II FSK 541/13), podatnik realizujący większą inwestycję może oddać do używania i rozpocząć amortyzację jedynie jej części. NSA uznał, że nie ma konieczności wydzielenia części użytkowanej jako odrębnego przedmiotu własności. Warunku takiego nie wprowadza ustawa podatkowa, wymagając jedynie, aby środek trwały stanowił własność bądź współwłasność podatnika. Trudno zresztą stwierdzić, w jaki sposób podatnik miałby dokonać takiego wydzielenia w odniesieniu do części budynku, który w całości stanowi jego własność.

Według sądu, skoro budynek stanowił funkcjonalną całość, ale możliwe było wydzielenie jego poszczególnych części i odrębne ich użytkowanie, co potwierdziła decyzja o pozwoleniu na użytkowanie części konferencyjnej obiektu, to tym samym możliwa była jego amortyzacja w części wykorzystywanej na cele prowadzonej działalności gospodarczej.

Nie każdy wyjazd prezesa można rozliczyć

Podatkowe rozliczenie wydatków ponoszonych w związku z podróżami osób zarządzających firmami stanowi realny problem w wielu firmach. Często bowiem dokumenty księgowe potwierdzające poniesienie tych wydatków nie są poparte żadnymi dowodami na okoliczność rzeczywistego związku tego typu kosztów z działalnością firmy.

Takiej sprawy dotyczył wyrok NSA z 8 maja 2015 r. (II FSK 1019/13). Chodziło o bilety lotnicze do USA zakupione dla potrzeb wyjazdu prezesa. W toku kontroli spółka nie potrafiła przedstawić żadnych dowodów tego, że podróż faktycznie miała związek z działalnością gospodarczą podatnika. Wyjaśnienia prezesa również uznano za zbyt ogólnikowe, wobec czego spółce odmówiono prawa do kosztu. NSA zgodził się z takim podejściem, podkreślając, że ciężar dowodu spoczywa tu na podatniku i to on powinien wskazać na związek kosztu z przychodem.

Pracodawca funduje posiłek, pracownik nie ma przychodu

WSA w Gliwicach uznał w wyroku z 18 maja 2015 r. (I SA/Gl 287/15), że fundowane przez pracownika artykuły spożywcze, z których pracownicy mogą przyrządzać posiłki, nie generują po ich stronie przychodu z nieodpłatnych świadczeń.

W sprawie chodziło o spółkę, która w celu zwiększenia efektywności pracy zamierzała dostarczać każdego dnia rano dla pracujących w danym dniu podstawowe produkty żywnościowe, tj. pieczywo, zupy w proszku lub tzw. gorące kubki, celem spożycia posiłku wg indywidualnych potrzeb danej osoby. Poszczególni pracownicy, w zależności od rozkładu ich obowiązków służbowych w danym dniu, mogliby korzystać z możliwości przyrządzenia sobie posiłku w dowolnych godzinach i w dowolnych ilościach – w zależności od indywidualnych potrzeb danego pracownika.

WSA stwierdził, że w opisanej sytuacji nie sposób przypisać indywidualnemu pracownikowi wymiernej korzyści, gdyż ta ma być dostępna w sposób ogólny dla wszystkich pracowników. Ponadto, skoro ilość i rodzaj artykułów żywnościowych nie będzie taka sama dla wszystkich pracowników i nie można ustalić przypadającej na poszczególne osoby indywidualnego ich zużycia, to nie może być mowy o indywidualnym przypisaniu pracownikowi przychodu.

Co obejmuje definicja odsetek

Wyrokiem z 3 czerwca 2015 r. (II FSK 3272/14) NSA uznał, że tzw. odsetki uczestniczące, których wysokość jest uzależniona od osiąganego przez pożyczkobiorcę zysku, nie spełniają wymogów definicji pojęcia „odsetki". Wydatek ten nie stanowi zatem według prawa podatkowego odsetek, ale inną formę wynagrodzenia ustaloną przez strony na zasadzie swobody zawierania umów wynikającą z art. 3531 k.c., którą można powiązać z udziałem w zysku.

Jak uznał NSA, tego rodzaju odsetki nie mogą być kosztem uzyskania przychodu. Wydatki te bezpośrednio wiążą się bowiem z uzyskaniem pożyczki, więc ich ponoszenie ma na celu uzyskanie tego neutralnego podatkowo przysporzenia, a nie uzyskanie konkretnych przychodów.

Pracodawca rozliczy wydatki na motywację pracowników

Uchwałą z 22 czerwca 2015 r. (II FPS 3/15) NSA rozstrzygnął, że nagrody i premie wypłacone pracownikom przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych z dochodu po opodatkowaniu mogą stanowić koszty uzyskania przychodów tego podatnika.

Organy podatkowe wskazywały, że nagrody wypłacone pracownikom z zysku (dochodu po opodatkowaniu), jakkolwiek związane z przychodem podatnika, nie mają charakteru kosztowego, gdyż ich źródłem jest zysk. Wobec tego odmawiały podatnikom prawa do kosztu uzyskania przychodu.

Jednak NSA w uchwale wskazał wyraźnie, że skoro pracownicy swoją pracą przyczyniają się do wypracowania jak największego zysku przedsiębiorstwa, to wypłacone im w nagrodę z tego zysku wynagrodzenie jest ekonomicznie elementem kosztu wypracowania tego zysku. Prawo podatkowe nie stawia żadnych przeszkód, aby tego rodzaju wypłata stanowiła koszt uzyskania przychodów.

Tylko wykonana usługa może być ujęta w rachunku podatkowym

Wyrokiem z 22 lipca 2015 r. (II FSK 3542/14) NSA ocenił, że nie da prawa do kosztu uzyskania przychodu faktura dokumentująca usługę, która nie została faktycznie wykonana. Chodziło tu o usługi transportowe, które były nabywane przez podatnika. Jednak na fakturach wykazywane były trasy przewozu niezgodne z rzeczywistością (np. inne miejsce załadunku lub rozładunku towarów). Organ podatkowy w toku kontroli odmówił podatnikowi kwalifikacji tych faktur jako uprawniających do rozpoznania kosztu pośredniego, a NSA uznał takie podejście za prawidłowe.

PIT-11 można przesłać drogą elektroniczną

Jak ocenił WSA w Bydgoszczy w wyroku z 25 sierpnia 2015 r. (I SA/Bd 505/15), płatnik może przekazywać informacje PIT-11 podatnikom drogą elektroniczną, na przykład e-mailową. Co więcej, za bezzasadne uznano twierdzenia organów podatkowych, że płatnik powinien dysponować potwierdzeniem odbioru przez podatnika PIT-11.

Sąd wskazał, że przepisy zobowiązują jedynie płatnika do przesłania informacji, natomiast nie precyzują, w jakiej formie owo przesłanie ma nastąpić, a także nie wprowadzają żadnych dalszych obowiązków, szczególnie takich, które byłyby związane z potwierdzeniem otrzymania informacji przez adresata.

PCC od dopłat nie jest kosztem

Jak ocenił NSA w wyroku z 3 września 2015 r. (II FSK 1581/13), podatek od czynności cywilnoprawnych, zapłacony przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu wniesienia przez wspólników dopłat, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów u tej spółki.

Uzasadniając wyrok, sąd podkreślił, że skoro dopłaty zostały wyłączone z przychodów, to poniesione w związku z ich wniesieniem wydatki nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów jako koszty bezpośrednio związane z przychodami. Nie można także uznać ich za koszty pośrednie. Po pierwsze dlatego, że pozostają one w bezpośrednim związku z konkretnym świadczeniem, które jest neutralne podatkowo i nie jest zaliczane do przychodów przy obliczaniu dochodu podatkowego. Po drugie, trudno uznać, że zapłata podatku przyczynia się do zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów. Podatek od czynności cywilnoprawnych sam w sobie nie pozostaje w żadnym, nawet pośrednim, związku z tą działalnością, a jedynie z czynnościami prawnymi wspólników wynikającymi z ich obowiązków względem spółki.

Podwykonawca poza strefą nie wpływa na zwolnienie

Wyrokiem z 9 września 2015 r. (II FSK 1766/13) NSA uznał, że nie istnieją przeszkody, aby wydatki poniesione poza strefą na usługi pomocnicze w celu prowadzenia działalności gospodarczej w SSE uznać za koszty uzyskania przychodów zwolnionych z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Sąd ocenił, że interpretacja przepisów dotyczących zwolnienia podatkowego dla dochodów z działalności prowadzonej na terenie SSE dokonywana poprzez cel ustanowienia stref prowadzi do wniosku, że zakup towarów i usług od podmiotów zewnętrznych nie prowadzi automatycznie do utraty zwolnienia podatkowego w części odnoszącej się do tych zakupów. Trudno bowiem sobie wyobrazić jakąkolwiek działalność gospodarczą, w której podmiot strefowy nie korzysta z zakupu towarów i usług od podmiotów działających poza strefą.

Zwolnienie PIT tylko do wysokości diety

W wyroku z 11 września 2015 r. (II FSK 1516/13) NSA stwierdził, że w zakresie zwrotu kosztów wyżywienia za czas podróży służbowej wolna od podatku dochodowego jest tylko równowartość diety określonej w przepisach dotyczących podróży służbowych.

W sprawie chodziło o firmę, która zamierzała zapewniać pracownikom w trakcie podróży służbowej całodzienne bezpłatne wyżywienie i nie wypłacać diet, na co pozwalają przepisy kodeksu pracy i odpowiednich rozporządzeń wykonawczych. Zapewnienie całodziennego wyżywienia mogłoby przy tym następować poprzez wypłacenie zaliczki na poczet wydatków na wyżywienie albo poprzez wyposażenie pracownika w kartę służbową ze wskazaniem w przepisach wewnątrzzakładowych maksymalnej kwoty przeznaczonej na wyżywienie albo poprzez zwrot pracownikowi wydatków poniesionych przez niego na wyżywienie w czasie podróży służbowej.

NSA uznał, że pokrycie (zwrot) pełnych kosztów wyżywienia w czasie podróży służbowej jest wydatkiem poniesionym w interesie pracownika i to jemu przynosi wymierną korzyść. Obowiązkowi zwrotu przez pracodawcę podlegają tylko „zwiększone koszty wyżywienia" i to świadczenie, jako integralnie związane z podróżą służbową, podlega zwolnieniu od podatku dochodowego. Zdaniem sądu wartość kosztów wyżywienia przekraczająca dietę stanowić będzie dla pracownika przychód niepodlegający zwolnieniu.

Zmiana wspólnika nie uchyla niedostatecznej kapitalizacji

NSA w wyroku z 11 września 2015 r. (II FSK 1842/13) stwierdził, że dla potrzeb stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji istotny jest status pożyczkodawcy w dniu zawarcia umowy pożyczki. Późniejsza zmiana tego statusu, wynikająca ze zbycia wierzytelności lub udziałów w spółce, może mieć znaczenie dla określenia zakresu wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów odsetek od tej pożyczki.

Oznacza to, że w przypadku udzielenia pożyczki przez kwalifikowanego pożyczkodawcę (na moment udzielenia pożyczki) nawet późniejsza zmiana pożyczkodawcy lub jego statusu jako podmiotu kwalifikowanego nie uchyla stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Nieskuteczne, zdaniem NSA, są więc wszelkie operacje, których celem jest uniknięcie niedostatecznej kapitalizacji poprzez zbycie udziałów lub cesję wierzytelności pożyczkowej.

Czy cash pooling to pożyczka

W wyrokach z 30 września 2015 r. (II FSK 2033/14 i II FSK 3137/14) NSA uznał, że dla potrzeb przepisów o niedostatecznej kapitalizacji przez umowę pożyczki rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy i zapłacić odsetki, nawet wówczas, gdy zobowiązania stron umowy wynikają z niej w sposób dorozumiany. Na tej podstawie NSA doszedł do wniosku, że również umowa cash poolingu wypełnia tę definicję, a więc znajdą do niej zastosowanie przepisy ograniczające możliwość zaliczenia odsetek do kosztów uzyskania przychodu.

Jak podkreślił sąd, trudno dojść do innych wniosków w sytuacji, kiedy uczestnik umowy posiada na swoim rachunku saldo ujemne, a inny uczestnik posiadający saldo dodatnie poprzez automatyczne przelewy spłaci ten debet i otrzyma z tego tytułu wynagrodzenie w postaci odsetek. Uczestnik o saldzie ujemnym skorzysta więc ze środków innego uczestnika dysponującego saldem dodatnim celem pokrycia przez tego uczestnika zobowiązań pieniężnych. Jest to nic innego jak pożyczka pomiędzy tymi podmiotami.

Składki nie należy wyodrębniać z innych opłat

Zdaniem WSA w Gdańsku (wyrok z 7 października 2015 r., I SA/Gd 1033/15) przepisy ograniczające możliwość zaliczenia do kosztów składek ubezpieczeniowych od samochodów osobowych nie znajdą zastosowania do opłat leasingowych obejmujących ubezpieczenie.

Jak ocenił sąd, wkalkulowanie kosztów ubezpieczenia ponoszonych przez wydzierżawiającego w raty leasingowe nie powoduje, że leasingobiorca może być uznany za podmiot ubezpieczający samochody, który uiszcza składki ubezpieczeniowe na rzecz ubezpieczyciela. Leasingobiorca ponosi bowiem wyłącznie ekonomiczny ciężar składek opłacanych przez wydzierżawiającego, który ponoszone przez siebie wydatki wkalkulował w wartość opłat leasingowych. Składki ubezpieczeniowej nie należy wyodrębniać z takich opłat.

Przychód osiągnięty na terytorium RP nadal problematyczny

Zgodnie z wyrokiem WSA w Gliwicach z 15 października 2015 r. (I SA/Gl 384/15) o ograniczonym obowiązku podatkowym i obowiązku pobrania podatku u źródła z tytułu należności wypłacanej nierezydentowi można mówić jedynie wtedy, gdy dochód został osiągnięty na terytorium RP. Przy czym dochód ten rzeczywiście musi powstać na terytorium RP, nie wystarczy, aby należność była po prostu wypłacana przez polskiego podatnika.

Jak uznał WSA, błędne jest stanowisko, że o tym, iż źródło dochodu nierezydenta znajduje się na terytorium RP, świadczy m.in. to, że wykonanie usług nierezydentowi zlecił polski przedsiębiorca i wynagrodzenie za wykonanie zlecenia zostało wypłacone z majątku polskiego przedsiębiorcy, co powoduje gospodarczy związek dochodu z terytorium RP.

Podobny kierunek wykładni zaprezentował NSA w wyrokach z 4 marca 2015 r. (II FSK 333/13 i II FSK 346/13) oraz z 8 grudnia 2015 r. (II FSK 2812/13).

Polisa przedsiębiorcy nie da preferencji podatkowej

Jak ocenił WSA w Gdańsku w wyroku z 21 października 2015 r. (I SA/Gd 1178/15), wydatki poniesione na opłacenie dobrowolnego ubezpieczenia w celu zabezpieczenia się przez przedsiębiorcę na wypadek całkowitej okresowej niezdolności do pracy na skutek choroby lub nieszczęśliwego wypadku nie mogą być przyporządkowane do przychodów uzyskiwanych z tytułu działalności gospodarczej. Wydatki z tego tytułu należy zaliczyć do wydatków o charakterze osobistym, gdyż konieczność opłacania składek z tytułu tego typu ubezpieczenia jest niezależna od tego, czy ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą, czy działalności takiej nie prowadzi. Zdaniem sądu wydatki te nie mogą zatem stanowić kosztów uzyskania przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej.

Konferencja może być kosztem

Wielu podatników organizuje różnego rodzaju szkolenia lub konferencje dla swoich kontrahentów, których celem jest zapoznanie ich ze swoją ofertą, doskonalenie wiedzy technicznej niezbędnej do prawidłowego użycia produktów itp.

Właśnie takiej sprawy dotyczył wyrok NSA z 28 października 2015 r. (II FSK 2141/13). Chodziło o producenta i importera sprzętu wędkarskiego, który zorganizował konferencję zmierzającą do zapoznania kontrahentów z nowościami w światowych trendach dotyczących tego sprzętu. Organy podatkowe odmówiły mu prawa do kosztu, twierdząc, że jest to reprezentacja.

Jednak zdaniem NSA nie można uznać, że opisane wydatki na wynajęcie busa, druk zaproszeń, przygotowanie prezentacji, catering w siedzibie firmy, opłatę centrum konferencyjnego, w tym obiadokolacji i noclegu, służą wyłącznie albo przede wszystkim poprawie wizerunku. Zdaniem NSA jest wręcz przeciwnie. Wydatki poniesione na konferencję zmierzały przede wszystkim do zwiększenia sprzedaży.

Korekty do końca odnoszone wstecz

3 listopada 2015 r. NSA wydał wyrok (II FSK 1861/13) dotyczący zasad ujmowania korekt przychodów i kosztów ich uzyskania w podatku dochodowym. Wyrok ten wpisał się w dotychczasową, niemalże jednolitą linię orzecznictwa, z której wynikało, że faktury korygujące zmieniają rozliczenia przychodów i kosztów w odniesieniu do okresu, w którym ujęta została korygowana faktura (pierwotna). Korekty powinny być zatem odnoszone wstecz – i to bez względu na ich przyczynę.

Warto przypomnieć, że od 1 stycznia 2016 r. do ustaw o podatkach dochodowych wprowadzono nowe regulacje, które nakazują ujmować korekty na bieżąco, tj. z chwilą wystawienia faktury korygującej (korekta przychodu) albo w momencie otrzymania faktury korygującej (korekta kosztu). Dotyczy to wszystkich korekt, które nie wynikają z błędu rachunkowego lub innej oczywistej omyłki.

Ugoda z pracownikiem korzystna podatkowo

W wyroku z 17 listopada 2015 r. (II FSK 2565/13) NSA stwierdził, że wypłacone na podstawie ugody byłemu pracownikowi odszkodowanie związane z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę może stanowić dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu. Jak ocenił sąd, wydatek poniesiony na pokrycie odszkodowania na rzecz byłego pracownika należy traktować podobnie jak wypłatę wynagrodzenia i innych należności wynikających z umowy o pracę. Skoro więc między wynagrodzeniem pracownika a przychodami pracodawcy występuje bezsporny związek, to odszkodowanie będzie kosztem.

Sąd jednocześnie uznał, że bez znaczenia z punktu widzenia kwalifikacji takiego wydatku jako kosztu jest to, czy odszkodowanie wypłacone jest na rzecz byłego czy aktualnego pracownika, jak również to, że wypłata odszkodowania nastąpiła w wykonaniu ugody sądowej.

Dotacja wpłynie na koszty bieżące

14 grudnia 2015 r. NSA wydał w składzie siedmiu sędziów uchwałę (II FPS 4/15) dotyczącą zasad korygowania kosztów uzyskania przychodu zrefinansowanych podatnikowi dotacją.

W sprawie chodziło o wydatki jednorazowo zaliczone w poczet kosztów uzyskania przychodów, które następnie zostały zrefundowane z dotacji. Sporny był moment korekty takich kosztów – czy obowiązkowe byłoby cofnięcie się do momentu potrącenia wydatku jako kosztu, czy korekta na bieżąco. NSA uznał, że podatnik otrzymujący dotację zobowiązany będzie do zmniejszenia zrefundowanych kosztów uzyskania przychodów w miesiącu otrzymania dofinansowania, bez konieczności korekty wstecznej.

—Łukasz Chłond

Po raz kolejny z początkiem nowego roku przedstawiamy przegląd ciekawych orzeczeń sądów administracyjnych i Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach podatkowych, wydanych w minionym roku. Wyroki te warto znać, gdyż mają one często duży wpływ na praktykę organów podatkowych. Wiedza ta pozwala w sposób bardziej racjonalny i bezpieczny podejmować decyzje biznesowe. Tydzień temu opisywaliśmy orzeczenia dotyczące VAT, natomiast w dzisiejszym wydaniu tygodnika prezentujemy orzeczenia dotyczące podatków dochodowych.

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe