Jak amortyzować samochód osobowy - współwłasność kilku osób

Od maja 2015 r. prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W styczniu 2016 r. nabyłem w kraju wraz z ojcem samochód osobowy (homologacja osobowa). Samochód jest w pełni sprawny technicznie. Nabyty samochód zamierzam wykorzystywać w prowadzonej działalności gospodarczej przez kilka najbliższych lat. Czy mogę wprowadzić nabyty samochód do ewidencji środków trwałych i amortyzować? – pyta czytelnik.

Stosownie do art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c ustawy o PIT, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. środki transportu. Przewidywany okres ich używania musi być dłuższy niż rok i muszą być wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT (umowa leasingu). Są to środki trwałe.

Warunki do spełnienia

Środki trwałe będą zatem podlegały amortyzacji po spełnieniu kilku warunków.

1. Zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie. Czytelnik nabył samochód łącznie z ojcem, więc warunek ten jest spełniony.

2. Stanowią własność lub współwłasność podatnika. Czytelnik jest współwłaścicielem nabytego pojazdu, więc warunek ten jest zatem spełniony.

3. Są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania. Ustawodawca nie określił bliżej tych warunków, jednak należy stwierdzić, że spełnia je taki składnik majątku, który jest:

- wyposażony we wszystkie elementy konstrukcyjne pozwalające na jego funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem (np. pojazd bez silnika nie może być uznany za kompletny i zdatny do użytku),

- sprawny technicznie i zalegalizowany prawnie w formie stosownych uprawnień, homologacji i pozwoleń na użytkowanie (w przypadku samochodu osobowego chodzi tu m.in. o zarejestrowanie pojazdu w wydziale komunikacji oraz o zawarcie umowy ubezpieczenia OC, bez których pojazd nie może poruszać się po drogach publicznych). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że pojazd będzie kompletny i zdatny do użytku w dniu jego oddania do używania.

4. Przewidywany okres używania środka trwałego jest dłuższy niż rok. O tym, jak długo będzie używany dany składnik, decyduje sam podatnik. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że pojazd ma być wykorzystywany przez czytelnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej przez kilka lat, więc warunek ten można uznać za spełniony.

5. Środki są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że nabyty pojazd ma być wykorzystywany przez czytelnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, a więc warunek ten można uznać za spełniony.

6. Środki nie są wymienione w katalogu środków trwałych z art. 16c ustawy o CIT. W przypadku środków transportu, amortyzacji nie podlegałyby składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane. W tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tę działalność oraz pojazdy będące eksponatami muzealnymi (zob. art. 22c pkt 3 i 5 ustawy o PIT). Rozumiem, że w przypadku czytelnika okoliczności te nie zachodzą.

Czytelnik jako współwłaściciel nabytego pojazdu może zatem wprowadzić go do ewidencji środków trwałych i amortyzować (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 marca 2012 r., ILPB1/415-1399/11-4/AG). Zalecane jest przy tym uzyskanie zgody współwłaściciela.

Każdy ma prawo skorzystać

Jeżeli działalność gospodarczą (opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych) prowadziłby również ojciec czytelnika i w tej działalności zamierzał wykorzystywać ten samochód osobowy, to również on – jako współwłaściciel pojazdu – mógłby go, przy zachowaniu pozostałych warunków wskazanych w art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, wprowadzić do ewidencji środków trwałych i amortyzować. Zakładam, że czytelnik prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie, w szczególności nie ma zawartej umowy spółki osobowej (np. spółki cywilnej) pomiędzy ojcem i synem.

Uwaga na limit 20 000 euro

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).

Dokonując odpisów amortyzacyjnych, czytelnik i ewentualnie jego ojciec, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą i wykorzystuje w niej ten samochód, powinni pamiętać, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

- odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT)

- odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT).

Współwłasność jest uregulowana w kodeksie cywilnym

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność) (art. 195 kodeksu cywilnego). Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 k.c.). Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe (art. 197 k.c.). W przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia ze współwłasnością w częściach ułamkowych. Ze współwłasnością łączną mamy do czynienia w szczególności w przypadku wspólników spółek osobowych oraz współwłasności ustawowej małżeńskiej.

Definicja samochodu osobowego w przepisach o PIT

Samochód osobowy oznacza pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:

a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

– klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

– z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,

b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,

c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:

– agregat elektryczny/spawalniczy,

– do prac wiertniczych,

– koparka, koparko-spycharka,

– ładowarka,

– podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,

– żuraw samochodowy,

d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o VAT, tj. rozporządzenia ministra fnansów z 27 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika (DzU z 2014 r., poz. 407), tj. pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi o przeznaczeniu:

1) pogrzebowy,