Zmiana zasad rozliczania PIT do 20 stycznia 2017 r.

Jest wtedy obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek (zob. art. 9a ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT).

Kiedy warto

Istota korzyści podatkowej przy wyborze pomiędzy zasadami ogólnymi a podatkiem liniowym sprowadza się do wysokości opodatkowania. W przypadku podatku liniowego do dochodów z działalności gospodarczej podatnik może zastosować jednolitą 19-proc. stawkę PIT, zamiast opodatkowywać je według skali podatkowej, tj. stawkami 18 proc. (do kwoty 85 528 zł) i 32 proc. nadwyżka ponad tę kwotę. Widać z tego, że podatek liniowy opłacalny jest tylko dla podatników, których dochody przekraczają znacznie limit wynikający z I progu podatkowego, tj. kwotę 85 528 zł. Natomiast podatnicy, których dochody mieszczą się w I progu podatkowym, wybierając podatek liniowy zapłacą faktycznie wyższy podatek niż na zasadach ogólnych.

Opłacalności wyboru podatku liniowego względem zasad ogólnych (skala podatkowa) przyjrzyjmy się na przykładach:

Uwaga! Podstawa obliczenia podatku w poniższych przykładach oznacza dochód obniżony o składki na ubezpieczenie społeczne, ewentualnie o wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.

1. Podstawa obliczenia podatku nie przekracza 85 528 zł

Podatek liniowy nie jest opłacalny dla podatników, których łączna podstawa obliczenia podatku (zarówno z działalności gospodarczej, jak i z pozostałych źródeł podlegających kumulacji w ramach skali podatkowej, w szczególności ze stosunku pracy, emerytury, działalności wykonywanej osobiście, praw autorskich, przychodów z najmu prywatnego, jeśli nie jest on objęty ryczałtem ewidencjonowanym, czy innych źródeł) mieści się w pierwszym przedziale skali podatkowej, tj. do kwoty 85 528 zł. Wynika to z faktu, że przy wyborze podatku liniowego podatnik musi płacić podatek według 19-proc. stawki od dochodów z działalności gospodarczej (pozostałe dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej objęte byłyby stawką w wysokości 18 proc.), a nie według 18-proc. stawki wynikającej z zastosowania zasad ogólnych.

Przykład 1.

Łączna podstawa obliczenia podatku (dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne) wyniosła za 2017 rok 85 000 zł.

Wariant I: Przedsiębiorca uzyskuje przychody wyłącznie z działalności gospodarczej.

W przypadku wyboru podatku liniowego należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) wyniesie 16 150 zł (85 000 zł x 19 proc.), natomiast w przypadku wyboru zasad ogólnych – 14 743,98 zł (85 000 zł x 18 proc. – 556,02 zł). Należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) w przypadku wyboru podatku liniowego będzie wyższy o 1406,02 zł (16 150 zł – 14 743,98 zł), niż gdyby podatnik wybrał zasady ogólne. Opłacalność wyboru podatku liniowego zamiast zasad ogólnych pogorszyłaby się jeszcze w sytuacji, gdyby podatnik mógł skorzystać z odliczeń od dochodu, innych niż składki na ubezpieczenie społeczne, czy wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, np. odliczeń z tytułu ulgi rehabilitacyjnej, czy darowizn na cele pożytku publicznego lub odliczeń od podatku innych niż potrącane składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Wariant II: Na łączną podstawę obliczenia podatku przedsiębiorcy złożyły się dochody z działalności gospodarczej (40 000 zł) i z pozostałych źródeł podlegających kumulacji w ramach skali podatkowej, np. stosunku pracy, praw autorskich, czy działalności wykonywanej osobiście (45 000 zł). Dochody z tych pozostałych źródeł będą zawsze opodatkowane na zasadach ogólnych, a więc należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) wyniesie od tych dochodów 7543,98 zł (45 000 zł x 18 proc. – 556,02 zł). Natomiast należy PIT (przed potrąceniem składki na ubezpieczenie zdrowotne) w przypadku wyboru podatku liniowego wyniesie 7600 zł (40 000 zł x 19 proc.), a w przypadku zasad ogólnych 7200 (40 000 zł x 18 proc.) (założyłem, że w ramach rozliczenia rocznego kwota wolna od podatku została rozliczona z pozostałymi przychodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych). Należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) w przypadku wyboru podatku liniowego będzie wyższy o 400 zł (7 600 zł – 7 200 zł), niż gdyby podatnik wybrał zasady ogólne.

W tym wariancie podatnik będzie miał możliwość skorzystania w pewnym zakresie z ww. innych odliczeń od dochodu i podatku. Zatem wybór podatku liniowego nie powinien w tym przypadku istotnie pogorszyć rozliczeń podatnika.

2. Podstawa obliczenia podatku przekracza 127 000 zł

W przypadku tej grupy podatników podatek liniowy, w sytuacji gdy podatnicy ci uzyskują dochody wyłącznie albo w znacznej mierze z działalności gospodarczej, generalnie będzie rozwiązaniem korzystnym. Wynika, to z faktu, że podatnicy unikają konieczności zapłaty podatku według 32-proc. stawki PIT od znacznej kwoty dochodu (powyżej 41 472 zł) ponad próg skali podatkowej.

Przykład 2.

Łączna podstawa obliczenia podatku (dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne) wyniosła za 2017 rok 130 000 zł.

Wariant I: Przedsiębiorca uzyskuje przychody wyłącznie z działalności gospodarczej. W przypadku wyboru podatku liniowego należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) wyniesie 24 700 zł (130 000 zł x 19 proc.), natomiast w przypadku wyboru zasad ogólnych wyniesie 29 626,08 zł [(130 000 zł – 85 528 zł) x 32 proc. + 15 395,04 zł]. Należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) w przypadku wyboru podatku liniowego będzie niższy o 4926,08 zł (29 626,08 zł – 24 700 zł)/, niż gdyby podatnik wybrał zasady ogólne.

Opłacalność wyboru podatku liniowego zamiast zasad ogólnych pogorszyłaby się nieco w sytuacji, gdyby podatnik mógł skorzystać z odliczeń od dochodu, innych niż składki na ubezpieczenie społeczne, czy wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, np. z odliczeń z tytułu ulgi rehabilitacyjnej, czy darowizn na cele pożytku publicznego, czy odliczeń od podatku innych niż potrącane składki na ubezpieczenie zdrowotne. Im wyższa będzie podstawa obliczenia podatku, tym mniejsze znaczenia będą miały ewentualne straty spowodowane brakiem możliwości tych odliczeń w ogólnym wyniku.

Wariant II: Na łączną podstawę obliczenia podatku przedsiębiorcy złożyły się dochody z działalności gospodarczej (85 000 zł) i z pozostałych źródeł podlegających kumulacji w ramach skali podatkowej, np. stosunku pracy, praw autorskich, czy działalności wykonywanej osobiście (45 000 zł). W przypadku wyboru zasad ogólnych łączny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) wyniósłby jak w wariancie I – 29 626,08 zł.

Natomiast w przypadku wyboru podatku liniowego łączna kwota PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) wyniesie 23 693,98 zł i złożą się na nią następujące kwoty:

- 7 543,98 zł [(45 000 zł x 18 proc.) – 556,02 zł] jest to PIT od dochodów z tych pozostałych źródeł,

- 16 150 zł (85 000 zł x 19 proc.) – jest to PIT od dochodów z działalności gospodarczej.

Należny PIT (przed potrąceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne) w przypadku wyboru podatku liniowego będzie niższy o 5 932,10 zł (29 626,08 zł – 23 693,98 zł), niż gdyby podatnik wybrał zasady ogólne.

W tym wariancie podatnik będzie miał możliwość skorzystania w pewnym zakresie z ww. innych odliczeń od dochodu i podatku. Wybór podatku liniowego nie powinien zatem od tej strony pogarszać rozliczeń podatnika.

Liniowo znaczy bez małżonka

Wybór podatku liniowego oznacza brak możliwości wyboru wspólnego opodatkowania przez małżonków. Jeżeli zatem małżonek podatnik w ogóle nie uzyskuje przychodów albo uzyskuje je nieznaczne, to wybór podatku liniowego może być mniej korzystny niż wspólne rozliczenie podatku z małżonkiem. W przypadku podatnika z przykładu nr 2, w sytuacji, gdy jego współmałżonek nie uzyskałby w 2017 r. żadnego dochodu, wybór wspólnego rozliczenia oznaczałaby, że całość podstawy obliczenia podatku (130 000 zł) byłaby objęta 18-proc. stawką PIT, gdyż w przypadku wspólnego rozliczenia z małżonkiem opodatkowaniu, stosownie do art. 6 ust. 2 ustawy o PIT, podlegają małżonkowie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i art. 26e ustawy o PIT. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków (tj. od kwoty 65 000 zł w przykładzie nr 2).

3. Podstawa obliczenia podatku przekracza 85 528 zł, ale nie przekracza 127 000 zł

W przypadku tej grupy podatników, wybór podatku liniowego wymaga indywidualnej oceny uwzględniającej przewidywane dochody, planowane ulgi podatkowe (np. wspólne rozliczenie z małżonkiem, odliczenia od dochodu przewidziane w art. 26 ustawy o PIT, inne niż składki na ubezpieczenie społeczne, czy wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, bądź odliczenia od podatku, inne niż składka na ubezpieczenie zdrowotne, tj. ulga prorodzinna. Opłacalność wyboru podatku liniowego nie będzie zatem tutaj tak widoczna jak w przypadku podatników, u których podstawa obliczenia podatku przekracza 127 000 zł. Dlatego nie można się w tym przypadku pokusić na uogólnione wnioski.

Wyjątkiem będą tu podatnicy, którzy uzyskują przychody z pozostałych źródeł podlegających kumulacji w ramach skali podatkowej (np. stosunku pracy, praw autorskich, czy działalności wykonywanej osobiście) w wysokości oscylującej wokół progu podatkowego (85 528 zł). W przypadku tych podatników wybór podatku liniowego oznacza, że te pozostałe dochody będą objęte w całości lub prawie w całości 18-proc. stawką PIT, natomiast dochody z działalności gospodarczej w całości lub prawie w całości 19-proc. a nie 32-proc. stawką PIT. Dochodów opodatkowanych podatkiem liniowym nie łączy się bowiem z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej. Jednak i w tym przypadku należy przeanalizować, czy wspólne rozliczenie z małżonkiem nie będzie korzystniejsze od zastosowania podatku liniowego do dochodów z działalności gospodarczej.

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 2032 ze zm.)

Kwota zmniejszająca podatek odliczana w rocznym obliczeniu podatku lub w zeznaniu, wynosi:

1) 1188 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 6 600 zł;