Wypowiedzenie warunków pracy i płacy: Brak pouczeń w piśmie o zmianie działa przeciwko pracodawcy

Jeżeli firma chce zmienić pracownikowi warunki pracy lub płacy na jego niekorzyść, a podwładny nie wyraża na to zgody, konieczne jest posłużenie się wypowiedzeniem zmieniającym. Jego zastosowanie wymaga zachowania warunków formalnych przewidzianych przez prawo pracy. Jednym z nich jest konieczność zamieszczenia w wypowiedzeniu odpowiedniego pouczenia dla pracownika.

Wypowiedzenie zmieniające następuje, gdy pracodawca proponuje zatrudnionemu nowe warunki pracy lub płacy na piśmie (art. 42 § 2 k.p.). Orzecznictwo sądowe precyzuje ponadto, że z tym wypowiedzeniem mamy do czynienia, gdy firma wypowiada obowiązujące warunki pracy lub płacy i zarazem proponuje nowe warunki. Zatem wypowiedzenie zmieniające powinno wskazywać zakres zmian, które nastąpią po upływie okresu wypowiedzenia i to, czym zostaną zastąpione dotychczasowe warunki (np. jakie będzie nowe wynagrodzenie, miejsce lub stanowisko pracy podwładnego). Wypowiedzenie zmieniające powoduje – z upływem okresu wypowiedzenia – zmianę treści stosunku pracy, gdy pracownik przyjął zaproponowane warunki (w sposób wyraźny lub domniemany).

Milcząca akceptacja

W treści wymówienia zmieniającego szef powinien wyraźnie pouczyć pracownika, że jeżeli przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, uważa się, że się na nie zgodził. Ma to istotne znaczenie, gdyż określa, jakie są skutki milczenia pracownika wobec złożonego mu wypowiedzenia zmieniającego.

Z pouczenia wynika, że brak sprzeciwu wobec propozycji przed upływem połowy okresu wypowiedzenia jest równoznaczne z przyjęciem nowych warunków. Zatem milczenie oznacza jego akceptację.

Jeśli jednak pracodawca nie zamieści w treści wymówienia tego pouczenia, to podwładny może złożyć mu oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków do końca okresu wypowiedzenia. Pod pojęciem okresu wypowiedzenia należy tu rozumieć czas wskazany w art. 36 k.p., wynikający z długości zakładowego stażu pracy danej osoby.

Zatem zaniedbanie w postaci niezamieszczenia pouczenia powoduje znaczne wydłużenie okresu, w którym pracownik może nie przyjąć nowych warunków. Przedłuża więc pewien stan niepewności co do dalszego jego zatrudnienia. Nie powoduje natomiast innych skutków.

Prawo do odwołania

W treści wypowiedzenia zmieniającego konieczne jest wskazanie pracownikowi, że ma on prawo odwołać się od niego do sądu pracy (art. 30 § 5 k.p.). Naruszenie przez firmę tego obowiązku nie powoduje nieważności oświadczenia o wypowiedzeniu ani jego wadliwości. Brak jest bowiem jakiegokolwiek przepisu przewidującego taką sankcję.

Zatem samo zaniedbanie zawarcia pouczenia o prawie wniesienia odwołania do sądu pracy nie wpływa na ważność czy skuteczność dokonanego wypowiedzenia zmieniającego ani nie uzasadnia roszczeń pracownika określonych w art. 45 § 1 k.p. Przyjmuje się bowiem, że takie pouczenie ma jedynie instrukcyjny charakter. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 3 lutego 2015 r. (II PK 333/14) stwierdzając, że błędne pouczenie pracownika o prawie odwołania się do sądu pracy uzasadnia jedynie przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Nie uzasadnia natomiast roszczeń z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, a więc o odszkodowanie albo o przywrócenie do pracy.

Brak tego pouczenia może ponadto stanowić okoliczność usprawiedliwiającą przekroczenie przez pracownika terminu do wniesienia odwołania. Podobnie wypowiadał się SN wyroku z 23 listopada 2000 r. (I PKN 117/00, OSNP 2002/ /13/304) stwierdzając, że brak pouczenia pracownika przez pracodawcę o prawie odwołania się od wypowiedzenia oraz o terminie dokonania tej czynności, może stanowić okoliczność usprawiedliwiającą jego przekroczenie.

Jeżeli pracownik nie dochował 7-dniowego terminu na odwołanie wskutek braku wiedzy o nim, bo pracodawca go o nim nie pouczył, może się domagać przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Zgodnie bowiem z art. 265 § 1 k.p., jeśli pracownik nie wniósł, bez swojej winy, odwołania do sądu pracy w terminie, sąd ten może mu przywrócić termin do wniesienia odwołania. Przy braku pouczenia o takim terminie należy zatem uznać, że przekroczenie terminu z art. 264 k.p. nastąpiło bez winy pracownika i sąd powinien przywrócić mu termin do wniesienia odwołania od wypowiedzenia zmieniającego.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- pouczenia należy zamieszczać w treści dokumentu wypowiedzenia zmieniającego

- sąd przywróci pracownikowi termin na złożenia odwołania od wypowiedzenia zmieniającego, jeśli firma nie pouczyła go o prawie odwołania do sądu pracy

- odmowa przyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu warunków pracy powoduje rozwiązanie umowy o upływie okres wypowiedzenia

Na razie 7 dni na złożenie odwołania

W myśl art. 264 § 1 k.p. odwołanie od wypowiedzenia pracownik powinien wnieść w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Jest to stosunkowo krótki czas, a jego przekroczenie powoduje poważne skutki prawne – niezachowanie tego terminu skutkuje oddaleniem powództwa. Zatem spóźnione złożenie przez pracownika odwołania od wypowiedzenia dokonanego przez firmę może oznaczać, że powództwo zostanie oddalone, bez względu na to, czy wypowiedzenie było zgodne z prawem pracy lub uzasadnione. Niedługo termin ten może jednak zostać wydłużony do 14 dni za sprawą projektu ustawy Ministerstwa Rozwoju o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców. Planowana data wejścia tej zmiany w życie to 1 stycznia 2017 r.

Czego unikać

- składania wypowiedzenia zmieniającego tylko ustnie lub za pomocą faksu bądź e-miala

- zmuszania pracownika do natychmiastowego podjęcia decyzji o odmowie lub przyjęciu nowych warunków zatrudnienia