Decyduje data szkody, a nie wypłaty
Zwolnienie dotyczy szkód powstałych po 31 grudnia 2018 r. A zatem wszystkie odszkodowania dotyczące szkód powstałych przed tym dniem nie podlegają zwolnieniu, nawet jeżeli ich przyznanie lub wypłata nastąpi po 31 grudnia 2018 r.
Nie ma wzbogacenia
Wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie. Za nieracjonalne należy bowiem uznać wcześniejsze stanowisko sądów administracyjnych, zgodnie z którym podatnik osiągał przychód, gdy zwracana mu była równowartość zaistniałego uszczerbku w majątku. W takiej sytuacji nie następowało przecież wzbogacenie po stronie podatnika.
Przykład
Podatnik jest producentem mebli. W związku z pożarem, który miał miejsce 1 stycznia 2019 r., zniszczeniu uległy materiały i maszyny znajdujące się w hali produkcyjnej. Straty wynoszą łącznie 4 mln zł.
Jeszcze przed otrzymaniem odszkodowania podatnik nabył część maszyn, aby choć częściowo kontynuować produkcję. Poniósł koszt w wysokości 1 mln zł. Następnie, 30 marca 2019 r. przyznano mu odszkodowanie w wysokości 4 mln zł uwzględniające wcześniej poniesione nakłady. Podatnik wykorzystuje 3 mln zł na zakup maszyn i materiałów oraz wpłaca na konto firmowe pozostały 1 mln zł. Zarówno kwota zwrócona podatnikowi na już poczynione nakłady, jak i wykorzystana na zakup maszyn i materiałów będzie zwolniona z opodatkowania. Kwota 3 mln zł musi jednak zostać wykorzystana na remont lub zakup środków trwałych do 31 grudnia 2020 r., a ten warunek został w tym przypadku spełniony (co należy prawidłowo udokumentować na potrzeby ewentualnej kontroli organów podatkowych).
Poprzedni stan prawny
Do 31 grudnia 1998 r. w art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o CIT znajdowało się zwolnienie odszkodowań otrzymanych na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw. Na podstawie przepisów ustawy z 20 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU nr 144, poz. 931) przepis ten został jednak uchylony.
W konsekwencji, podatnik zobowiązany był do odprowadzenia CIT od otrzymanych odszkodowań, co potwierdzały w swoich orzeczeniach sądy administracyjne. Przykładowo 21 lipca 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny (II FSK 1154/14) podtrzymał stanowisko, zgodnie z którym odszkodowanie w związku z poniesioną szkodą stanowi przychód. Sąd powołał się przy tym na literalną wykładnię przepisów ustawy o CIT.
