Czy w podstawie odprawy dla zwalnianych pracowników może być uwzględniona premia?

Błędne nazwanie w przepisach firmowych premii regulaminowej nie oznacza, że pracodawca może ją pomijać w naliczaniu świadczeń takich jak odprawa. Ważny jest wyłącznie charakter tego świadczenia.

Publikacja: 13.12.2018 05:40

Czy w podstawie odprawy dla zwalnianych pracowników może być uwzględniona premia?

Foto: Adobe Stock

- W zakładzie pracy trwają zwolnienia grupowe. Prowadzimy negocjacje w zakresie wysokości odszkodowań należnych pracownikom. Kalkulujemy, na jakie wypłaty na rzecz pracowników – poza obowiązkową odprawą – możemy się jeszcze zgodzić. Do tej pory zatrudnieni, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, otrzymywali co kwartał określoną regulaminem pracy premię uznaniową, należną za spełnienie przez daną osobę ściśle określonych postawionych przed nią zadań. Czy takie premie trzeba wliczać do wynagrodzenia, na podstawie którego wyliczany jest ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, będący z kolei podstawą do naliczenia odprawy i niektórych innych świadczeń ze stosunku pracy? – pyta czytelnik.

Tak.

W rzeczywistości nie jest to bowiem premia uznaniowa, ale regulaminowa.

Baza rachunków

Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy stanowi podstawę do wyliczania niektórych świadczeń ze stosunku pracy – takich jak choćby odprawa. Ekwiwalent ten ustala się na podstawie rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.). Jego wysokość określa się, stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Uwzględnia się jednak pewne zmiany, których nie stosuje się przy wynagrodzeniu urlopowym.

Wliczać, czy pomijać

Wspólna zasada dla tych świadczeń jest taka, że zarówno wynagrodzenie urlopowe, jak i ekwiwalent ustala się z wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem m.in.:

- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,

- wynagrodzenia chorobowego,

- wynagrodzenia urlopowego,

- wynagrodzeń za czas przestoju,

- nagród jubileuszowych, a także

- należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej.

W przeciwieństwie do wynagrodzenia urlopowego, do podstawy wymiaru ekwiwalentu przyjmuje się m.in. składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż miesiąc. Chodzi tu np. o premie kwartalne czy roczne. Jednak określenie „składniki wynagrodzenia przysługujące" wskazuje, iż podstawę ekwiwalentu tworzą tylko te pozycje, które:

- mają status składnika wynagrodzenia, czyli są związane z wykonywaną pracą, są odpowiednie do ilości, rodzaju pracy,

- mają charakter periodyczny,

- cechuje je roszczeniowość, tj. są zagwarantowane przepisami prawa pracy, w tym powszechnymi (ustawy) oraz wewnętrznymi (regulaminy wynagradzania); te ostatnie mogą być obwarowane wymogami, ustalonymi przez pracodawcę, po spełnieniu których pracownik dopiero nabywa do nich prawo, np. premie.

Ustalenie warunków...

Przyjmuje się zatem, że do podstawy ekwiwalentu wchodzą również premie regulaminowe, czyli takie, które przysługują pracownikowi po spełnieniu wytyczonych przez pracodawcę kryteriów, celów, zadań. Oznacza to, że w razie nieprzyznania i niewypłacenia premii, mimo ziszczenia się postawionych przez pracodawcę warunków, pracownikowi przysługuje prawo do ubiegania się o premię na drodze sądowej.

Z kolei wszelkie nagrody, premie uznaniowe, które zależą od swobodnej decyzji pracodawcy (np. zarządu), nie są składnikami wynagrodzenia i nie podwyższają podstawy ekwiwalentu za urlop. Brakuje tu bowiem czynnika roszczeniowości.

... wskazuje na charakter

Zatem do podstawy wymiaru ekwiwalentu urlopowego nie powinna wchodzić premia, która ma charakter nagrody. Jednak dotyczy to wyłącznie premii właściwie nazwanych "uznaniowymi" – czyli nieposiadających charakteru roszczeniowego, których przyznanie zależy wyłącznie od swobodnej decyzji pracodawcy. Aby tak było, przepisy wewnątrzzakładowe nie mogą szczegółowo określać zasad ich przyznawania i wypłacania. Regularna, periodyczna wypłata premii, może wskazywać na jej regulaminowy charakter.

Nazwa bez znaczenia

W uchwale z 10 czerwca 1983 r. (III PZP 25/83) Sąd Najwyższy orzekł, iż podstawowa kwestia dotyczy wyjaśnienia charakteru świadczeń wypłacanych pracownikom, zwanych nagrodami, premiami lub premiami-nagrodami. Nie chodzi tu jednak o nazwę, ale o istotę, o treść warunków (kryteriów), od których uzależnione jest to świadczenie.

Jeżeli warunki premiowania są określone w sposób na tyle konkretny, by mogły podlegać kontroli, to świadczenie ma charakter premii. Fakt spełnienia tych warunków jest zaś źródłem praw pracownika do premii. W takim wypadku decyzja w sprawie przyznania premii nie zależy od swobodnego uznania podmiotu zatrudniającego, lecz od wypełnienia podlegających kontroli warunków określonych w regulaminie (lub w innym akcie wewnętrznym), a dotyczących zarówno prawa do premii, jak i jej wysokości.

Gdy zaś przyznanie premii zostało pozostawione swobodnemu uznaniu pracodawcy (brak sprawdzalnych i możliwych do kontroli kryteriów), świadczenie ma charakter nagrody, choćby zostało nazwane premią.

Trzeba wliczyć

Oznacza to, że mimo błędnego nazewnictwa, premia wypłacana pracownikom czytelnika, jest premią regulaminową o charakterze roszczeniowym, a nie jakąś formą nagrody. Jako taka powinna być uwzględniana przy wyliczaniu ekwiwalentu, a tym samym – przy ustalaniu wysokości należnych pracownikom odpraw.

Z kolei wszelkie świadczenia będące nagrodami, których wypłata zależy wyłącznie od swobodnego uznania pracodawcy, nie powinny być uwzględniane przy wyliczaniu wysokości ekwiwalentu.

Katarzyna Witkowska-Pertkiewicz, radca prawny w kancelarii Squire Patton Boggs Święcicki Krześniak

Czytaj też:

Zwolnienia grupowe: Jak obliczyć odprawę pieniężną

Od czego zależy wysokość odprawy przy zwolnieniach grupowych

- W zakładzie pracy trwają zwolnienia grupowe. Prowadzimy negocjacje w zakresie wysokości odszkodowań należnych pracownikom. Kalkulujemy, na jakie wypłaty na rzecz pracowników – poza obowiązkową odprawą – możemy się jeszcze zgodzić. Do tej pory zatrudnieni, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, otrzymywali co kwartał określoną regulaminem pracy premię uznaniową, należną za spełnienie przez daną osobę ściśle określonych postawionych przed nią zadań. Czy takie premie trzeba wliczać do wynagrodzenia, na podstawie którego wyliczany jest ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, będący z kolei podstawą do naliczenia odprawy i niektórych innych świadczeń ze stosunku pracy? – pyta czytelnik.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona