Czy pracodawca może potrącić z pensji pracownika swoje wierzytelności?

Przez potrącenie nie można umorzyć wierzytelności stron stosunku pracy, aby ściągnąć z pracownika jego zobowiązanie wobec firmy. Bez tytułu wykonawczego i zgody podwładnego, pracodawcy pozostaje pozew do sądu.

Publikacja: 11.10.2018 05:20

Czy pracodawca może potrącić z pensji pracownika swoje wierzytelności?

Foto: Adobe Stock

Były pracownik naszej spółki skierował do sądu pozew o zapłatę. Dochodzi wynagrodzenia za ostatni miesiąc pracy wraz z odsetkami. Jednak nasza spółka ma wierzytelność wobec niego z tytułu szkody, jaką wyrządził spółce – przez jego błędy w rozliczeniach podatku trzeba było zapłacić do urzędu skarbowego tysiące odsetek. Planujemy więc złożyć oświadczenie o potrąceniu wzajemnym tych wierzytelności. Czy będzie to właściwe rozwiązanie? – pyta czytelnik.

Nie.

Wynika to z następujących okoliczności.

Na początek należy odnieść się do stosownych regulacji kodeksu cywilnego (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1025 ze zm.). Zgodnie z art. 498 § 1 i 2 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeśli:

- przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a ponadto

- obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia te wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 14 marca 2016 r. (I ACa 920/15): Dla możliwości dokonania potrącenia istotne jest wystąpienie stanu potrącalności, to jest istnienia po obu stronach sporu wzajemnych, wymagalnych wierzytelności pieniężnych (lub obejmujących rzeczy tego samego gatunku), które mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Co jednak istotne, zgodnie z art. 505 k.c., nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Zakres potrąceń

Takim szczególnym przepisem jest m.in. art. 87 kodeksu pracy (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 917 ze zm.). Przewiduje on, że z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – można potrącić tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.

Powyższe ma potwierdzenie w orzecznictwie sądowym. Przykładowo, można tu przywołać fragment uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 16 czerwca 2016 r. (VIII Pa 28/16), gdzie zaakcentowano, iż: (...) art. 505 pkt 4 k.c. stanowi, że nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności, których potrącenie wyłączają przepisy szczególne, a za taki należy uznać art. 87 k.p.

Wreszcie, jak podano w art. 91 § 1 k.p., należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

W drodze powództwa

Korelacja tych regulacji prawnych daje podstawy do przyjęcia, że nie jest prawnie dopuszczalne potrącenie z wynagrodzenia należnego pracownikowi rzekomo wzajemnej wierzytelności pracodawcy tytułem wspomnianego w zapytaniu odszkodowania. Co do zasady potrącenia wierzytelności wzajemnej można byłoby skutecznie dokonać, lecz w oparciu o tytuł wykonawczy albo za pisemną zgodą pracownika. Skoro takie okoliczności nie wystąpiły, to brakuje materialno-prawnych podstaw do przeprowadzenia przez pracodawcę tej operacji finansowej.

Warto tu odnotować również stanowisko, jakie w zbliżonym stanie faktycznym zajął Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w wyroku z 14 kwietnia 2015 r. (IV P 38/15). Podkreślił wówczas, że przyczyną nieuwzględnienia zarzutu potrącenia pracodawcy była jego prawna niedopuszczalność. Jednocześnie zaakcentował, że nie wyłącza to możliwości odrębnego wystąpienia przez pracodawcę przeciwko pracownikowi w innym trybie postępowania sądowego, tj. o naprawienie wyrządzonej szkody w mieniu pracodawcy.

Były pracownik naszej spółki skierował do sądu pozew o zapłatę. Dochodzi wynagrodzenia za ostatni miesiąc pracy wraz z odsetkami. Jednak nasza spółka ma wierzytelność wobec niego z tytułu szkody, jaką wyrządził spółce – przez jego błędy w rozliczeniach podatku trzeba było zapłacić do urzędu skarbowego tysiące odsetek. Planujemy więc złożyć oświadczenie o potrąceniu wzajemnym tych wierzytelności. Czy będzie to właściwe rozwiązanie? – pyta czytelnik.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona