Celem uatrakcyjnienia zatrudnienia pracodawcy często przyznają swym pracownikom mieszkania służbowe. Praktykowane są także działania polegające na refinansowaniu kosztów wynajmowanych przez nich mieszkań. Bonusy te wiążą się jednak z konsekwencjami składkowymi. Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe stanowi przychód z zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Przychód ze stosunku pracy
Przyznawane przez pracodawcę korzyści polegające na nieodpłatnym udostępnieniu pracownikom mieszkania lub na zwracaniu kosztów zakwaterowania będą kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy. Przychód ten nie został wyłączony z obowiązku oskładkowania. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia go w katalogu zwolnień. Wartość tego świadczenia powinna zatem zostać wliczona do podstawy wymiaru składek na wszystkie ubezpieczenia, w tym na ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek oskładkowania tych korzyści potwierdza Sąd Najwyższy w uchwale z 10 grudnia 2015 r. (III UZP 14/15), zgodnie z którą „Pojęcie przychodu określone w art. 4 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 483 ze zm.) obejmuje wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników i tym samym stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu art. 18 ust. 1 tej ustawy".
Wartość świadczenia
Aby dokonać ustalenia wartości świadczenia w naturze – do celów jego oskładkowania – należy zastosować zasady uregulowane w § 3 rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z tym przepisem „wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku: (...) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:
- dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego – w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
- dla lokali komunalnych – w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,