Wymiana udziałów bez PIT także przy więcej niż jednej transakcji nabycia akcji

Przepis dotyczący neutralności podatkowej przy wymianie udziałów stosuje się również w przypadku więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów (akcji), przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze nabycie.

Publikacja: 12.01.2017 04:40

Wymiana udziałów bez PIT także przy więcej niż jednej transakcji nabycia akcji

Foto: 123RF

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 7 grudnia 2016 r. (I SA/Gd 1350/16).

Stan faktyczny

Podatnik wystąpił o wykładnię przepisów o PIT i wyjaśnił, że planuje nabyć od podmiotu niepowiązanego udziały w polskiej spółce z o.o. Drugi z udziałowców, podobnie jak on, nie posiada samodzielnie większości udziałów w spółce ani praw głosu dających bezwzględną większość. Planowane jest wniesienie w drodze aportów udziałów do innej spółki (nabywająca). Wniesione udziały zapewnią spółce nabywającej bezwzględną większość praw głosów. Tym samym, nabywająca otrzyma w wyniku takich aportów liczbę udziałów spółki, która da jej bezwzględną większość praw głosów. W zamian za wnoszone wkłady niepieniężne wspólnicy otrzymają nowe udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki nabywającej (w związku z podjętą jedną uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego). Podatnik zapytał czy w związku z tym powstanie przychód z tytułu objęcia udziałów w spółce nabywającej. Sam uważał, że nie.

Innego zdania był fiskus. Zwrócił uwagę na to, jak od 1 stycznia 2015 r. zmienił się art. 24 ust. 8a ustawy o PIT. W ocenie urzędników, efekt w postaci neutralnej podatkowo wymiany udziałów (akcji) dotyczy sytuacji, gdy wspólnik spółki wniesie posiadane udziały (akcje) do spółki, a podmiot wraz z nabytymi udziałami (akcjami) otrzyma bądź zwiększy bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) zostały wniesione. Norma ta znajduje przy tym zastosowanie wówczas, gdy w wymianie uczestniczą już istniejące podmioty.

Urzędnicy przekonywali, że w spornej sprawie nie ma zastosowania wyłączenie z przychodów uregulowane w art. 24 ust. 8a ustawy o PIT, z uwagi na niespełnienie przesłanek określonych w tym przepisie. Jego zdaniem tylko jeśli wszyscy udziałowcy, w tym wnioskodawca, wniosą do spółki nabywającej wkłady niepieniężne w postaci udziałów, to łącznie dadzą one bezwzględną większość praw głosu. W wyniku samodzielnego wniesienia przez samego wnioskodawcę jako wspólnika, posiadanych przez niego udziałów spółka nabywająca nie uzyska większości głosów. Opisana transakcja nie spełnia zatem warunków neutralnej podatkowo wymiany udziałów z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT.

Rozstrzygnięcie

Rację podatnikowi przyznał dopiero WSA w Gdańsku. Zauważył, że sporny przepis wprowadza wyjątek od reguły. Stanowi on, że przychód podatkowy nie powstaje, gdy nastąpi tzw. wymiana udziałów, czyli gdy będą spełnione łącznie przesłanki z art. 24 ust. 8a stawy o PIT.

Ponadto WSA przypomniał, że instytucja wymiany udziałów (akcji) została objęta normami prawa europejskiego, tj. art. 8 dyrektywy 2009/133/WE.

Od 1 stycznia 2015 r. art. 24 ust. 8a otrzymał nowe brzmienie, ale jego wykładnia w brzmieniu sprzed zmiany była wielokrotnie przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z orzecznictwa wynika, że ograniczenie jego stosowania tylko do przypadku, gdy wymiany udziałów dokonuje odrębnie każdy z udziałowców (akcjonariuszy), byłoby warunkiem nadmiernie restrykcyjnym, niweczącym w istotnym stopniu cele leżące u podstaw dyrektywy UE.

W ocenie WSA, dorobek orzeczniczy w tym zakresie jest aktualny również w odniesieniu do art. 24 ust. 8a w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. Zmianie terminu „wspólników" na „wspólnika" nie można bowiem przypisać znaczenia ograniczającego neutralność wymiany udziałów zapewnioną dyrektywą implementowaną do polskiego porządku prawnego. Wprowadzona zmiana, zdaniem WSA, ma charakter wyłącznie redakcyjny. Przy czym o ile przed nowelizacją czynność kilku wspólników musiała być jednoczesna (ustawodawca nie dopuszczał odstępu czasowego, a więc musiała być wynikiem jednej umowy czy uchwały), o tyle po zmianie każdy z nich może przeprowadzać ją pojedynczo. Jedynie dla uzyskania preferencji podatkowej, cel w postaci osiągnięcia lub utrwalenia pozycji dominującej przez spółkę nabywającą, musi być zrealizowany w określonym przedziale czasowym. Ustawodawca rozszerzył zatem zakres zastosowania spornego przepisu.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl

Zdaniem eksperta

Michał Grzywacz, radca prawny, doradca podatkowy z Kancelarii Radców Prawnych Grzywacz, Zawada s.c.

Komentowane orzeczenie dotyczy ważnej i w praktyce często stosowanej, również jako element optymalizacji podatkowej, instytucji, jaką jest wymiana udziałów. Wyrok ten jest o tyle istotny, że dotyczy przepisów znowelizowanych od 1 stycznia 2015 r., które w założeniu miały precyzować warunki, od których uzależnione jest zastosowanie zwolnienia podatkowego przez podatników wnoszących udziały do spółek kapitałowych w ramach wspomnianej procedury. W świetle tych przepisów za wymianę udziałów uznaje się również przeprowadzenie więcej niż jednej transakcji nabycia działów (akcji) w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło ich pierwsze nabycie.

Sąd w Gdańsku podkreślił to, co od wejścia w życie noweli nie powinno budzić już kontrowersji, a mianowicie, że o ile do końca 2014 r. czynności aportowe kilku wspólników musiały być jednoczesne, o tyle od 2015 r. warunek uzyskania pozycji dominującej przez spółkę nabywającą udziały może zostać spełniony w określonym horyzoncie czasowym. I tak, dla skorzystania z preferencji podatkowej, jaką jest zwolnienie z podatku wspólnika wnoszącego udziały, ważne jest, aby spółka uzyskująca udziały w spółce zależnej stała się podmiotem w nim dominującym w ciągu sześciu miesięcy od pierwszej z czynności jednego ze wspólników. Tym samym postulat organów podatkowych, by to już pierwsza transakcja aportowa skutkowała pożądanym z punktu widzenia podatkowego stosunkiem dominacji należy uznać za chybiony.

Orzeczenie to jest ważne dla wspólników, którzy planują zbliżoną transakcje, a żaden z nich nie dysponuje samodzielnie bezwzględną większością praw głosu w spółce.

Na marginesie należy dodać, że pomimo omawianego ułatwienia, od 2017 r. transakcje polegające na korzystnej podatkowo wymianie udziałów zostały dodatkowo obwarowane tzw. małą klauzulą wymiany udziałów. Preferencji podatkowej nie można obecnie stosować, gdy głównym lub jednym z głównych celów wymiany udziałów jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Ustawodawca wprowadził przy tym niejako domniemanie, że stan ten wystąpi automatycznie jeśli podatnicy nie wykażą, że wymiana udziałów nie została przeprowadzona z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, tj. z innych niż podatkowe.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 7 grudnia 2016 r. (I SA/Gd 1350/16).

Stan faktyczny

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego