§ 1 k.p. nie przysługuje wynagrodzenie za pracę godzinach nadliczbowych, jest zamknięty i nie może być rozszerzany w drodze układów zbiorowych pracy, a tym bardziej regulaminów pracy czy regulaminów wynagradzania. Istotne jest również to, że od 1 stycznia 2004 r. katalog ten nie obejmuje etatowych zastępców kierowników komórek organizacyjnych.
Godziny nadliczbowe
Celem art. 151
4
k.p. jest uelastycznienie czasu pracy kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy tak, aby w razie zaistnienia konieczności pracy w godzinach nadliczbowych pracodawca nie musiał każdorazowo wydawać polecenia wykonania pracy w nadgodzinach i jednocześnie nie był narażony na samowolne kreowanie nadgodzin przez kierowników. Mogłoby to wiązać się z obowiązek wypłacenia wynagrodzenia wraz z dodatkami. Przepis ten jednak nie może prowadzić do stałego zatrudniania pracowników na stanowiskach kierowniczych w godzinach nadliczbowych bez prawa do wynagrodzenia. Tym samym pracownik – kierownik wyodrębnionej komórki organizacyjnej zachowuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, gdy konieczność pracy ponad obowiązujący go normatyw godzinowy wynika z wadliwej organizacji czasu pracy, wymuszającej na nim regularną pracę w nadgodzinach. Ta wadliwa organizacja czasu pracy powinna wynikać z działań lub zaniechań pracodawcy, który musi wiedzieć, że pracownik świadczy pracę ponad obowiązujący go wymiar czasu pracy. Pracodawcy może się dowiedzieć o pracy kierownika w godzinach nadliczbowych m.in. dzięki rejestrowi czasu pracy, który stanowi podstawę do wyliczania godzin pracy i kwoty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Należy pamiętać, że w stosunku do kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy (art. 149 k.p.) – nie są oni bowiem pracownikami zarządzającymi zakładem pracy w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 k.p. Jeśli natomiast konieczność pracy w godzinach nadliczbowych jest efektem organizacji pracy własnej kierownika, np. poprzez niewykorzystywanie przez niego uprawnień do delegowania części zadań na podległych mu pracowników, wówczas prawo do wynagrodzenia i dodatków za pracę ponad obowiązujący go normatyw czasu pracy nie przysługuje, nawet jeśli pracodawca wiedział o pracy kierownika w godzinach nadliczbowych (wyroku SN z 5 marca 2014 r., II PK 135/13).
Ciężar dowodu
W sytuacji, gdy pomiędzy pracownikiem – kierownikiem a pracodawcą dojdzie do sporu o wynagrodzenie oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych, wówczas to na kierowniku spoczywa ciężar udowodnienia, że zakres nałożonych na niego obowiązków nie jest możliwy do wykonania w obowiązującym go czasie pracy, oraz że za taki stan rzeczy odpowiedzialność ponosi pracodawca, a nie on sam. Ciężar ten jest konsekwencją zasady niewynagradzania kierowników za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151
4
