Ustalenie kosztu wytworzenia sprzedanych produktów pozornie może wydawać się łatwe. Standardowo jest to iloczyn jednostkowego kosztu wytworzenia oraz ilości sprzedanych wyrobów gotowych. Jednak wytwórcy produktów wielokrotnej sprzedaży, m.in. gier komputerowych, nie mogą stosować tej metody. W przypadku takich produktów nie jest bowiem możliwe ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia. Wytworzony produkt może być sprzedawany przez nieokreślony czas i w nieznanej liczbie egzemplarzy. Jak zatem prawidłowo rozliczyć koszt wytworzenia produktów wielokrotnej sprzedaży?
Spółki, których przedmiotem działalności jest wytwarzanie we własnym zakresie m.in. oprogramowania komputerowego bądź gier komputerowych oraz ich sprzedaż, mają obowiązek prezentować w bilansie wytworzone produkty jako zapasy, w pozycji wyrobów gotowych. Częstym błędem popełnianym przez spółki jest ujmowanie poniesionych kosztów jako prace badawczo – rozwojowe bądź inne wartości niematerialne i prawne, a następnie ich amortyzacja po zakończeniu produkcji.
Niezidentyfikowany koszt jednostkowy
W związku z brakiem możliwości ustalenia jednostkowego kosztu wytworzenia, wycena produktów wielokrotnej sprzedaży przebiega w niestandardowy sposób, który został przedstawiony w art. 34 ust. 3 ustawy o rachunkowości (dalej: uor). Produkty sprzedawane stopniowo (filmy, oprogramowanie komputerów, projekty typowe i inne produkty o podobnym charakterze) należy wyceniać w okresie przynoszenia przez nie korzyści ekonomicznych, nie dłuższym niż pięć lat, w wysokości nadwyżki kosztów ich wytworzenia nad przychodami według cen sprzedaży netto, uzyskanymi ze sprzedaży tych produktów w ciągu tego okresu. Nieodpisane po upływie tego okresu koszty wytworzenia zwiększają pozostałe koszty operacyjne. W praktyce oznacza to, że spółka rozpoczynając sprzedaż tego typu produktów obciąża konto kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych do wysokości uzyskanych przychodów ze sprzedaży. Jeżeli spółka poniosła dodatkowe koszty (inne niż koszty wytworzenia), tj. koszty dostosowania produktu do indywidualnych potrzeb klienta bądź koszty sprzedaży, koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych (pomniejszający stan zapasów) będzie stanowiła różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a dodatkowo poniesionymi kosztami niezbędnymi do realizacji transakcji sprzedaży. Wynik ze sprzedaży zostanie wykazany dopiero w momencie, gdy wartość osiągniętych przychodów będzie wyższa od wartości poniesionych kosztów na wytworzenie omawianych produktów. Do tego momentu sprzedaż wyrobów gotowych jest realizowana bezwynikowo. Jeżeli po upływie pięciu lat wartość kosztów wytworzenia nie przekroczy wartości przychodów ze sprzedaży, tj. spółka nie zdążyła do końca tego okresu odpisać wszystkich kosztów wytworzenia, wartość nieodpisanej części kosztów należy ująć w pozostałych kosztach operacyjnych.
CIT na innych zasadach
Uwaga ! Ujęcie kosztów wytworzenia w podatku dochodowym następuje w innym momencie niż w prawie bilansowym.
