Wyższa pensja i podstawa wynagrodzenia chorobowego

Z każdym nowym rokiem kalendarzowym pracodawcy muszą na nowo ustalać, kto ma wypłacać zasiłki osobom zgłaszanym przez nich do ubezpieczenia, i do jakiego świadczenia mają prawo pracownicy, których choroba przypadła na przełomie lat.

33 lub 14 dni w roku

Pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby ma prawo do jednego z dwóch świadczeń:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą – tzw. wynagrodzenie chorobowe, które finansuje pracodawca (art. 92 kodeksu pracy),

- zasiłku finansowanego z ubezpieczenia chorobowego, które wypłaca płatnik składek lub ZUS.

Pracownikom, którzy nie ukończyli 50. roku życia, wynagrodzenie chorobowe przysługuje za pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym. Starsze osoby mają do niego prawo za 14 dni absencji w roku. Zasiłek choroby przysługuje więc pracownikom odpowiednio od 15. lub 34. dnia choroby w danym roku kalendarzowym, w zależności od wieku danej osoby.

Ponieważ limit dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego określony jest w skali rocznej, rodzi się pytanie o sytuację osoby, która pobiera to świadczenie na przełomie lat? Rodzaj świadczenia należnego jej od 1 stycznia zależy od tego, do jakiej należności ma prawo za 31 grudnia.

Koniec grudnia z wynagrodzeniem...

Gdy pracownik 31 grudnia jest uprawniony do wynagrodzenia chorobowego, od 1 stycznia 2017 r. nadal przysługuje mu to świadczenie. Jego limit – 14 lub 33 dni – trzeba jednak liczyć od nowa. Nie ma znaczenia, za ile dni absencji otrzymał to wynagrodzenie w 2016 r.

Przykład

39-letni pracownik chorował od 11 do 27 kwietnia 2016 r. (17 dni) i z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie za czas choroby. Przyniósł kolejne zwolnienie lekarskie od 21 grudnia 2016 r. do 19 stycznia 2017 r. (30 dni). Za okres od 21 do 31 grudnia 2016 r. (11 dni) otrzymał wynagrodzenie chorobowe. Ponieważ za 31 grudnia br. ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, od 1 do 19 stycznia 2017 r. (19 dni) również otrzyma wynagrodzenie chorobowe.

Jeśli taka sytuacja będzie dotyczyć pracownika, który w 2016 r. ukończył 50 lat, od 1 stycznia 2017 r. pracodawca dalej wypłaca mu wynagrodzenie chorobowe, jednak przy uwzględnieniu krótszego, 14-dniowego limitu.

...albo z zasiłkiem

Jeżeli w 2016 r. pracownik chorował dłużej, niż wynosi okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego, i wyczerpał 14- lub 33-dniowe prawo do niego, a 31 grudnia 2016 r. przysługiwał mu będzie zasiłek chorobowy, to od 1 stycznia 2016 r. ma prawo do zasiłku. Świadczenie to przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Gdy po 31 grudnia 2016 r. wystąpi przerwa w chorobie – choćby jednodniowa – pracownik na nowo uzyska prawo do wynagrodzenia z art. 92 k.p. Jego wypłatę za 14 lub 33 dni w roku należy zacząć liczyć od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po przerwie.

Przykład

57-letni pracownik chorował od 9 do 15 czerwca 2016 r. (7 dni), następnie od 4 grudnia 2016 r. do 20 stycznia 2016 r. (48 dni). W 2016 r. przysługiwało mu:

- wynagrodzenie chorobowe za 14 dni, tj. od 9 do 15 czerwca 2016 r. (7 dni) oraz od 4 do 10 grudnia 2016 r. (7 dni),

- zasiłek chorobowy od 11 do 31 grudnia 2016 r.

Ponieważ w ostatnim dniu grudnia 2016 r. pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego, od 1 do 20 stycznia 2017 r. również ma prawo do tego zasiłku. Jeśli w jakimś momencie nastąpi przerwa w jego pobieraniu, pracownik znów nabędzie prawo do wynagrodzenia chorobowego.

Minimalna baza

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za pracę w pełnym wymiarze nie może być niższa od stawki minimalnego wynagrodzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek społecznych w części finansowanej przez pracownika, tj. 13,71 proc. tego wynagrodzenia.

Minimalne wynagrodzenie w pierwszym roku pracy nie może być niższe niż 80 proc. jego pełnej stawki. Dopiero od drugiego roku pracy i ubezpieczenia pracownik ma gwarantowaną pensję w wysokości co najmniej 100 proc. minimalnej płacy.

W 2016 r. minimalne wynagrodzenie to 1850 zł. W związku z tym najniższa podstawa zasiłku wynosi:

- 1596,36 zł – tj. 100 proc. minimalnej płacy pomniejszonej o 13,71 proc.,

- 1277,09 zł – tj. 80 proc. minimalnego wynagrodzenia pomniejszonego o 13,71 proc. – dla zatrudnionego w pierwszym roku pracy.

Jednak 1 stycznia 2017 r. znika możliwość niższego opłacania pracowników w  pierwszym roku zatrudnienia. Od tej daty wszyscy etatowcy będą mieć prawo do 100 proc. minimalnego wynagrodzenia, które w dodatku wzrasta do 2000 zł. A to za sprawą ustawy z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagradzaniu za pracę oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r., poz. 1265). Ustawa ta zmienia również art. 45 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, od 1 stycznia 2017 r. podstawa wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi zatrudnionemu na cały etat, niezależnie od stażu pracy, nie będzie mogła być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, pomniejszonego o 13,71 proc.

Ta zmiana obejmie również pracowników ze stażem krótszym niż rok, którzy nabędą prawo do zasiłku za okres przypadający po 31 grudnia 2016 r., nawet gdy staną się niezdolni do pracy przed 1 stycznia 2017 r. Minimalną podstawą wymiaru zasiłków w razie choroby i macierzyństwa przysługujących wszystkim pracownikom z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy za okres od 1 stycznia 2017 r. będzie 1725,80 zł – tj. kwota minimalnego wynagrodzenia wynosząca 2000 zł, po odliczeniu 13,71 proc.

Wzrost od stycznia

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków – zarówno tego samego, jak i innego rodzaju – nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. Jednak nawet bez przeliczenia podstawa zasiłku może się zwiększyć. Ma to miejsce m.in. w razie:

- zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, a tym samym gwarantowanej podstawy zasiłku, co z reguły następuje z początkiem roku, albo

- rozpoczęcia przez danego pracownika drugiego roku zatrudnienia, co oznacza gwarancję 100 proc. zamiast 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Gdy następuje wzrost obowiązującej wcześniej podstawy wymiaru świadczenia – czy to z powodu zwiększenia stażu pracy, czy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia od 1 stycznia – płatnik powinien podwyższyć podstawę zasiłku z urzędu.

Przykład

Pracownik zatrudniony na cały etat od 1 października 2016 r. ze stałą stawką miesięczną w wysokości 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (to jego pierwsza praca) choruje od 12 grudnia br. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za pełne kalendarzowe miesiące zatrudnienia poprzedzające niezdolność do pracy, tj. za okres od października do listopada 2016 r. Podstawa wymiaru świadczenia wynosi 1277,09 zł (1480 zł – 13,71 proc.), tj. 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu 13,71 proc. Jeżeli będzie on nadal chorował na przełomie 2016/2017 r., podstawę wymiaru świadczenia począwszy od 1 stycznia 2017 r. trzeba będzie podnieść do kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w przyszłym roku, tj. do 1725,80 zł (2000 zł – 13,71 proc.), mimo że nie będzie mógł się jeszcze wykazać rocznym stażem pracy.

Płatnik zasiłku

Z nowym rokiem może też zmienić się płatnik zasiłku. Uprawnienia do wypłaty ustala się bowiem na rok kalendarzowy. O ile wynagrodzenie chorobowe zawsze wypłaca pracodawca, o tyle zasiłek wypłaca on albo ZUS. Decyduje o tym liczba osób zgłoszonych przez pracodawcę do ubezpieczenia chorobowego na 30 listopada poprzedniego roku.

Płatnicy, które zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, muszą ustalać prawo do zasiłków oraz wypłacać świadczenia swoim pracownikom, zleceniobiorcom i chałupnikom. Natomiast osobom zatrudnionym w zakładzie, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego do 20 osób, zasiłki wypłaca bezpośrednio ZUS.

Przy przejmowaniu obowiązku wypłaty zasiłków – przez płatnika od ZUS lub odwrotnie – często powstają wątpliwości, kto ma dokonać wypłaty na przełomie roku. Wystarczy jednak zapamiętać, że jeśli płatnik traci te uprawnienia, to dzieje się to dokładnie 31 grudnia. ZUS kontynuuje zaś wypłatę świadczenia do czasu wystąpienia pierwszej przerwy w absencji.

Jeśli więc w 2016 r. zasiłki wypłacał ZUS, a w 2017 r. będzie to robił pracodawca, to firma automatycznie od 1 stycznia 2017 r. nie przejmie wypłaty świadczeń „w toku", które wcześniej wypłacał organ. ZUS będzie kontynuował wypłatę po 31 grudnia do pierwszej przerwy. Taki pracodawca będzie natomiast ustalał prawo do zasiłków, ich wysokość i dokonywał wypłaty osobom, które nabędą prawo do zasiłków w 2017 r. (art. 61 ust. 4 ustawy zasiłkowej).

Inaczej jest, gdy płatnik straci swoje dotychczasowe uprawnienia, tzn. w 2017 r. nie będzie wypłacać zasiłków. Pracodawca powinien wówczas wypłacać świadczenie swojemu podwładnemu tylko do końca 2016 r. Jeśli ubezpieczony będzie do niego uprawniony także 1 stycznia i w dniach kolejnych, to wypłatę przejmie ZUS. Zatem w razie utraty uprawnień do wypłaty zasiłków płatnik nie kontynuuje jej w nowym roku, do pierwszej przerwy. Od razu przekazuje ten obowiązek ZUS.