Pracodawca ma prawo oczekiwać, że zatrudnieni będą wykonywać powierzone zadania w sposób sumienny, staranny, stosując się przy tym do poleceń przełożonych oraz przyjętej w firmie organizacji. Jednak nie zawsze pracownicy przestrzegają swoich obowiązków, nawet tych podstawowych. Szef ma wówczas prawo ich dyscyplinować.
Przepisy kodeksu pracy bezpośrednio pozwalają wymierzać kary w zakresie tzw. pracowniczej odpowiedzialności porządkowej. W zależności od przewinienia, można na podwładnego nałożyć karę upomnienia, nagany lub karę pieniężną.
Zdarza się jednak, że w przypadku szczególnie opornych pracowników nawet częste nakładanie kar nie skutkuje. Czy jednak możliwości dyscyplinujące pracodawcy kończą się na stosowaniu przepisów o pracowniczej odpowiedzialności porządkowej? Otóż nie. Może on stosować bardziej dotkliwe formy dyscyplinowania. Szczególnie bolesną dla zatrudnionego może być obniżenie pensji, przy zachowaniu pozostałych warunków zatrudnienia.
Przepisy wprost nie przewidują obniżki wynagrodzenia jako środka dyscyplinującego. Warto się tu jednak odwołać do poglądów wypracowanych przez Sąd Najwyższy, w tym do wyroku z 26 lipca 1979 r. (I PR 64/79). Sąd wskazał w nim, że wypowiedzenie warunków płacy wprawdzie nie jest karą porządkową, ale może być środkiem dyscyplinującym.
Sąd Najwyższy ponownie zajął stanowisko w kwestii możliwości wypowiedzenia warunków zatrudnienia w kontekście ich alternatywy dla kar porządkowych w uchwale z 11 stycznia 1980 r. (I PZP 45/79). Rozstrzygnął w niej zagadnienie prawne związane z możliwością wypowiedzenia warunków płacy pracownikowi w związku z naruszeniem przez niego obowiązku przestrzegania przepisów i zasad bhp, przy jednoczesnym zachowaniu warunków pracy. SN uznał, że takie naruszenie może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia tylko samych warunków płacy. W treści uzasadnienia podkreślił, że takie wypowiedzenie nie ma nic wspólnego z karami porządkowymi przewidzianymi w k.p., który nie przewiduje jako kary porządkowej możliwości wypowiedzenia warunków płacy. W ocenie SN k.p. nie ogranicza jednak środków dyscyplinujących do kar porządkowych. Wskazał, że do tego typu środków stosowanych wobec pracowników naruszających powierzone im obowiązki należą także inne środki, a wśród nich wypowiedzenie warunków płacy oraz najsurowszy środek, jakim jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
