Przychody i koszty w spółce cichej

Wkład wniesiony przez osobę fizyczną, w zamian za przyszły udział w zyskach, jest neutralny podatkowo dla otrzymującej go spółki z o.o., gdy będzie podlegał zwrotowi po rozwiązaniu umowy.

Publikacja: 07.02.2018 05:50

Przychody i koszty w spółce cichej

Foto: Adobe Stock

- Spółka z o.o. zamierza zawrzeć z osobą fizyczną umowę spółki cichej, na podstawie której osoba ta wniesie do przedsiębiorstwa spółki wkład pieniężny, w zamian za przyszły udział w zyskach. Umowa będzie zawarta na czas nieokreślony, z możliwością jej wypowiedzenia na koniec każdego roku obrotowego. Wkład pieniężny będzie zwracany po rozwiązaniu umowy z zastrzeżeniem, że jeśli spółka w całym okresie obowiązywania umowy poniesie stratę – zwrot wkładu będzie pomniejszony o stratę przypadającą na wspólnika w takiej proporcji, jak przewidywany udział w zyskach. Jeśli strata w okresie obowiązywania umowy, przypadająca na wspólnika cichego, będzie równa lub większa od wniesionego wkładu, to traci on prawo do zwrotu wkładu. Czy wniesienie wkładu jest przychodem spółki, a wypłata udziału w zyskach będzie dla niej kosztem? – pyta czytelnik.

Katalog przychodów podatkowych określają art. 12–14a ustawy o CIT. Artykuł 12 ustawy o CIT nie zawiera legalnej definicji przychodu. Precyzuje, przez przykładowe wyliczenie, rodzaje przychodów. Użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT zwrot „w szczególności" oznacza, że wykaz przychodów to katalog otwarty, a zawarte w tym przepisie okoliczności określające przychody mają charakter przykładowy. Jednocześnie, art. 12 ust. 4 ustawy o CIT wylicza enumeratywnie te rodzaje przychodów podatnika, które nie stanowią podstawy ustalenia dochodu podlegającego opodatkowaniu. Innymi słowy, regulacja ta tworzy zamknięty katalog przychodów neutralnych podatkowo. Należy też wskazać, że o przychodzie podatnika można mówić wtedy, gdy osiąga on trwałe i definitywne przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 3 i 4 oraz art. 14 ustawy o CIT, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Użycie sformułowania „otrzymane" oznacza, że przychód powstaje w momencie wpływu bezpośrednio do majątku podatnika, względnie na jego rachunek, wymienionych środków, skutkującego możliwością dysponowania tymi środkami.

Dopóki ma zwrotny charakter

Wkład pieniężny wniesiony przez wspólnika cichego, który będzie podlegał zwrotowi po rozwiązaniu umowy, nie ma charakteru definitywnego przysporzenia. Spółka może być bowiem zobowiązana do zwrotu tej wpłaty. W związku z tym, wkład ten nie powinien być rozpoznawany przez spółkę jako przychód.

Uwaga! Kiedy wniesiony przez osobę fizyczną wkład pieniężny (jego część) utraci swój bezzwrotny charakter w związku z rozliczeniem poniesionej w okresie obowiązywania umowy straty, to spółka osiągnie przychód w myśl art. 12 ust. 1 ustawy o CIT. Przesłanka zwrotnego charakteru środków pieniężnych nie zostanie wtedy spełniona.

Decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest poniesienie go w celu osiągnięcia przychodu (ewentualnie zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów), przy czym każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanym w ustawie o CIT, wymaga indywidualnej oceny związku z przychodami i racjonalności działania dla osiągnięcia przychodu.

Z dochodu po opodatkowaniu

W analizowanej sprawie nie istnieje bezpośredni ani nawet potencjalny związek przyczynowy między wydatkiem opisanym w pytaniu, a przychodem osiągniętym przez spółkę kapitałową. Wypłata wynagrodzenia, będącego częścią zysku wypracowanego przez spółkę kapitałową, nie wpływa na powstanie przychodu, jak również nie jest związana z utrzymaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu. Wypłata ta następuje bowiem z dochodu po opodatkowaniu i jest obojętna podatkowo. Należy ją traktować jako realizację szczególnego zobowiązania wynikającego z umowy spółki cichej. Świadczenie takie nie jest poniesione w celu uzyskania przychodu przez spółkę, bądź zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wypłata wspólnikowi cichemu udziału w zyskach nie jest zatem kosztem uzyskania przychodu.

Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (por. interpretację Dyrektor Krajowej Informacji Skar- bowej z 13 listopada 2017 r., 0111-KDIB2-2.4010.9.2017. 2.JW).

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 2343 ze zm.)

Nie ma szczegółowych wytycznych

Spółka cicha w przeszłości była regulowana przepisami prawa handlowego, ale wprowadzenie w życie kodeksu cywilnego uchyliło te regulacje. W praktyce gospodarczej mogą być zawierane umowy obligacyjne (w świetle zasady swobody zawierania umów cywilnoprawnych), tworzące stosunek prawny, polegający na trwałym udziale kapitałowym jednej osoby w działalności gospodarczej innego podmiotu, przy czym tylko ten ostatni wstępuje w stosunki prawne z osobami trzecimi.

Zasada swobody umów dopuszcza zawarcie umowy „spółki cichej" jako umowy nienazwanej, to znaczy takiej, której specyfika odbiega nieco od skodyfikowanych w prawie umów, ale nie posiada szczegółowych regulacji. Oznacza to, że osoby tworzące „spółki ciche" muszą się stosować do tzw. przepisów ogólnych, które – co oczywiste – nie są w stanie odnieść się do szczególnych sytuacji występujących w takich spółkach. Ponadto, o rodzaju zawartej umowy spółki nie decyduje nadana jej przez strony nazwa, ale treść złożonych oświadczeń. Nie ma przy tym konieczności opierania się na przepisach kodeksu handlowego, ponieważ zgodnie z zasadą swobody umów, wspólnicy mogą sami stworzyć strukturę własnej działalności gospodarczej i nazwać ją „spółką cichą". Nie oznacza to, że na jej podstawie powstaje nowy podmiot prawny. „Spółka cicha" polega na uczestnictwie (partycypowaniu) podmiotu zewnętrznego, pod warunkiem wniesienia wkładu, w zyskach z określonego przedsięwzięcia natury gospodarczej, prowadzonego przez konkretnego przedsiębiorcę. Taka forma działalności nie znajduje jednak uregulowania w obowiązujących przepisach prawa, w tym prawa podatkowego.

- Spółka z o.o. zamierza zawrzeć z osobą fizyczną umowę spółki cichej, na podstawie której osoba ta wniesie do przedsiębiorstwa spółki wkład pieniężny, w zamian za przyszły udział w zyskach. Umowa będzie zawarta na czas nieokreślony, z możliwością jej wypowiedzenia na koniec każdego roku obrotowego. Wkład pieniężny będzie zwracany po rozwiązaniu umowy z zastrzeżeniem, że jeśli spółka w całym okresie obowiązywania umowy poniesie stratę – zwrot wkładu będzie pomniejszony o stratę przypadającą na wspólnika w takiej proporcji, jak przewidywany udział w zyskach. Jeśli strata w okresie obowiązywania umowy, przypadająca na wspólnika cichego, będzie równa lub większa od wniesionego wkładu, to traci on prawo do zwrotu wkładu. Czy wniesienie wkładu jest przychodem spółki, a wypłata udziału w zyskach będzie dla niej kosztem? – pyta czytelnik.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe