Konsekwentnie od lat w orzecznictwie sądowym wskazuje się, że wyłączenie dotyczy sytuacji sporadycznych, wyjątkowego świadczenia pracy nadliczbowej.
Zapłata wyjątkowo
Osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych mają prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wówczas, gdy pracę tę wykonują stale i z powodu złego zorganizowania czasu pracy przez pracodawcę. Takie wynagrodzenie nie przysługuje, gdy pracownik zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy bądź kierownik wyodrębnionej komórki organizacyjnej wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych z powodu nieprawidłowej organizacji swego czasu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 listopada 2017 r., I PK 302/16).
Czasem ponad wymiar
Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Normy czasu pracy wynoszą 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Wynika z tego, że nadgodziny wystąpią dopiero po przekroczeniu normy dobowej (8 godzin) lub średniotygodniowej w okresie rozliczeniowym (przeciętnie 40 godzin na tydzień). Jeżeli zatem np. osoba zatrudniona na 3/4 etatu, pracująca 6 godzin dziennie, zostanie w pracy dłużej i przepracuje dodatkowo dwie godziny, to praca w godzinach nadliczbowych nie wystąpi, gdyż nie dojdzie do przekroczenia normy czasu pracy. Dopiero 9. godzina stanowiłaby pracę w nadgodzinach.
Wyłączenie zawarte w art. 1514 § 1 k. p. dotyczy jedynie pracy w godzinach nadliczbowych i nie obejmuje pracy ponad wymiar czasu pracy. Z podstawowej zasady prawa pracy wynika zaś, że etatowiec pracuje za wynagrodzeniem i – poza przypadkami wskazanymi w przepisach – przepracowany czas musi być wynagradzany. W konsekwencji wskazany w pytaniu pracownik powinien otrzymać zwykłe wynagrodzenie za „nadpracowywaną" siódmą i ósmą godzinę. Zajmowane stanowisko kierownicze wyłączy zaś dopiero odpłatność za dziewiątą i ewentualne dalsze godziny pracy.
Zapisy w umowie
Przy zatrudnieniu niepełnoetatowym pracodawca i pracownik ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad ustalony w tej umowie wymiar czasu pracy pracownika, których przekroczenie uprawnia go do dodatku do wynagrodzenia równego dodatkowi za godziny nadliczbowe. Taka konieczność występuje również w razie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy osoby na stanowisku kierowniczym. ?
Analogiczny zakres obowiązków
Wyłączenie obowiązku płacenia za nadgodziny nie dotyczy tych kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy, których obowiązki nie ograniczają się do organizowania kontroli i nadzorowania czynności pracowników podległej sobie komórki, lecz polegają na wykonywaniu pracy na równi z nimi. Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 13 stycznia 2005 r. (II PK 114/04, OSNP 2005/16/245). Chodzi tu o osobę zajmującą stanowisko połączone z posiadaniem pewnego władztwa nad podległymi pracownikami, wynikającego z ich zatrudnienia – możliwości wydawania im wiążących poleceń dotyczących świadczenia pracy, organizowania pracy podległych pracowników, jej planowania, zlecania pracy nadliczbowej itp.